Το 1962, και επτά χρόνια πριν ο άνθρωπος πατήσει για πρώτη φορά στο φεγγάρι μέσω της αποστολής “Apollo 11”, ο τότε πρόεδρος των Η.Π.Α. John F. Kennedy, είχε αναγγείλει τις επικείμενες προσπάθειες της αμερικάνικης κυβέρνησης και της NASA για το ταξίδι στην Σελήνη. Σε εκείνη την διάσημη ομιλία του είχε αναφέρει «Επιλέγουμε να πάμε στη Σελήνη, όχι επειδή είναι εύκολο, αλλά επειδή είναι δύσκολο. Επειδή αυτός ο στόχος θα χρησιμεύσει για να οργανώσουμε και να μετρήσουμε το καλύτερο των ενεργειών και των ικανοτήτων μας, επειδή είναι μια πρόκληση που είμαστε πρόθυμοι να την αποδεχτούμε. Μια πρόκληση που δεν είμαστε διατεθειμένοι να αναβάλουμε, και που σκοπεύουμε να κερδίσουμε, όπως και τις άλλες, επίσης [σ.σ. στα πλαίσια του ανταγωνισμού με την Σοβιετική Ένωση]».
Εκείνη η «πρόκληση» αποδείχθηκε «κατόρθωμα», με ανάδειξη κορυφαίων τεχνολογικών πρωτοτυπιών. Η NASA χρειάστηκε επτά χρόνια για να ανταποκριθεί επιτυχώς στις απαιτήσεις της κυβέρνησης και τελικά, μέσα σε έξι διαστημικές αποστολές δώδεκα αστροναύτες πάτησαν στο φεγγάρι, μεταξύ 1969 και 1972. Το κόστος του διαστημικού προγράμματος υπολογίζεται πως άγγιξε τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια – περίπου 250 δισεκατομμύρια σήμερα.
Όπως και τότε, έτσι και τώρα, η κοινωνία βρισκόταν σε μια φάση αναβρασμού. Μάχες για κοινωνικά δικαιώματα, κινήματα κατά του πολέμου και για τα δικαιώματα των γυναικών, ακτιβιστικές δράσεις, σκάνδαλα υποκλοπών. Ένα κοινωνικο-πολιτικό παγκόσμιο déjà vu.
Εξήντα χρόνια μετά την ομιλία του Kennedy – του πιο αγαπητού προέδρου, η NASA ετοιμάζεται και πάλι να στείλει ανθρώπους στο φεγγάρι με το διαστημικό πρόγραμμα “Artemis”. Το μη επανδρωμένο “Artemis I”, είναι η πρώτη δοκιμαστική πτήση που θα χρησιμοποιηθεί για την αποστολή των αστροναυτών αργότερα στην Σελήνη, είχε πραγματοποιηθεί να γίνει εχθές, αλλά μια βλάβη ανάγκασε την Διαστημική Υπηρεσία να αναβάλει την εκτόξευση.
Και πολλοί αναρωτιούνται (όπως και στα ‘60s – ‘70s) «γιατί είναι τόσο σημαντικό να πάμε πάλι στο φεγγάρι όταν ο κόσμος φλέγεται;»
Τα ευρήματα των αποστολών
Τα δείγματα πετρωμάτων που έφεραν στην Γη οι αστροναύτες του Apollo, ήταν διδακτικά για την επιστημονική κοινότητα, αφού έτσι κατάφεραν να αποκτήσουν γνώση για τη γεωλογική ιστορία της Γης και του φεγγαριού. Με τη νέα αποστολή στην Σελήνη μέσω του προγράμματος “Artemis”, οι σημερινοί αστροναύτες θα μπορέσουν να συλλέξουν νέο υλικό απ’ το φεγγάρι και αυτό θα βοηθήσει ακόμα περισσότερο στην κατανόηση της δημιουργίας των πλανητών (άρα και της ανθρώπινης ύπαρξης), σύμφωνα με τον Σεληνιακό Γεωλόγο David Kring, απ’ το Κέντρο Σεληνιακής Επιστήμης και Εξερεύνησης στο Χιούστον.
Οι δυνατότητες που είχε η NASA τις προηγούμενες δεκαετίες, την περιόριζαν στο να μπορεί να προσγειώσει τα διαστημικά σκάφη της μόνο κοντά στον ισημερινό της Σελήνης, εκεί δηλαδή που πραγματοποιήθηκαν και οι αποστολές του “Apollo”. Τώρα όμως, υπάρχει φιλοδοξία και τεχνολογία που προσφέρει περισσότερες επιλογές.
Σύμφωνα με το νέο διαστημικό πρόγραμμα, έχουν ανακοινωθεί δεκατρείς πιθανές τοποθεσίες προσεδάφισης, η καθεμία στην περιοχή του νότιου πόλου, όπου έχει επιβεβαιωθεί ότι υπάρχει πάγος νερού βαθιά μέσα σε κρατήρες. Η πρώτη επανδρωμένη σεληνιακή πτήση, θα είναι η “Artemis II” και αναμένεται το 2024. Και η πρώτη επανδρωμένη προσεδάφιση, “Artemis III”, βάσει υπολογισμών και αν όλα πηγαίνουν όπως έχουν προγραμματιστεί, θα μπορούσε να γίνει το 2025.
Η νέα αποστολή της NASA στην Σελήνη, είναι μια νέα εποχή για την εξερεύνηση του διαστήματος. Ο David Kring αποκαλεί αυτή την περιοχή του σεληνιακού νότιου πόλου «εξαιρετικό γεωλογικό έδαφος» και συμπληρώνει, «Αν θέλουμε πραγματικά να κατανοήσουμε την προέλευση και την εξέλιξη του ηλιακού μας συστήματος, δεν υπάρχει καλύτερο μέρος απ’ αυτό».
Το φεγγάρι, επειδή δεν είχε ποτέ ατμόσφαιρα και τρεχούμενο νερό, δεν έχει υποστεί αποσάθρωση [σ.σ. η προοδευτική και σταδιακή αποσύνθεση των υλικών του εδάφους] και διάβρωση. Έτσι έχει διατηρήσει όλα τα στοιχεία της προέλευσής του, τα οποία αν καταφέρουμε και τα συλλέξουμε, θα μας δώσουν πρωτοφανή δείγματα.
Όμως γιατί χρειάζεται να στείλουμε αστροναύτες και δεν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ρομπότ εκμεταλλευόμενοι την τεχνητή νοημοσύνη;
Ο Craig Hardgrove, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Εξερεύνησης της Γης και του Διαστήματος στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, σχολιάζει: «Οι άνθρωποι είναι σε θέση να συλλέξουν μεγαλύτερο αριθμό δειγμάτων, πολύ πιο γρήγορα απ’ τα ρομπότ. Τα αυτόματα οχήματα περιήγησης και προσεδάφισης, περιορίζονται απ’ τα επιστημονικά όργανα που μεταφέρουν μαζί τους. Επίσης, ένα εκπαιδευμένος αστροναύτης στην Γεωλογία, μπορεί να εξετάσει λεπτομερώς ένα σεληνιακό τοπίο».
Με το βλέμμα στον «Άρη»
Στον πλανήτη Άρη, οι επιστήμονες πιστεύουν πως έχουν την δυνατότητα να βρουν στοιχεία για την κατανόηση του σύμπαντος και να βρουν απάντηση στο θεμελιώδες ερώτημα αν υπάρχει/υπήρξε ζωή και αλλού πέρα από τη Γη. Ο Άρης, είναι ίσως το ιδανικό μέρος για να προσφέρει την απαιτούμενη «γνώση» επειδή είναι ο πιο παρόμοιος με τη Γη στο ηλιακό μας σύστημα. Τα διαθέσιμα στοιχεία που έχουμε, είναι πως κάποτε ήταν γεμάτος νερό, πιο ζεστός και είχε πυκνότερη ατμόσφαιρα, προσφέροντας ένα δυνητικά κατοικήσιμο περιβάλλον για τον άνθρωπο.
Αφού καταστρέψουμε λοιπόν την Γη, ξέρουμε σε ποιον πλανήτη θα μπορέσουμε να ζήσουμε.
Όμως, o Άρης απέχει απ’ την Γη τουλάχιστον διακόσιες φορές περισσότερο από ότι το φεγγάρι. Αυτό είναι μια τεράστια πρόκληση για την κατοίκηση αστροναυτών εκεί. Σύμφωνα με τον Hardgrove, οι δυνατότητες εκτόξευσης αποστολών για τον Άρη, είναι μία φορά κάθε δύο χρόνια. Οπότε η Σελήνη μας προσφέρει την δυνατότητα να πραγματοποιήσουμε σχετικές δοκιμές για μόνιμη ανθρώπινη παρουσία σε ένα περιβάλλον εκτός του πλανήτη μας και «άγνωστο» για την ανθρωπότητα.
Η ανάδειξη νέων τεχνολογιών
Το Διαστημικό Πρόγραμμα των Η.Π.Α. υπήρξε καταλύτης για την τεχνολογική καινοτομία. Η εξερεύνηση του διαστήματος ανάγκασε την NASA να ανακαλύψει τρόπους να επικοινωνεί σε μεγάλες αποστάσεις, να αναπτύσσει ακριβή εργαλεία πλοήγησης, να αποθηκεύει-μεταδίδει-επεξεργάζεται μεγάλες ποσότητες δεδομένων, να αντιμετωπίζει θέματα υγείας (των αστροναυτών) μέσω ψηφιακής απεικόνισης.
Οι εφευρέσεις αυτές χρησιμοποιούνται καθημερινά και έχουν βελτιώσει την ανθρώπινη διαβίωση και κάποιες έχουν συμβάλει στην περιβαλλοντική βιωσιμότητα:
Τεχνητά μέλη που προορίστηκαν για ρομπότ κατέστησαν τα τεχνητά ανθρώπινα μέλη πιο λειτουργικά, το μηχάνημα της αιμοκάθαρσης, φακοί ανθεκτικοί στις γρατζουνιές που πλέον χρησιμοποιούνται στα περισσότερα γυαλιά ηλίου και στους φακούς επαφής, ένεση ινσουλίνης, πυροσβεστικός εξοπλισμός, αντικραδασμικές καινοτομίες που τώρα αφορούν και την προστασία των κτιρίων από σεισμούς, φωτοβολταϊκά, ασύρματα ακουστικά και πολλά ακόμη.
Μελέτη του 2013 εκτίμησε ότι τα εμπορικά προϊόντα που προκύπτουν από την έρευνα της διαστημικής υπηρεσίας, επιστρέφουν στην αμερικανική οικονομία ένα ποσό μεταξύ 100 εκατομμυρίων και 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων ετησίως. Πολλά από αυτά τα «παράγωγα» είχαν την αφετηρία τους στο πρόγραμμα Apollo.
Η επιρροή του διαστήματος
Το μικρό βήμα για τον άνθρωπο, αλλά το τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα (δια στόματος Neil Armstrong), ανέπνευσε τους πάντες. Τέχνες, φιλοσοφία και επιστήμη, μπήκαν σε ένα νέο μονοπάτι αφού η προσσελήνωση του 1969 έφερε μια διεύρυνση της συνείδησης, που όμοιά της ο άνθρωπος, ίσως, δεν είχε ξανά βιώσει.
Νέες εικόνες από τα πιθανά βήματα του ανθρώπου στο φεγγάρι, ίσως αποτελέσουν (ξανά) έμπνευση σε όλα τα επίπεδα. Μπορεί τα επόμενα άλματα για την ανθρωπότητα, να είναι η σκέψη πως σε κάποιο επόμενο χρονικό διάστημα θα χρειαστεί να εγκαταλείψουμε την Γη και αυτή η συνειδητοποίηση να κλονίσει την καθημερινότητα μας και πως αντιμετωπίζουμε την ύπαρξη μας, το περιβάλλον που ζούμε.
Σήμερα, η NASA θα πραγματοποιήσει συνέντευξη τύπου στην οποία θα αναφερθεί στους λόγους της ακύρωσης της χθεσινής εκτόξευσης “Artemis I” και θα δώσει τις νέες πιθανές ημερομηνίες πραγματοποίησης των επόμενων δοκιμών. Σε αναμονή λοιπόν για το επόμενο «μικρό βήμα για τον άνθρωπο».
