Ένα σκάνδαλο έχει συγκλονίσει τον κόσμο του σκακιού. Ο 19χρονος Hans Niemann, γκραν μάστερ που εκτοξεύτηκε στους 50 κορυφαίους του αθλήματος σε μόλις τέσσερα χρόνια, φαίνεται ότι έκλεψε σε παραπάνω από 100 παιχνίδια σύμφωνα με έρευνα του Chess.com. Στις περισσότερες από τις παρτίδες διακυβεύονταν χρηματικά έπαθλα.

Υποψίες για παράνομη δράση του Αμερικανού σκακιστή υπήρχαν από πριν, όμως ενισχύθηκαν όταν τον Σεπτέμβριο ο νυν παγκόσμιος πρωταθλητής Magnus Carlsen υποστήριξε σθεναρά ότι οι νίκες του Niemann επιτυγχάνονταν με αθέμιτα μέσα. Ο Niemann έπαιζε με τα μαύρα κομμάτια ενάντια στον Carlsen για το Sinquefield Cup και για ένα έπαθλο αξίας 500.000 δολαρίων. Και η νίκη του 19χρονου έσπασε το αήττητο σερί 53 παρτίδων του παγκόσμιου πρωταθλητή.

Η ήττα του Carlsen ήταν σοκαριστική. Και η εξήγηση που έδωσε ο Niemann μη πειστική: ισχυρίστηκε ότι… με κάποιο τρόπο κατάφερε να μαντέψει το άνοιγμα που θα επιχειρούσε ο Νορβηγός. Ο Carlsen αποχώρησε απότομα από το τουρνουά· μια άνευ προηγουμένου κίνηση από εν ενεργεία παγκόσμιο πρωταθλητή, που ερμηνεύθηκε πως πράξη διαμαρτυρίας. «Αν μιλήσω, θα έχω μεγάλο πρόβλημα» σχολίασε αινιγματικά μέσω Twitter, κάνοντας νύξη για ανάρμοστη συμπεριφορά από την πλευρά του αντιπάλου του.

Η πρωτοφανής αποχώρηση του Νορβηγού άναψε το φιτίλι για μια ομοβροντία κατηγοριών ενάντια στον 19χρονο, μεταξύ άλλων και από τον Ιαπωνοαμερικανό γκραν μάστερ Hikaru Nakamura, που στο παρελθόν έχει βρεθεί στη δεύτερη θέση της παγκόσμιας κατάταξης.

Όπως μεταδίδει ο Guardian, η αντιπαράθεση των δύο συνεχίστηκε δύο εβδομάδες αργότερα όταν ο Carlsen και ο Niemann ήρθαν και πάλι αντιμέτωποι στον έκτο γύρο του διαδικτυακού Julius Baer Generation Cup. Το No1 του σκακιστικού κόσμου προχώρησε σε μια ακόμα εντυπωσιακή αποχώρηση έπειτα από μόλις μία κίνηση. Και αυτό που μέχρι πρότινος εξέφραζε συγκεκαλυμμένα, τώρα το είπε έξω απ’ τα δόντια: «Δεν είμαι διατεθειμένος να παίξω εναντίον ανθρώπων που έχουν κλέψει επανειλημμένα στο παρελθόν».

Ο Niemann παραδέχθηκε ότι πράγματι είχε κλέψει δύο φορές στο παρελθόν. «Έκλεψα σε τυχαία παιχνίδια στο Chess.com» είπε. «Ήρθα αντιμέτωπος με αυτό. Ομολόγησα. Είναι το μεγαλύτερο λάθος της ζωής μου. Είμαι απολύτως ντροπιασμένος. Το λέω στον κόσμο γιατί δεν θέλω παραποιήσεις και δεν θέλω φήμες. Ποτέ δεν έχω κλέψει σε παιχνίδι over-the-board. Και εκτός από όταν ήμουν 12 ετών, δεν έχω κλέψει ποτέ σε τουρνουά με χρηματικό έπαθλο».

Η απάντηση του Νορβηγού; «Έχει κλέψει περισσότερο απ’ ότι παραδέχεται».

Στην ίδια δήλωση, ο Carlsen αναφέρθηκε στο Sinquefield Cup, από το οποίο αποχώρησε τον Σεπτέμβριο. «Όταν ο Niemann προσκλήθηκε την τελευταία στιγμή, σκέφτηκα πολύ να αποσυρθώ πριν το τουρνουά. Τελικά επέλεξα να παίξω. Πιστεύω ότι ο Niemann έχει κλέψει περισσότερο -και πολύ πιο πρόσφατα- από ότι έχει παραδεχτεί δημόσια».

«Η over-the-board πρόοδός του ήταν ασυνήθιστη και σε όλη τη διάρκεια του αγώνα μας στο Sinquefield Cup είχα την εντύπωση ότι δεν ήταν σε εγρήγορση, δεν ήταν καν πλήρως συγκεντρωμένος στο παιχνίδι σε κρίσιμες θέσεις. Υπερτερούσε εναντίον μου αν και είχε τα μαύρα κομμάτια, με έναν τρόπο που μόνο πέντε παίκτες στον κόσμο μπορούν να καταφέρουν. Αυτό το παιχνίδι με βοήθησε να δω αλλιώς τα πράγματα».

Η έκθεση του Chess.com υποστηρίζει την εκτίμηση του Carlsen για την ασυνήθιστη γρήγορη άνοδο του Niemann στις παγκόσμιες βαθμολογίες της Fide -κέρδισε 350 πόντους Elo σε τέσσερα χρόνια και εκπληκτική άνοδο από 2.500 σε 2.600 σε μόλις τρεις μήνες-, χαρακτηρίζοντας την ανοδική του πορεία «στατιστικά παράδοξη».

«Αν εξαιρέσουμε τα διαδικτυακά παιχνίδια, ο Hans είναι ο ταχύτερα ανερχόμενος κορυφαίος παίκτης στο κλασικό σκάκι της σύγχρονης εποχής» αναφέρει η έκθεση. «Εξετάζοντας αποκλειστικά τη βαθμολογία, θα πρέπει να ταξινομηθεί ανάμεσα στους κορυφαίους νεαρούς παίκτες. Αν και δεν αμφιβάλλουμε ότι ο Hans είναι ταλαντούχος παίκτης, σημειώνουμε ότι τα αποτελέσματά του είναι στατιστικά παράδοξα».

Αν και η έκθεσή του δεν καταλήγει ευθαρσώς στο συμπέρασμα ότι ο Niemann κλέβει, το Chess.com παρουσιάζει στοιχεία που αντικρούουν τους ισχυρισμούς του 19χρονου ότι έκλεψε μόνο δύο φορές στα 12 και στα 16. Επιπλέον αφήνει αιχμές για παρτίδες στα έξι σημαντικότερα δια ζώσης τουρνουά στα οποία ο Niemann συμμετείχε, σημειώνοντας ότι «αξίζουν περισσότερη έρευνα βάσει των στοιχείων που έχουμε».

Το πιο εντυπωσιακό; Στην έκθεση της έρευνας αναφέρεται πως ο Niemann παραδέχθηκε ιδιωτικά ότι οι κατηγορίες εναντίον του ισχύουν και στη συνέχεια αποκλείστηκε για ένα διάστημα από το Chess.com, την πιο δημοφιλή πλατφόρμα για το σκάκι.

Η μεθοδολογία και τα εργαλεία ανίχνευσης απάτης του Chess.com περιλαμβάνουν «αναλυτικά στοιχεία για τη σύγκριση των κινήσεων με εκείνες που προτείνουν οι σκακιστικές μηχανές, μελέτη προηγούμενων εμφανίσεων και του προφίλ ενός παίκτη, παρακολούθηση συμπεριφορών όπως όταν οι παίκτες ανοίγουν άλλα προγράμματα περιήγησης ενώ παίζουν, καθώς και τη γνώμη αναλυτών επάνω στο grandmaster fair play». Μεταξύ άλλων η έκθεση αποκαλύπτει ότι με αυτά τα εργαλεία το Chess.com έχει τσακώσει στο παρελθόν δεκάδες γκραν μάστερ που έχουν κλέψει, συμπεριλαμβανομένων μερικών από τους σημερινούς κορυφαίους 100 του κόσμου· και πως όλοι όσους έπιασε ομολόγησαν.

Τέλος, το Chess.com κάνει λόγο και για κάποιες παράξενες αναλύσεις που έγιναν μετά την συνταρακτική επικράτηση του Niemann έναντι του Carlsen στο Sinquefield Cup. Κορυφαίοι παίκτες σχολίασαν τότε πως η νίκη «δεν συνάδει με το επίπεδο προετοιμασίας που ισχυρίστηκε ο Hans ότι είχε κάνει, ούτε με το επίπεδο της ανάλυσης που απαιτείται για να ηττηθεί ο Παγκόσμιας Πρωταθλητής στο Σκάκι».

Μ’ αυτά και μ’ αυτά η υπόθεση παίρνει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις. Η Διεθνής Σκακιστική Ομοσπονδία (Fide) γνωστοποίησε την περασμένη εβδομάδα πως θα συγκαλέσει τη δική της τριμελή επιτροπή προκειμένου να ερευνηθούν οι σοβαρές κατηγορίες. «Το επίκεντρο της έρευνας θα είναι διττό: η εξέταση των ισχυρισμών του παγκόσμιου πρωταθλητή για υποτιθέμενη εξαπάτηση από τον Niemann και η δήλωση του Niemann σχετικά με την ηλεκτρονική εξαπάτηση» διευκρίνισε το διεθνές διευθύνον όργανο για το σκάκι. «Η επιτροπή θα διασφαλίσει μια δίκαιη απόφαση, προστατεύοντας τα δικαιώματα και των δύο μερών στη διάρκεια της έρευνας».