Ο Lewis Carroll, η Αλίκη και μια συζήτηση γύρω από την παιδοφιλία που κρατάει έναν αιώνα
Έναν αιώνα μετά, ακόμα δεν ξέρουμε, αν ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας ήταν τελικά παιδόφιλος ή όχι. Το ερώτημα είναι πιο πολύπλοκο απ' όσο φαντάζει εξ αρχής.
Ο Lewis Carroll, κατά κόσμον γνωστός επίσης ως Charles Dodgson, ήταν μαθηματικός, πάστορας της Αγγλικανικής Εκκλησίας φωτογράφος και συγγραφέας παιδικών ιστοριών. Σήμερα, πιο γνωστός ίσως υπό το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο, αυτό του Lewis Carroll, θεωρείται ως ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς παιδικών ιστοριών. Το 1865 θα δημοσιεύσει για πρώτη φορά το κλασικό Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων, ενώ μερικά χρόνια αργότερα θα δημοσιεύσει δύο συνέχειες, το Μέσα στον Καθρέπτη, και το Τι βρήκε η Αλίκη εκεί; Τα βιβλία έγιναν σχεδόν από την αρχή ανάρπαστα, και εδώ και έναν αιώνα έχουν μεταφραστεί σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, έχουν γνωρίσει αμέτρητες εικονογραφήσεις και διασκευές, ενώ έχουν εμπνεύσει άπειρες θεατρικές παραστάσεις και ταινίες.
Όμως η ιστορία πίσω από τα βιβλία, και ειδικά το πρώτο, είναι πιο περίπλοκη και ίσως πιο σκοτεινή. Η Αλίκη, η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, είναι εμπνευσμένη από ένα πραγματικό πρόσωπο, την Alice Liddell. Η Alice Liddell, μαζί με την αδερφή της Lorina, ήταν οι δύο κόρες ενός φιλικού ζευγαριού του Dodgson, ο οποίος είχε ήδη φήμη μεταξύ του κύκλου του ως άνθρωπος που απολαμβάνει την παρέα των παιδιών και του αρέσει να τους λέει αυτοσχέδιες ιστορίες για να τα διασκεδάσει. Η πρώτη έκδοση της ιστορίας ήταν καθαρά αυτοσχέδια, μα άρεσε τόσο πολύ στην ίδια την Alice που το πίεσε να της την γράψει.
Ο Caroll με τα παιδιά του φίλου του συγγραφέα George MacDonald, δεκαετία του 1860 | Wikimedia Commons
Λίγο πριν την πρώτη δημοσίευση της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων,το ζεύγος Liddell έκοψε απότομα τις επαφές του με τον Dodgson, και αν και οι επαφές επανήλθαν μόλις μερικούς μήνες μετά, τα παιδιά δεν ήρθαν ποτέ σε επαφή μαζί του. Ποτέ όμως δημόσια δεν είχε υπάρξει η οποιαδήποτε υποψία ότι ο Dodgson είχε πιθανώς παιδοφιλικές τάσεις. Μάλιστα το 1932, η Alice Liddell, 80 χρονών πλέον, ταξίδεψε μέχρι τη Νέα Υόρκη με σκοπό να λάβει ένα τιμητικό βραβείο για την συνεισφορά της στην έμπνευση του Dodgson. Όλα αυτά μέχρι το 1933 όπου ένας συγγραφές, ο A.M.E. Goldschmidt υποστήριξε σε μια μελέτη του για τον Dodgson ότι το περιεχόμενο του βιβλίου δείχνει παιδοφιλικές απωθημένες επιθυμίες. Το βιβλίο του Goldschmidt σε γενικές γραμμές θεωρήθηκε αστοιχείωτο αλλά η υποψία που έριξε άνοιξε τον ασκό του Αιώλου.
Μέχρι το 1945 πλήθος μελετών είχαν δημοσιευτεί με παρόμοιες ερμηνείες, ενώ ήρθε στο φως και μια παλαιότερη συνέντευξη της Ina Liddell, της μεγαλύτερης αδελφής, που παρατηρούσε ότι «Η σχέση του Dodgson με την Alice, γινόταν όσο περνούσε ο καιρός όλο και πιο κοντινή». Οι ειδικοί πάνω στο έργο του Dodgson διαφωνούν ακόμα για το αν αυτά είναι αρκετές αποδείξεις για να θεμελιωθεί η κατηγορία ότι η Η Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων είναι προϊόν παιδοφιλικών φαντασιώσεων, ειδικά από τη στιγμή που η ίδια η Ina ανακάλεσε σε γράμμα της όσα είπε στη συνέντευξή της.
“Ανοίξτε το στόμα σας και κλείστε τα μάτια σας”. H Edith, η Ina και η Alice Liddell, τον Ιούλιο του 1860 από τον Charles Dodgson (Lewis Carrol) | Wikimedia Commons
Προς την ίδια θέση ότι ο Dodgson είχε παιδοφιλικές τάσεις, επιστρατεύονται συνήθως και οι φωτογραφίες που τράβηξε. Την εποχή του, που η φωτογραφία ήταν ένα πολύ νέο μέσο, ο Dodgson τράβηξε περίπου 3.000 φωτογραφίες, με τις μισές από αυτές είναι παιδιών, και 30 από αυτές να είναι γυμνά ή ημίγυμνα παιδιά.
Και όμως η απάντηση δεν είναι τόσο απλή και ακόμα την περιβάλλει μυστήριο. Για αρχή θα πρέπει να τεθεί το ιστορικό πλαίσιο. Στην Βικτωριανή Αγγλία, όπου το προσδόκιμο ζωής ήταν τα 60 χρόνια, η ηλικία των 14 θεωρούταν ηλικία γάμου απόλυτως φυσιολογική. Επίσης το παιδικό γυμνό ήταν συνηθισμένο φαινόμενο, γυμνά παιδιά ως σύμβολα αθωότητας φιλοξενούνταν σε περιοδικά, εφημερίδες, καρτ-ποστάλ. Ο Dodgson δεν κινείται σε κανένα βαθμό εκτός των ορίων της εποχής του ως προς αυτό το ζήτημα των φωτογραφιών που πολλές φορές θεωρούνται ενδείξεις της παιδοφιλίας του. Επίσης, όταν φωτογράφησε τις αδερφές Liddell, στη φωτογράφηση όπως ξέρουμε ήταν παρόντες και οι γονείς τους.
Κάτι που δεν μαρτυρείται συνήθως στην ιστορία γύρω από την Alice Liddell, είναι ότι η ίδια μέχρι το τέλος της ζωής της είχε εξαιρετική γνώμη για τον Dodgson, ενώ ο ίδιος δεν σχετίστηκε μόνο με αυτή ως παιδί αλλά με πλήθος άλλων παιδιών, ειδικά μετά την κυκλοφορία των βιβλίων του. Ποτέ δεν υπήρξε η υποψία ή το παράπονο ότι ο Dodgson είχε φερθεί απρεπώς. Προς το παρόν, βιογραφικά στοιχεία που να δείχνουν ότι ο Dodgson είχε όντως παιδοφιλικές τάσεις δεν υπάρχουν, και οι όποιες εκτιμήσεις βασίζονται σε αναλύσεις των κειμένων του. Αξίζει να σημειωθεί επίσης, ότι καμία από όλες αυτές τις μελέτες που υπονοούσαν ότι ο Dodgson είχε τέτοιες τάσεις, δεν μίλησαν απευθείας με την ίδια την Alice Liddell.
Alice Liddell: η πραγματική Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων | Wikimedia Commons
Το μυστήριο παραμένει όμως ακόμα ως προς δύο ζητήματα. Πρώτον το γιατί η Ina είπε όσα είπε αλλά μετά, σε προσωπικό γράμμα στην αδερφή της Alice ανακάλεσε. Ήταν μπερδεμένη, δεν θυμόταν σωστά ή μίλησε ίσως για να κρύψει ένα ενδιαφέρον του Dodgson προς εκείνη ή εκείνης προς εκείνον (τον καιρό των επαφών του Dodgson με τους Liddell, η Αlice ήταν 11 χρονών και η Ina 14). Το δεύτερο θέμα είναι γιατί από το ημερολόγια του Dodgson, κάποιος (όχι ο ίδιος πάντως) αφαίρεσε τις σελίδες της περιόδου που οι σχέσεις με τους Liddell είχαν διακοπεί. Ακόμα αυτή η πλευρά της ιστορίας δεν έχει διαλευκανθεί.
Παρόλα αυτά, οφείλουμε να πούμε κλείνοντας, πως το παρατεταμένο ενδιαφέρον γύρω από την υπόθεση παιδοφιλίας του συγγραφέα της Αλίκης στη χώρα των θαυμάτων, είναι ένα ερώτημα που τοποθετεί τρόπον τινά λάθος το ζήτημα εξ αρχής. Την περίοδο της Βικτωριανής Αγγλίας το όριο ηλικίας όπου το σώμα θεωρούταν ερωτικοποιημένο διέφερε πολύ από το σημερινό και ήταν σημαντικά χαμηλότερο. Όχι τυχαία, το ενδιαφέρον γύρω από την υπόθεση της παιδοφιλίας άρχισε να φουντώνει τη δεκαετία του ’30 όταν τα πολιτισμικά πρότυπα γύρω από το σεξ και την παιδικότητα ήταν πιο κοντά με τα σημερινά, και είχαν αναθεωρηθεί προς τα πάνω τα όρια ηλικίας. Μια συμπεριφορά σαν του Dodgson πολύ πιθανό σήμερα, και όχι άδικα, να θεωρούταν παιδοφιλική αλλά αυτό διαφέρει από το αν αυτός, στην εποχή του ήταν παιδόφιλος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τέτοιες συμπεριφορές έχουν μέσα τους πάντα τον παράγοντα της απόλαυσης ότι η πράξη σπάει κάποιο σημαντικό κοινωνικό ταμπού. Κατά πάσα πιθανότητα λοιπόν, ο Carroll δεν ερωτικοποιούσε την Alice ούτε λιγότερο ούτε περισσότερο από την γενική εποχή στην οποία έζησε, από αυτό που τότε θεωρούταν «αποδεκτό». Και αυτή είναι η καλύτερη απάντηση που μπορούμε να δώσουμε μέχρι στιγμής.
Σήμερα, 27 Ιανουαρίου, είναι η Παγκόσμια Μέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Όσο αδιανόητη παραμένει μια εξήγηση της φρίκης του Ολοκαυτώματος τόσο μεγαλύτερος είναι ο σεβασμός προς όσους έχασαν κατά εκατο
Σήμερα, 27 Ιανουαρίου, είναι η Παγκόσμια Μέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Όσο αδιανόητη παραμένει μια εξήγηση της φρίκης του Ολοκαυτώματος τόσο μεγαλύτερος είναι ο σεβασμός προς όσους έχασαν κατά εκατο
Τι μας δίδαξε η σπουδαία Αφροαμερικανίδα πολιτική ακτιβίστρια που υπήρξε μια από τους δέκα πιο επικίνδυνους καταζητούμενους στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970 και οι Rolling Stones έγραψαν γι' αυτήν ένα τρ
Τι μας δίδαξε η σπουδαία Αφροαμερικανίδα πολιτική ακτιβίστρια που υπήρξε μια από τους δέκα πιο επικίνδυνους καταζητούμενους στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970 και οι Rolling Stones έγραψαν γι' αυτήν ένα τρ
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή/και έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε μια συσκευή, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για εξατομικευμένες διαφημίσεις και περιεχόμενο, μέτρηση διαφημίσεων και περιεχομένου, καθώς και απόψεις του κοινού για την ανάπτυξη και βελτίωση προϊόντων.
Με την άδειά σας, εμείς και οι συνεργάτες μας ενδέχεται να χρησιμοποιήσουμε ακριβή δεδομένα γεωγραφικής τοποθεσίας και ταυτοποίησης μέσω σάρωσης συσκευών. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας όπως περιγράφεται παραπάνω. Εναλλακτικά, μπορείτε να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε ή να αρνηθείτε να συναινέσετε.
Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Εμείς και οι συνεργάτες μας αποθηκεύουμε ή έχουμε πρόσβαση σε πληροφορίες σε συσκευές, όπως cookies και επεξεργαζόμαστε προσωπικά δεδομένα, όπως μοναδικά αναγνωριστικά και τυπικές πληροφορίες που αποστέλλονται από μια συσκευή για τους σκοπούς που περιγράφονται παρακάτω. Μπορείτε να κάνετε κλικ για να συναινέσετε στην επεξεργασία από εμάς και τους συνεργάτες μας για τους εν λόγω σκοπούς. Εναλλακτικά, μπορείτε να κάνετε κλικ για να αρνηθείτε να συναινέστε ή να αποκτήσετε πρόσβαση σε πιο λεπτομερείς πληροφορίες και να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας πριν συναινέσετε. Οι προτιμήσεις σας θα ισχύουν μόνο για αυτόν τον ιστότοπο. Λάβετε υπόψη ότι κάποια επεξεργασία των προσωπικών σας δεδομένων ενδέχεται να μην απαιτεί τη συγκατάθεσή σας, αλλά έχετε το δικαίωμα να αρνηθείτε αυτήν την επεξεργασία. Μπορείτε πάντα να αλλάξετε τις προτιμήσεις σας επιστρέφοντας σε αυτόν τον ιστότοπο ή επισκεπτόμενοι την πολιτική απορρήτου μας.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duration
Description
cookielawinfo-checkbox-advertisement
1 year
Set by the GDPR Cookie Consent plugin, this cookie is used to record the user consent for the cookies in the "Advertisement" category .
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
CookieLawInfoConsent
1 year
Records the default button state of the corresponding category & the status of CCPA. It works only in coordination with the primary cookie.
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Cookie
Duration
Description
_ga
2 years
The _ga cookie, installed by Google Analytics, calculates visitor, session and campaign data and also keeps track of site usage for the site's analytics report. The cookie stores information anonymously and assigns a randomly generated number to recognize unique visitors.
_gat_gtag_UA_222713851_1
1 minute
Set by Google to distinguish users.
_gid
1 day
Installed by Google Analytics, _gid cookie stores information on how visitors use a website, while also creating an analytics report of the website's performance. Some of the data that are collected include the number of visitors, their source, and the pages they visit anonymously.
CONSENT
2 years
YouTube sets this cookie via embedded youtube-videos and registers anonymous statistical data.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
Cookie
Duration
Description
advanced_ads_browser_width
1 month
This cookie is set by Advanced ads plugin.This cookie is used to measure and store the user browser width for adverts.
VISITOR_INFO1_LIVE
5 months 27 days
A cookie set by YouTube to measure bandwidth that determines whether the user gets the new or old player interface.
YSC
session
YSC cookie is set by Youtube and is used to track the views of embedded videos on Youtube pages.
yt-remote-connected-devices
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.
yt-remote-device-id
never
YouTube sets this cookie to store the video preferences of the user using embedded YouTube video.