Οι Doors είναι αναμφισβήτητα ένα από τα πιο δημοφιλή συγκροτήματα στην ιστορία του Rock & Roll. Σχηματίστηκε το 1965, στην Καλιφόρνια και σημαδεύτηκε ιδιαίτερα από την εμβληματική φιγούρα του frontman του, Jim Morrison, η συμπεριφορά του οποίου χαρακτηριζόταν από υπερβολική τόλμη και ορισμένες ιδιαιτερότητες.

Ο Morrison, εκτός από το να είναι η φωνή των Doors, εκτός από τη μουσική είχε επίσης συσχετιστεί και με άλλες τέχνες. Μετά από μια εντατική περίοδο βαθιάς μελέτης κατά την εφηβεία του, το 1964 σπούδασε κινηματογράφο και θέατρο, δίπλα από μεγάλα ονόματα όπως ο Francis Ford Copolla. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, το 1969 εξέδωσε επίσης δύο βιβλία ποίησης. Το πρώτο χωρίστηκε σε δύο τόμους: “The Lords/Notes on Vision” και “The New Creatures”. Το πρώτο έργο είναι βασικά οι εντυπώσεις και οι σκέψεις του για διάφορες πτυχές της καθημερινότητάς του, όπως άνθρωποι, οι τόποι ή ακόμη και ο κινηματογράφος. Το δεύτερο, εμπεριέχει πιο παθιασμένους στίχους φορτωμένους με μια ποιητική αρμονική δομή. Αργότερα, και οι δύο τίτλοι συγκεντρώθηκαν σε έναν ενιαίο τόμο με τίτλο “The Lords and The New Creatures” και μετά το θάνατο του μουσικού, κυκλοφόρησαν και άλλα ποιητικά βιβλία υπό την οργάνωση του φίλου του Frank Lisciandro και των γονέων της φίλης του μουσικού. Ο πρώτος τόμος που κυκλοφόρησε μετά θάνατον ονομαζόταν “Wilderness” (1988) και ο δεύτερος είχε τον τίτλο “The American Night” (1990), κάνοντας αμφότερα τεράστια εμπορική επιτυχία.

Εκτός αυτών, ο Morrison διάβασε πολλούς συγγραφείς που τον ενέπνευσαν. Εκτίμησε έργα μεγάλων ονομάτων της λογοτεχνίας, όπως ο Κάφκα, ο Ρεμπώ, ο Μπωντλαίρ και ο Γουϊλιαμ Μπλέϊκ. Παρεμπιπτόντως, το όνομα του συγκροτήματος, “The Doors”, το οποίο αναφέρεται στις «πύλες της αντίληψης» επιλέχθηκε από τον Morrison με βάση ένα ποίημα που έγραψε ο Μπλέϊκ, ο οποίος κάποτε, έγραψε: «Όταν οι πύλες της αντίληψης ανοίγουν, όλα εμφανίζονται στον άνθρωπο όπως πραγματικά είναι: Το άπειρο». Ένα άλλο χαρακτηριστικό που σίγουρα αποτελούσε μέρος του γνωσιακού σύμπαντος του Jim Morrison, ήταν η φιλοσοφία, την οποία μελετούσε αρκετά εντατικά. Στις βιογραφίες, συνήθως αναφέρεται ότι ο μουσικός συνήθιζε να διαβάζει έργα των Νίτσε, του Καμύ και του Σαρτρ. Μεταξύ αυτών των φιλοσόφων που αναφέρονται, ο Morrison φαίνεται να τρέφει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Νίτσε, του οποίου η σκέψη ήταν μια από τις μεγάλες εμπνεύσεις του και, προφανώς, ο ηγέτης των Doors προσπάθησε να εφαρμόσει στη ζωή σας ορισμένα στοιχεία που προτείνονται στα έργα του Γερμανού φιλοσόφου, όπως θα δούμε παρακάτω.

Σε γενικές γραμμές, η συμπεριφορά του τόσο στην καθημερινότητα, όσο και στους καλλιτεχνικούς χώρους, ήταν πολλές φορές εξωφρενικά ενοχλητική και ιδιόρρυθμη, πράγμα που την κάνει τρομερά ενδιαφέρουσα. Ο μουσικός κινούνταν με πυξίδα την ελευθερία ως μια από τις βασικές αρχές του, ενθαρρύνοντας παράλληλα το κοινό να είναι επίσης ελεύθερο – παροτρύνοντάς τους να φτάσουν ακόμα και στα άκρα για αυτή την ελευθερία. Η καταχρήσεις ναρκωτικών και αλκοόλ ήταν μια στάση που αποτελούσε μέρος της καθημερινότητάς του, καθώς λάτρευε τις νέες εμπειρίες, την περιπέτεια αλλά και την ψυχεδελική καταβύθιση στο υποσυνείδητο. Στο ποίημα του “Unhappy Girl” φαίνεται ξεκάθαρα ο τρόπος με τον οποίο ο μουσικός αντιμετώπιζε τη ζωή:

“Sad girl
Rip your network
Smash all your grids
Melt your cell Today
You were sentenced to prison
You yourself created
(…)
Do not miss your chance
Swimming in mystery
You’re dying in prison
You yourself created”.

Εδώ βλέπουμε τι ήθελε να πετύχει μέσω της τέχνης του: να ενθαρρύνει την ελευθερία, κατεδαφίζοντας όλα τα πρότυπα. Ο άνθρωπος είναι ελεύθερος να επιλέξει διαφορετικούς δρόμους από την πεπατημένη και αυτό που επιβάλλουν οι κοινωνικές επιταγές. Ωστόσο, συχνά ο άνθρωπος επηρεασμένος από εξωτερικές επιρροές, συμβιβάζεται και βολεύεται σε επιλογές που εν τέλει τον παγιδεύουν.

Ο Jim Morrison, κάποτε, αυτοπροσδιορίστηκε ως ο «βασιλιάς  του οργασμού», μια κωδική ονομασία που περιγράφει με αρκετή ακρίβεια τον καλλιτέχνη, αν λάβουμε υπόψιν ότι στις περισσότερες συναυλίες του, επιδείκνυε έναν ξεδιάντροπο αισθησιασμό. Παρεμπιπτόντως, δεν ήταν λίγες οι φορές που προκάλεσε τη κοινή γνώμη κατά διάρκεια της καριέρας του, καθώς οι συνέπειες της ακραίας εξωτερίκευσης της σεξουαλικότητάς του, ήταν αρκετά προκλητικές και σκανδαλώδεις για τα δεδομένα της εποχής. Όπως αναφέρεται στην εφημερίδα The Miami News (1969): «Ο τραγουδιστής προσομοίωσε πράξη αυνανισμού και άνοιξε το φερμουάρ του σε ένα εξευτελιστικό θέαμα όπου ακολούθησαν βρισιές και άσεμνες κινήσεις…». Οι κοινωνικές συνέπειες που δημιούργησε το γεγονός αυτό ήταν τεράστιες. Ο Jim Morrison έγινε πρωτοσέλιδο στα σημαντικότερα μέσα ενημέρωσης της εποχής. Λίγες ημέρες μετά από αυτό το σόου, ο διοικητής του τμήματος ασφαλείας της αστυνομίας του Μαϊάμι έδωσε εντολή για την σύλληψή του. Συνυπολογίστε ότι ίδια περίοδο, ο Mike Levesque, ένας νεαρός καθολικός, με την υποστήριξη του προέδρου Νίξον, Ξεκίνησε ένα κίνημα με την ονομασία «Σταυροφορία για την Ευπρέπεια», στο στόχαστρο της οποίας από τους πρώτους στην λίστα βρισκόταν φυσικά ο τραγουδιστής των Doors. Κατά την υπεράσπισή του στο δικαστήριο Morrison υποστήριξε ότι η μουσική του αποτελούσε μια καθαρτική εμπειρία και ότι οι σεξουαλικοί αυτοί συμβολισμοί ήταν ένα από τα πολλά συστατικά αυτού του μουσικού σκοπού: «Η μουσική είναι μια βαθιά ερωτική διαδικασία. Μία από τις λειτουργίες της είναι η εξαγνιστική κάθαρση των συναισθημάτων. Το να ονομάσουμε την μουσική μας οργασμική είναι το ίδιο με το να πούμε ότι είμαστε σε θέση να φέρουμε τους ανθρώπους σε ένα είδος συναισθηματικού οργασμού, μέσω των στίχων και του ήχου μας». Ας θυμηθούμε ότι ο Morrison είχε σπουδάσει θέατρο και κινηματογράφο και, προφανώς, αυτοί οι τομείς επηρέαζαν τη συμπεριφορά του στη σκηνή. Η παραστατικότητα και η θεατρικότητα ήταν ζωτικής σημασίας για τον μουσικό, κι εκφραζόταν με κάθε ευκαιρία: «Το σεξ είναι απλώς ένα μέρος της ερμηνείας μου. Υπάρχουν χιλιάδες άλλοι παράγοντες. Είναι σίγουρα σημαντικό, αλλά δεν νομίζω ότι είναι το κύριο πράγμα», έλεγε.

Οι συνήθειες του Jim, πολύ πιθανόν, αντλούσαν εν μέρει την έμπνευσή τους από τη σκέψη ενός από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους που έζησαν ποτέ: του Friedrich Nietzsche. Στην Γέννηση της Τραγωδίας από το Πνεύμα της Μουσικής, που εκδόθηκε το 1872, ο φιλόσοφος υποστηρίζει ότι ο Απόλλωνας συμβολίζει την παρόρμηση του ποιητή να δημιουργήσει έναν κόσμο έμμορφο, κατανοητό και σύμμετρο. Αντίθετα, ο Διόνυσος συμβολίζει το άλογο στοιχείο της μουσικής, του πόνου και του πάθους, που συνυπάρχει στην ψυχή του ποιητή κατά τη στιγμή της δημιουργίας, και αντιστρατεύεται την πρότερη παρόρμηση. Έτσι η αντίθεση απολλώνιου – διονυσιακού στοιχείου αντανακλά σε ευρύτερη έννοια την αντιπαράθεση ανάμεσα στη λογική και στο ένστικτο, ανάμεσα στον πολιτισμό και στην πρωτόγονη φύση. Ο Nietzsche παραδέχεται ότι αυτοί οι δύο αντίθετοι πόλοι ενώθηκαν στην ελληνική τραγωδία – δηλαδή το έλλογο διαλογικό της μέρος με τη διθυραμβική μουσική του χορού της – και δημιούργησαν το μεγαλύτερο θαύμα της αρχαιότητας: το δράμα. Η αντίθεση αυτή θα μπορούσε επίσης να απεικονίσει – όπως μερικοί έχουν ισχυριστεί – την αντίθεση μεταξύ κλασικισμού και ρομαντισμού, ελληνισμού και εβραϊσμού, ευρωπαϊκού και ασιατικού πνεύματος, αριστοκρατικού και δημοκρατικού στοιχείου. Στη λογοτεχνία φυσικά η σύζευξη του απολλώνιου με το διονυσιακό πνεύμα εκφράζει την εναρμόνιση της λογικής με το συναίσθημα, του λόγου με το πάθος, του νοητικού με το άλογο στοιχείο κατά την κρίσιμη ώρα της λογοτεχνικής έμπνευσης και δημιουργίας. Όπου επιτυγχάνεται μια τέτοια θαυμαστή εναρμόνιση έχουμε φυσικά και ανάλογα αποτελέσματα. Ο φιλόσοφος ορίζει αυτό το σχήμα ως τις δύο μορφές του αισθητικού κόσμου: «Ο άνθρωπος με φιλοσοφικό πνεύμα έχει ακόμη και την αίσθηση ότι, πίσω από αυτή την πραγματικότητα στην οποία υπάρχουμε και ζούμε κρύβεται μια δεύτερη εντελώς διαφορετική και ότι, επομένως, και η πρώτη είναι μόνο μια φαινομενική όψη του πραγματικού».

Αυτό το άλλο σχέδιο ήταν αυτό που η Morrison επιζητούσε να επιτύχει μέσω της τέχνης του υπνωτισμού και του αποκρυφισμού: το νέο σχέδιο, το άγνωστο, το ακανόνιστο, το παράτυπο, το άναρχο, το κρυφό. Αυτές είναι οι «πύλες της αντίληψης»– όπως είχε δηλώσει κάποτε ο ίδιος ο Morrison: «Ανάμεσά σε αυτά σε όσα γνωρίζουμε και το άγνωστο, υπάρχει μια πύλη». Ακόμα βυθισμένος μέσα στην αισθητική αντίληψη του Νίτσε, παρατηρείται ότι η αντιστοιχία μεταξύ της δύναμης του λόγου (Απολλώνιος) και της δύναμης των αισθήσεων (Διονυσιακή), η τελευταία εκ των οποίων είναι η κατάφαση της ζωής, η αποδοχή των ενστίκτων, που διαμορφώνει το προφίλ του ατόμου που αγκαλιάζει τη ζωή στην πληρότητά της, αγαπώντας την με όλα όσα προσφέρει, είτε πρόκειται για καλά είτε για κακά πράγματα. Αυτή η τελευταία δύναμη θα ήταν ο τρόπος ζωής που εκπροσωπούσε ίδιος ο Morrison μέσα από την εξωφρενική και παραληρηματική συμπεριφορά του, και μέσα από τους στίχους και τις μελωδίες του, που στόχο είχαν να παρασύρουν τον ακροατή πέρα και πάνω από τον εαυτό τους, σε εξωσωματικές εμπειρίες, να τους μεθύσουν, να τους απελευθερώσουν από τα ηθικά όρια και να τους οδηγήσουν σε μια κατάσταση στην οποία δεν υπάρχει καμία ενοχή.

Ο Διονύσιος είναι η φιγούρα που συμβολίζει το παραλήρημα και αντιπροσωπεύει τη μυθολογική μέθη. Γιος του Δία και της πριγκίπισσας Σεμέλης, υπήρξε το σύμβολο του χάους, της παράνοιας, και του απρόβλεπτου. Είναι αυτό που αντιτίθεται στο λογικό, το γραμμικό, το εννοιολογικό, το ισορροπημένο. Μέσω των αποτελεσμάτων της μέθης, το ασυνείδητο εκδηλώνεται και μπορεί να εκφραστεί. Είναι η καθαρή διαίσθηση, η δύναμη της έκστασης που αντιτίθεται στη διάνοια και την ισορροπία του Απόλλωνα.

Ο Jim Morrison, μέσα από τις συμπεριφορικές του συνήθειες, έκανε πρόποση στην έκσταση και ίσως πιο πολύ ζούσε στο ασυνείδητο επίπεδο παρά στο συνειδητό. Oυσιαστικά υπήρξε άκρως διονυσιακός: λειτουργούσε ελεύθερα, εξέφραζε ξεδιάντροπα τα συναισθήματά του και καθοδηγούνταν από τα πάθη του. Και αυτή η διονυσιακή συμπεριφορά, προσδιόριζε και τον ίδιο καθώς πίστευε ότι ο ρόλος του ως τραγουδιστής σε ένα ροκ συγκρότημα ήταν πολύ πιο μεγάλος και ήταν πέρα από το να τραγουδάει απλά. Σε μια συνέντευξη, έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Θεωρώ ότι η δραστηριότητα του καλλιτέχνη ή του σαμάνου είναι ένας δίαυλος. Οι άνθρωποι προβάλλουν τις φαντασιώσεις τους σε αυτόν, και αυτές γίνονται πραγματικότητα». Έτσι, ο Morrison, δικαίως αναζητούσε την έκσταση που αποκτούσε μέσα από το ρυθμό των τραγουδιών των Doors.

Κάποτε, σε ένα άρθρο με τίτλο “Apathy By Demon”, ο Mike Gershman τον ρώτησε: «Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτόν τον δαίμονα που κατηγορήθηκε ότι διέφθειρε τη νεολαία του Μαϊάμι;». Ο ίδιος απάντησε: «Αυτός (ο Jim Morrison), ως σαμάνος, σύμβολο του σεξ, ποιητής και φιλόσοφος, δώρισε στους ανθρώπους μια μυθική διάσταση». (περιοδικό Rock, 1968). Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέσω της ισχυρής διονυσιακής του αύρας όντως χάρισε στην ανθρωπότητα έναν τεράστιο μύθο που στην πραγματικότητα ξεπέρασε το ροκ εν ρολ!