Σαν σήμερα, στις 2 Νοεμβρίου του 1970, η ηθοποιός και υποστηρίκτρια της αντίστασης των Βετεράνων του Βιετνάμ, Τζέιν Φόντα, συνελήφθη στο αεροδρόμιο του Κλίβελαντ καθώς επέστρεφε από μια εκδήλωση κατά του Πολέμου στον Καναδά και κατηγορήθηκε για λαθρεμπόριο ναρκωτικών. Την επόμενη μέρα η Φόντα κατηγορήθηκε επίσης ότι δήθεν κλώτσησε έναν αστυνομικό, όταν τραβήχτηκε μια πιο διάσημη φωτογραφία της, καθώς ύψωσε τη γροθιά της προς την αστυνομία. Και οι δύο κατηγορίες ήταν ψεύτικες – τα «ναρκωτικά» ήταν χάπια βιταμινών – και αργότερα και οι δύο απορρίφθηκαν. Αν και η Φόντα είναι σαφές ότι η πρόθεση ήταν να την απαξιώσουν λόγω της πολύτιμης υποστήριξής της στο αντιπολεμικό κίνημα των Βετεράνων του Βιετνάμ. Εκτός από προστάτιδα της VVAW, η Φόντα ήταν βασικό μέλος της διοργάνωσης της περιοδείας FTA (Fuck The Army), και προωθούσε την αντιπολεμική εναλλακτική λύση στις παραστάσεις των USO προς τους Βετεράνους. Το 2009 έγραψε για το περιστατικό: «Τους είπα ότι τα χάπια ήταν βιταμίνες, αλλά είπαν ότι είχαν διαταγές από το Λευκό Οίκο. Ήθελαν να καταστρέψουν τη φήμη μου».
Η πρώτη εμπλοκή της με τον ακτιβισμό
Η πρώτη εμπλοκή της Φόντα με την πολιτική και τον ακτιβισμό ήταν στη δεκαετία του ’60, όταν τάχθηκε υπέρ του Κινήματος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και κατά του Πολέμου του Βιετνάμ. Οι συχνές επισκέψεις της στη Γαλλία την έφεραν σε επαφή με αριστερούς Γάλλους διανοητές που ήταν αντίθετοι προς το πόλεμο, μια εμπειρία την οποία η ίδια περιέγραψε αργότερα ως «κομμουνισμό με μικρό “κ”».
Τον Απρίλιο του 1970, η Φόντα, με το Φρεντ Γκάρντνερ και το Ντόναλντ Σάδερλαντ, ξεκίνησαν το FTA (“Free The Army”, μια παράφραση της στρατιωτικής έκφρασης “Fuck The Army”), μια αντιπολεμική περιοδεία στα πλαίσια της οποίας επισκέφθηκαν στρατιωτικές βάσεις στη δυτική Ακτή και άρχισαν να μιλάνε με στρατιώτες για την εμπλοκή της χώρας αλλά και τη δική τους στο Βιετνάμ.
“Hanoi Jane”
Από το 1965 ως το 1972, πάνω από 300 Αμερικανοί ακτιβιστές ταξίδεψαν στο Βόρειο Βιετνάμ για να δουν την κατάσταση από την άλλη πλευρά, επειδή τα ΜΜΕ στις ΗΠΑ έδιναν μια πολύ μονόπλευρη εικόνα και όσοι επιχειρούσαν μετά την επιστροφή τους να την ανατρέψουν, παρενοχλούντο από τις αρχές.
Η Φόντα επισκέφθηκε το Βιετνάμ το 1972 και όταν επέστρεψε είπε ότι οι ΗΠΑ χτυπούσαν επίτηδες υποδομές που δεν αφορούσαν σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις, όπως το σύστημα άρδευσης και ύδρευσης.
Η ηθοποιός φωτογραφήθηκε πάνω σε ένα βορειοβιετναμέζικο αντιαεροπορικό όπλο και η φωτογραφία εξόργισε πολλούς Αμερικάνους, που για ένα μεγάλο διάστημα την αποκαλούσαν “Hanoi Jane”. Η καριέρα της παραλίγο να τελειώσει οριστικά. Στην αυτοβιογραφία της, το 2005, έγραψε ότι τρομοκρατήθηκε από τον αντίκτυπο των φωτογραφιών και ότι είχε παραπλανηθεί προκειμένου να κάτσει επάνω στο όπλο.
«Συνέβη την τελευταία μέρα που ήμουν στο Ανόι. Ήμουν εξοντωμένη και συναισθηματικά χάλια μετά από δύο εβδομάδες εκεί. Ο μεταφραστής μού είπε ότι οι στρατιώτες ήθελαν να μου τραγουδήσουν κάτι. Μού μετέφραζε όπως τραγουδούσαν. Άκουσα τις λέξεις ‘όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ίσοι. Έχουν δικαιώματα. Ζωή, ελευθερία και ευτυχία’. Άρχισα να κλαίω και να χειροκροτώ. “Αυτοί οι νέοι άντρες δεν θα έπρεπε να είναι εχθροί μας”, σκέφτηκα. Κάποιος με οδήγησε προς το όπλο και έκατσα σ’ αυτό, ακόμα γελώντας και χειροκροτώντας. Τα φλας άναψαν. Δεν ξέρω αν οι Βιετναμέζοι είχαν στήσει τη σκηνή. Δεν θα το μάθω ποτέ. Κι αν το έκαναν, δεν φταίνε εκείνοι. Εγώ τους το επέτρεψα. Ήταν μια στιγμή τρέλας που θα με στοιχειώνει για πάντα. Επειδή ξέρω τον πόνο που αυτή η φωτογραφία προκάλεσε στους στρατιώτες και τις οικογένειές τους».
Η Φόντα, παρόλα αυτά, έκανε ραδιοφωνικές εκπομπές από το Ανόι κατά τη διάρκεια της 15θήμερης παραμονής της εκεί, μιλώντας κατά του πολέμου και περιγράφοντας τις αμερικανικές επιθέσεις σε σχολεία, νοσοκομεία και χωριά.
Επίσης, επισκέφθηκε Αμερικανούς αιχμαλώτους πολέμου και όταν, λίγο αργότερα η κυβέρνηση του Ρίτσαρντ Νίξον δημοσίευσε ιστορίες βασανισμού των αιχμαλώτων, η ηθοποιός διαμαρτυρήθηκε: «οι άνθρωποι που είδα δεν είχαν βασανιστεί», είπε.
Η επίσκεψή της στο Β. Βιετνάμ την κυνηγάει ακόμα. Το 2005, ένας βετεράνος του ναυτικού συνελήφθη επειδή την έφτυσε το πρόσωπο κατά τη διάρκεια παρουσίασης της αυτοβιογραφίας της… «Αυτή μας φτύνει στο πρόσωπο επί 37 χρόνια. Το άξιζε», είπε ο δράστης στους δημοσιογράφους.
Παρότι μετάνιωσε για το περιστατικό με το αντιαεροπορικό, η Φόντα είπε κατ’ επανάληψη σε συνεντεύξεις της ότι δεν θα άλλαζε τίποτα από την αντι-πολεμική της δράση. Για την οποία και στοχοποιήθηκε από την κυβέρνηση.
*Η φωτογραφία της Φόντα από τη σύλληψή της, στην οποία σηκώνει το χέρι, χρησιμοποιήθηκε στο πόστερ για το ντοκιμαντέρ του ΗΒΟ “Jane Fonda in Five Acts” («Η Τζέιν Φόντα σε πέντε πράξεις»), του 2018.
Δείτε επίσης: Η έβδομη τέχνη απέναντι στον πόλεμο
