Όταν πήγα για πρώτη φορά στον γυναικολόγο, με συνόδευσε η μαμά μου. Με εξέτασε ο γιατρός που με είχε ξεγεννήσει. Αυτό με έκανε να νιώθω αρκετά καλά, αν και ήταν ηλικιωμένος-θα μπρούσε να είναι παππούς μου. Δεν ντρεπόμουν πολύ, αλλά φοβόμουν μην πονέσω. Από τα 16 μου μέχρι σήμερα, έχω αλλάξει 2-3 ανθρώπους, αλλά κατέληξα στον άνθρωπο εκείνο που ανέλαβε το χειρουργείο μου: αφαίρεση ινομοιώματος. Επισκέφθηκα πρόσφατα τον γυναικολόγο μου και αισθάνθηκα πάλι αυτό το παράξενο συναίσθημα που δεν μπορώ, χρόνια τώρα, να προσδιορίσω. Αβολοσύνη, επιθυμία αποφυγής, χλόμιασμα, αλλά και μια ανακουφιστική αίσθηση εκπλήρωσης ενός καθήκοντος. Η στιγμή που ανοίγεις τα πόδια σε μια καρέκλα με πιάστρες και ο γιατρός, ειδικά αν είσαι ψηλή, σου λέει «πιο χαμηλά» και σε φωτίζει εκεί ανάμεσα, με το αιδοίο σου φάτσα φόρα του, πρέπει να ανήκει επισήμως σε μια από τις πλέον άβολες στιγμές που μπορεί αν βιώσει ανθρώπινο ον, ανήκον σε οποιονδήποτε πολιτισμό, ηλικία, κοινωνικομορφωτικό επίπεδο και τα συναφή.

Μια εμπειρία θηλυκή, γυναικεία. Μια εμπειρία ζόρικη, όπως πολλές εξ αυτών που πάνε πακέτο με το φύλο μας.

Όπως λέει η Δανάη Δαφνομήλη «η επίσκεψη στον γυναικολόγο είναι κάτι άβολο καθότι για αδιευκρίνιστους λογούς αν είσαι στα 18 σου και κορίτσι έχεις ποτίσει με ενοχές για το μέλος του σώματος σου που σε καθιστά αυτό που είσαι με αποτέλεσμα να σκέφτεσαι δις αν θα πρέπει να πας ή όχι σε κάποιον ειδικό που ασχολείται αποκλειστικά με αυτό». Και συνεχίζει, μιλώντας στο Olafaq: «Αυτή η προσωπική υπερέκθεση και τρωτότητα, που πιο πολύ είναι στο κεφάλι μας και λιγότερο στην ομολογουμένως αμήχανη εξεταστική καρέκλα, είναι που εν προκειμένω στάθηκε αιτία να αλλάξω γιατρό μέχρι να βρω εκείνον που με έκανε να νιώθω τόσο άνετα που πλέον δεν σπαταλώ φαιά ουσία για να βρω τρόπους να τον αποφύγω. Ίσα ίσα απολαμβάνω το ετήσιο ραντεβού μας που έχει μετουσιωθεί σε ανταλλαγή απόψεων για το πού είναι καλυτέρα φέτος για διακοπές και σε ένα mini μάθημα γυναικολογίας. Ίσως το κάνει και ο ίδιος για να με χαλαρώσει, πάντως έπιασε και πλέον δεν χρειάζεται να μετράω μαϊμουδάκια στο μυαλό μου μέχρι να τελειώσει αυτή η σημαντική και αναπόφευκτη συνάντηση».

Η πρώτη επίσκεψη μιας έφηβης σε γυναικολόγο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και καλό είναι να γίνεται έως την ηλικία των 15 ετών, εκτός κι αν έχει ξεκινήσει σεξουαλικές επαφές νωρίτερα, άρα από τότε είναι καλό να επισκεφθεί γιατρό. Ενδεικτικά ζητήματα προς συζήτηση αφορούν γενικότερες συμβουλές για την υγεία, όπως ο υγιεινός τρόπος ζωής -διατροφή, άθληση, ξεκούραση-, συνήθειες που θα βοηθήσουν τα οστά να παραμείνουν υγιή κλπ. Η αντιμετώπιση μιας πιθανής λοίμωξης, όπως η ουρολοίμωξη, και άλλων καταστάσεων που έχουν σχέση με την υγεία της κολπικής περιοχής μπορεί επίσης να είναι αντικείμενο προς συζήτηση.

Οι γυναικολόγοι ζητούν πάντοτε πληροφορίες σχετικά με την περίοδο για να εξακριβώσουν αν ο κύκλος είναι φυσιολογικός και αν υπάρχουν συμπτώματα προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (PMS), αλλά και να καταγράψουν χαρακτηριστικά της περιόδου όπως η πρώτη εμφάνισή της, η συχνότητα, η ποσότητα αίματος ή πιθανές δυσαρμονίες. Στην συζήτηση, και οι μέθοδοι αντισύλληψης, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, ο HIV. To εμβόλιο για την προστασία από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) θα πρέπει να γίνεται πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Η πρώτη επίσκεψη στο γυναικολόγο δεν περιλαμβάνει τεστ Παπανικολάου, το οποίο γίνεται σε ηλικία περίπου 21 ετών. Γίνεται, όμως, μια συνολική επισκόπηση των μαστών και των εξωτερικών γεννητικών οργάνων ή και γυναικολογική εξέταση εφόσον έχει ήδη υπάρξει σεξουαλική δραστηριότητα. Κατά την πρώτη επίσκεψη στον γυναικολόγο, οι εξετάσεις που που μπορεί να πραγματοποιηθούν είναι: κλινική εξέταση (Ψηλάφηση) και υπερηχογράφημα. Ελέγχεται επίσης, πιθανά, το ύψος, το βάρος και η πίεση της εξεταζόμενης.

Τι είναι αυτή η πυελική εξέταση;

Αποτελείται, ουσιαστικά, από τα εξής στάδια: έλεγχος του αιδοίου, εξέταση του κόλπου και του τραχήλου με λήψη δείγματος (τεστ Παπ) μετά τα 21 χρόνια, ψηλάφηση των εσωτερικών οργάνων με δακτυλική εξέταση. Το τεστ Παπ(ανικολάου) συνιστά μια από τις σημαντικότερες εξετάσεις για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Για το εν λόγω τεστ, λαμβάνεται δείγμα κυττάρων από τον τράχηλο με ένα πολύ λεπτό εργαλείο, με το δείγμα στη συνέχεια να στέλνεται για κυτταρολογική εξέταση και τα αποτελέσματα να είναι διαθέσιμα μετά από περίπου 1-2 εβδομάδες.

Μια γυναίκα πρέπει να μπορεί να εμπιστεύεται τον γυναικολόγο της. Πόσο εύκολο είναι αυτό όμως; Η Ελένη Στεργίου λέει: «Η αλήθεια είναι ότι η επίσκεψη στον γυναικολόγο είναι αρκετά άβολο πράγμα. Δεν μπορείς εύκολα να νιώσεις άνετα με αυτού του είδους τις εξετάσεις. Όμως είναι ένα αναγκαίο κακό που πρέπει να υποστείς για το αναγκαίο καλό της υγείας σου. Έχω πείσει τον εαυτό μου ότι είναι μια απλή εξέταση και σκέφτομαι εκείνη την ώρα ότι θα περάσει η ώρα, θα τελειώσει και θα φύγω. Δεν το κάνω δηλαδή πιο μεγάλο απ’ ότι είναι. Έχω αλλάξει γυναικολόγους διότι έχω μείνει σε τρεις διαφορετικές πόλεις στη ζωή μου. Έτυχε να είναι όλοι άντρες. Όλες τις φορές που επισκέφτηκα κάποιον, ήταν επειδή κάποια γνωστή μου, θα μου είχε μιλήσει πολύ καλά για κάποιον από προσωπική της εμπειρία. Ήμουν πολύ τυχερή γιατί έτυχα σε ανθρώπους που δεν με έφεραν ποτέ σε δύσκολη θέση, ήταν σοβαροί και επαγγελματίες. Μια φορά μόνο άλλαξα γυναικολόγο γιατί νευρίαζε με τις ερωτήσεις μου, δεν θεωρούσε ότι χρειαζόταν να λύνει τις απορίες μου και αυτό μου προκαλούσε στρες, δεν αισθάνθηκα ασφάλεια. Έφυγα. Τα τελευταία χρόνια με παρακολουθεί ένας πολύ σοβαρός επιστήμονας που φαίνεται να αγαπάει πολύ τη δουλειά του και τις γυναίκες. Εξηγεί αναλυτικά το καθετί που ρωτάς, σου δίνει χρόνο και μπορείς να τον βρεις άμεσα όταν τον χρειάζεσαι. Έχει ανθρώπινο πρόσωπο. Έχει δηλαδή όλα αυτά τα χαρακτηριστικά που χρειάζεται μια γυναίκα για να νιώσει εμπιστοσύνη και να αισθανθεί ασφαλής. Έχω ακούσει διάφορα περιστατικά από φίλες μου πολύ τρομακτικά και άβολα και πολλές φορές τραυματικά. Ειδικά με πολλές φίλες μου που προσπαθούν να γίνουν μανούλες. Η αλήθεια είναι ότι πάντα χρειάζεται η προσωπική μαρτυρία κάποιου δικού μου ανθρώπου για να εμπιστευτώ κάποιον γιατρό. Πόσο μάλλον για κάτι τόσο ευαίσθητο. Ένας τρόπος να αποφεύγεις τις κακοτοπιές είναι να ρωτάς ανθρώπους που εμπιστεύεσαι».

Τραυματική εμπειρία θυμάται από επίσκεψη σε γυναικολόγο η Σίντυ Χατζή που ξεκίνησε να πηγαίνει στα 14 της, λόγω της εμφάνισης μιας κύστης. Η συνάδελφος του Olafaq εξηγεί: «Στα 23 έκανα το πρώτο μου τεστ παπ. Το καθυστερούσα όσο μπορούσα λόγω φόβου. Και όντως για κάποιες γυναίκες είναι επίπονη διαδικασία και πρέπει να το συζητάμε περισσότερο για να είμαστε προετοιμασμενες. Η χειρότερή μου εμπειρία ήταν η εξής. Ειχα έντονους πόνους που θεώρησα ότι οφείλονταν στο ότι περίμενα περίοδο. Οταν σηκώθηκα για να ξαπλώσω, ξαφνικά δεν ένιωθα τα πόδια μου και λιποθυμησα. Οι γονείς μου άκουσαν το “γντουπ” που έκανα ενώ έπεσα στο πάτωμα. Οταν ξύπνησα εξακολουθούσα να μην νιώθω τα πόδια μου. Πήγαμε στα επείγοντα και ο γιατρός μου έκανε έναν εσωτερικό υπέρηχο που με πόνεσε περισσότερο από κάθε άλλη φορά. Αφύσικος πόνος. Δε βρήκε κάτι περίεργο. Όταν τον ρώτησα τι έγινε και πού οφείλονταν οι πόνοι μου είπε: ”Ε περιμένεις περίοδο, όταν περιμένεις περίοδο θα πονάς και λίγο. Δεν το ήξερες;” “. Αντρας μου είπε “ε θα πονάς και λίγο”, λες και δεν ξέρω πώς λειτουργεί η περίοδος. Λες και δεν έχω κάθε μήνα από τα 11. Το ύφος του ήταν τόσο απαξιωτικό».

Ο γυναικολόγος, πάντως, σε ρόλο μαιευτήρα είναι πολύ σημαντικός για την ζωή μιας γυναίκας. Το επιβεβαιώνει η Πάτυ Πετροπούλου η οποία γέννησε στο σπίτι της: «Τώρα πια στα 44 έχω σταθερό γιατρό, αυτόν με τον οποίο γέννησα το δεύτερο παιδί μου, που τώρα είναι οκτώ ετών. Επιτέλους και για αλλαγή παω με χαρά σ’ αυτόν, είναι ανθρωπενιος, γιατρός που εμπιστεύομαι και χαίρομαι να συναντώ. Πώς κι έτσι θα πει κάνεις. Μετά την πρώτη μου άσχημη και σχεδόν τραυματική εμπειρία τοκετού με τον πρώτο γιατρο, έψαξα να βρω κάποιον που να σέβεται τις γυναίκες και την επιθυμία τους να γεννήσουν όπως αυτές θέλουν. Όταν του πρότεινα πως θέλω να γεννήσω σπίτι ή σαν στο σπιτι και η αντίδραση του ήταν θετική στο τετρασσέλιδο πλάνο τοκετού που του παρουσίασα κατάλαβα πως είχα βρει τον άνθρωπο που έψαχνα. Πάω μόνη μου, δεν αισθάνομαι άβολα καθώς ξέρω ότι ειμαι εκεί γιατί έχουμε μια κοινή συμφωνία, να κάνει ο καθένας την δουλειά του. Το πολύ να πάρω μια βαθειά εκπνοή πριν ξεκινήσει την εξέταση. Συμβουλή παθούσας, αν είσαι γυναίκα και αισθανθείς πως ο γιατρός σου σε βλέπει σαν ευρώ ή κρέας…άλλαξε τον!».

Κατά την εγκυμοσύνη, οι επισκέψεις στον γυναικολόγο οφείλουν να είναι τακτικές. Η συχνότητα τους ποικίλλει σύμφωνα με την εξέλιξη της εγκυμοσύνης, καθώς και τους πιθανούς παράγοντες κινδύνου. Συνήθως, η επίσκεψη για τις πρώτες 28 εβδομάδες θα πρέπει να είναι μηνιαία, ενώ μέχρι τις 36 εβδομάδες θα πρέπει να διεξάγεται περίπου δύο φορές τον μήνα. Για το επόμενο διάστημα έως και τον τοκετό, είναι απαραίτητη η εβδομαδιαία επίσκεψη.

Έχει σημασία, καθώς φαίνεται, κάθε μία μας να βρει τον γιατρό που εμπιστεύεται, με το κλίμα που της πάει περισσότερο, με αίσθηση ασφάλειας, χωρίς δεύτερες σκέψεις. Αυτό ακριβώς καταθέτει η Ειρήνη Καραγεώργου: «Δεν τα πήγαινα ποτέ καλά με τους γυναικολόγους, μέχρι που βρήκα εκείνον που έχω, πλέον, εδώ και δύο χρόνια. Με βοήθησε να ξεπεράσω πολλά ταμπού και ανασφάλειες, φόβους…Τον βρήκα λίγο πριν μείνω έγκυος, μετά από μια δυσάρεστη εμπειρία. Όταν έχω την προγραμματισμένη επίσκεψη, δεν έχω κανένα άγχος πια. Με το τεστ ΠΑΠ αγχώνομαι λίγο με την διαδικασία, κι ας γέννησα 4 κιλά παιδί με φυσιολογικό τοκετό! Σημασία έχει και η συνεργάτιδα μαία του, με την οποία κουβεντιάζουμε στην διάρκεια της εξέτασης από τον γιατρό και με βοηθά να χαλαρώσω. Με τον γυναικολόγο μου, πια, νιώθω οικογένεια και τον εμπιστεύομαι απόλυτα, δεν θα τον άλλαζα με τίποτα. Είχα τύχει, παλιότερα, σε γιατρό που μου είχε κάνει λάθος διάγνωση, ότι δεν θα μπορώ να κάνω παιδιά κι ότι έπρεπε να κάνω μια επέμβαση συγκεκριμένη. Ήμουν πολύ φοβισμένη με το άκουσμα της επίσκεψης σε γυναικολόγο. Πρέπει να υπάρχει χημεία ανάμεσα στην γυναίκα εξεταζόμενη και τον γιατρό της, δεν πρέπει να έχουμε δεύτερες και τρίτες σκέψεις, αλλιώς δεν πρόκειται να είναι ήρεμη κάθε φορά που περνά από γυναικολογική εξέταση».

Για την Κάτια Αννούση, το πράγμα πήγε κάπως…ανάποδα. Ξεκίνησε με σταθερό γιατρό, αλλά ένα πρόβλημα υγείας την έκανε να στραφεί αλλού. Μέσα σε τρία χρόνια έχει αλλάξει 13 γιατρούς! «Δεν έχω κανένα φόβο όσον αφορά την γυναικολογική επίσκεψη, την πρώτη επίσκεψη την έκανα μόνη μου στα 16 μου στο γυναικολόγο της μητέρας μου χωρίς την παρουσία της. Είχα σταθερό γιατρό για 10 χρόνια, αλλά μέχρι που προέκυψε ένα θέμα υγείας που ήταν σχετικά ευτελές, αλλά δεν αντιμετωπίστηκε με τον τρόπο που ήθελα, άρχισα να δοκιμάζω γιατρούς. Δεν έχω, πλέον, σταθερό γυναικολογο, καθώς τα τελευταία τρία χρόνια έχω αλλάξει 13 γυναικολόγους, γιατί κανείς δεν μπορούσε να με βοηθήσει. Η οπτική τους είναι μονόπλευρη. Και συχνά δεν ακούν την ασθενή. Θα ήθελα να είναι πιο καλοί ακροατές και κοντά στις γυναίκες μιας και δεν έχουν το ίδιο όργανο και δεν ξέρουν ακριβώς πώς αισθανόμαστε, Αλλά μπορουν να κάνουν μία προσπάθεια! Δεν αισθάνομαι καθόλου άβολα και δεν πήγαινα ποτέ με κανέναν, αλλά πάντα μόνη μου. Οι περισσότεροι είναι μαιευτήρες και δεν ασχολούνται με την κλινική γυναικολογία», μας λέει η Κάτια.

Στις τυχερές φαίνεται να ανήκει η Στεφανία Εψίμου που μας εμπιστεύεται ότι ο γιατρός της την κέρδισε από την αρχή: «Η επίσκεψη σε οποιονδήποτε γιατρό από μικρό παιδί δεν υπήρξε ποτέ για ‘μένα ευχάριστη διαδικασία. Ειδικά δε η επίσκεψη στο γυναικολόγο αποτελεί μια ξεχωριστή κατηγορία από μόνη της. Συγκεκριμένα την πρώτη φορά που θα με εξέταζε γυναικολόγος θυμάμαι ότι τον φόβο μου για το άγνωστο αποτέλεσμα της εξέτασης υπερκέρασε η αγωνία για το πώς θα βρεθώ γυμνή μπροστά σε έναν άγνωστο για μένα άντρα. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι υπάρχει κι η δυνατότητα να επιλέξεις γυναίκα γυναικολόγο αλλά αυτό στο μυαλό μου φαινόταν ακόμα πιο περίεργο. Όπως βέβαια ισχύει για όλες τις ανθρώπινες σχέσεις το σημαντικότερο στοιχείο είναι αυτό της εμπιστοσύνης. Στη δική μου περίπτωση ευτυχώς ο γιατρός μου την κέρδισε απ’ την αρχή και αυτός είναι ο λόγος που τον επιλέγω σταθερά όλα τα χρόνια. Σε ένα βαθμό θα μπορούσα να πω ότι πλέον έχω φτάσει στο σημείο να επισκεφθώ πιο ευχάριστα το γυναικολόγο μου παρά τον οδοντίατρο. Επειδή όμως το μικρό κορίτσι που αγωνιά όσο και να μεγαλώνω εξωτερικά ζει μέσα μου, ακόμα και τώρα θα ζητήσω απ’ τη μαμά μου να έρθει κι εκείνη μαζί μου».

Η περίοδος της εμμηνόπαυσης είναι δύσκολη για μια γυναίκα, τόσο σωματικά, όσο και ψυχολογικά. Αν και πολλές γυναίκες νομίζουν πως οι επισκέψεις θα πρέπει να μειώνονται, στην πραγματικότητα ισχύει το αντίθετο. Ο κίνδυνος εμφάνισης ορισμένων ασθενειών είναι αυξημένος σε αυτή την ηλικία, ακόμη κι έπειτα από την εμμηνόπαυση. Μάλιστα, οι γυναίκες που συνεχίζουν να είναι σεξουαλικά ενεργές, δε θα πρέπει να σταματήσουν τις ετήσιες γυναικολογικές τους επισκέψεις έως την ηλικία των 70 ετών. Η Χ. που επιθυμεί την ανωνυμία της λέει ότι, μετά τα 60, νιώθει σαν έφηβη όταν επισκέπτεται τον γυναικλόγο της. «Δεν έγινα ποτέ μητέρα, είμαι σεξουαλικά ενεργή και πολύ άνετη με τον εαυτό μου και τον σώμα μου. Έχω αλλάξει 4 γιατρούς στην ζωή μου, αλλά κυρίως λόγω μετακομίσεων και από την ίδια την χώρα ακόμα, για κάποια διαστήματα. Οι τελευταίες 2-3 επισκέψεις μου ήταν κάπως αμήχανες, αντιμετωπίζω ξηρότητα στον κόλπο και μου φάνηκε πως ντράπηκα κάπως, ένα συναίσθημα που είχα να νιώσω από 17 χρονών και 18. ίσως να σκεφτώ να αλλάξω γιατρό, αλλά πάλι δεν ξέρω. Διαδικασία μου φαίνεται κι αυτό».

Σε κάθε επίσκεψη στο γυναικολόγο είναι σημαντικό εμείς οι γυναίκες, κάθε ηλικίας, να γνωρίζουμε τα εξής:

1. Μία ειλικρινής συζήτηση για θέματα υγείας καθώς και του τρόπου ζωής, δίνει στο γυναικολόγο μια καλύτερη εικόνα για την κατάσταση και του επιτρέπει να μας βοηθήσει με μεγαλύτερη ευκολία.

2. Μία γυναικολογική εξέταση, μπορεί να είναι σχετικά άβολη, όμως συνήθως δεν προκαλεί πόνο ή έτσω δημιουργεί μια στιγμιαία αίσθηση τσιμπήματος. Περισσότερο, είναι η ψυχολογία μας που μας επηρεάζει.

3. Δεν είναι απαραίτητη η αποτρίχωση πριν την επίσκεψη στο γυναικολόγο, αλλά αν μας κάνει να αισθανόμαστε πιο άνετα, μπορούμε φυσικά να το κάνουμε

4. Μπορούμε να φοράμε άνετα ρούχα, ένα μπλουζοφόρεμα ή μια φαρδιά φούστα για να αποφύγουμε την διαδικασία του γδυσίματος, αν θεωρούμε ότι είναι κάτι που μας ενοχλεί ή μας κάνει να νιώθουμε ακόμα πιο άβολα.

5. Οι οσμές του σώματός μας είναι φυσιολογικές. Σε περίπτωση που παρατηρούμε κάτι διαφορετικό ή ανησυχητικό (για εμάς), θα πρέπει να ενημερώσουμε το γιατρό μας, χωρίς ντροπή.

6. Εάν το προγραμματισμένο ραντεβού συμπίπτει με τις ημέρες περιόδου, συστήνεται να μεταφερθεί για τις επόμενες ημέρες, εκτός εάν υπάρχουν συμπτώματα που χρειάζονται επείγουσα προσοχή.

7. Δύο ημέρες πριν από τη γυναικολογική εξέταση είναι καλύτερο να αποφεύγεται η σεξουαλική δραστηριότητα, οι κολπικές πλύσεις και η χρήση ταμπόν.

8. Μπορούμε, αν το επιθυμούμε, να συνοδευόμαστε από κάποιο άλλο άτομο το οποίο μπορεί να βρίσκεται είτε έξω είτε μέσα στο χώρο της εξέτασης.

9. Δεν είναι ντροπή να αλλάξουμε γυναικολόγο. Αν κάτι μας ενοχλεί ή νομίζουμε πως κάτι μπορεί να είναι καλύτερο, μας αξίζει να το αναζητήσουμε. Μπορούμε να συμβουλευτούμε τις φίλες και τις συναδέλφους μας ή άτομα που εμπιστευόμαστε.