Από τους πιο αξιόλογους του δεύτερου κύματος των πανκ συγκροτημάτων ήταν οι Crass. «Κάνοντας την πρώτη, και μόνη, συνεκτική απόπειρα να ξεπεράσουν τα μηδενιστικά αρχέτυπα της εποχής», δημιούργησαν την υποκουλτούρα του αναρχοπανκ και βοήθησαν να σχηματιστούν γραμμές ανυπακοής που ενέπνευσαν αντι-καπιταλιστικούς αγώνες στα μετέπειτα χρόνια.

Μέχρι το 1981 οι Crass είχαν καταφέρει να μεταμορφωθούν σε ένα μεγάλο όνομα στην εναλλακτική κουλτούρα και την ανεξάρτητη σκηνή της Αγγλίας. Τα μέλη του γκρουπ ζούσαν (και ηχογραφούσαν) σε μια φάρμα, κυκλοφορούσαν τη δική τους μουσική στη δική τους δισκογραφική εταιρεία ενώ παράλληλα φιλοξενούσαν σε αυτήν (Crass Records) πολλά άλλα συγκροτήματα και καλλιτέχνες, όπως οι θρυλικοί Zounds, o Captain Sensible των Damned, oι Flux of Pink Indians, η Annie Anxiety και πολλοί άλλοι.

Παρά την μεγάλη επιτυχία τους (αν και οι δίσκοι τους πωλούνταν σε ένα συμβολικό αντίτιμο που μπορούσε να καλύψει την παραγωγή και τη διανομή), η ιδεολογία εξακολουθούσε να έχει την πρωτοκαθεδρία στην αναρχο-χίππικη τέχνη των Crass. Παρόλο που οι διάφορες κυκλοφορίες πωλούνταν στην ελάχιστη τιμή, το γκρουπ είχε κάποιο μικρό κέρδος. Ωστόσο το κέρδος αυτό χρησιμοποιούνταν για να καλυφθούν οι επόμενες κυκλοφορίες τους, όπως οι συλλογές “Bullshit Detector” (part 1 & 2).

Στις 14 Φεβρουαρίου 1981, ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου, οι Crass κυκλοφόρησαν το τρίτο τους άλμπουμ: “Penis Envy”, το οποίο πολλοί από τους οπαδούς τους θεωρούν και το καλύτερό τους. Οι ηχογραφήσεις για το άλμπουμ πραγματοποιήθηκαν τον Δεκέμβριο του 1980. Τα τρία πρώτα τραγούδια ταιριάζουν λίγο-πολύ στην ιδιοσυγκρασία του συγκροτήματος έτσι όπως είχε παρουσιαστεί στα δύο πρώτα άλμπουμ, οργισμένο hardcore punk με συγκρουσιακούς στίχους. Όμως, σε αντίθεση με τα προηγούμενα άλμπουμ, οι στίχοι εδώ ακούγονται καθαρά και είναι κατανοητοί.  Και το σημαντικότερο, τις φωνές έχουν αναλάβει τα δύο άγρια κορίτσια των Crass, η Joy De Vivre και η Eve Libertine, ιδανικές για το μήνυμα που έπρεπε να μεταφέρουν.

Δεν είναι το πρώτο μουσικό έργο των Crass που θα ασχοληθεί με θέματα φεμινισμού, σαν μια στο πρόσωπο επίθεση στους θεσμούς του “συστήματος”, όπως ο γάμος και η σεξουαλική καταπίεση, αλλά είναι το πρώτο άλμπουμ που εξ ολοκλήρου σε σε “γυναικεία” θέματα. Ξεκινώντας με το What the Fuck?, ο ήχος του άλμπουμ μοιάζει να θέλει να αλλάξει, κολάζ και musique concrète (όπως σε όλα τα άλμπουμ των Crass, μικρά ιντερλούδια ανάμεσα στα κομμάτια των άλμπουμ) αλλά μετά συνεχίζει πιο στοχοποιημένο, πιο αρμονικά θορυβώδες, πιο πρωτοποριακό απ’ ότι έχουν κάνει μέχρι εκείνη τη στιγμή. Το πρώτο τραγούδι της δεύτερης πλευράς είναι οργισμένο, σκληρό, συγκρουσιακό και πάλι, ωστόσο περιέχει κάποιες post-punk επιρροές και ακούγεται πιο ρυθμικό από ποτέ. Το Berkertex Bribe ξεκινάει σχεδόν με έναν tribal αφρικανικό ήχο και καταλήγει σε ένα από τα πιο όμορφα γυναικεία πανκ κομμάτια που έχουν γραφτεί. Γιατί οι Crass ήταν ικανοί για εντυπωσιακή μουσικότητα. Μετά από δύο λεπτά το τραγούδι εκρήγνυται με την αναγνωριστική κακοφωνία των Crass που λειτουργεί σαν το γούρι τους. Και τελειώνει με ένα στίχο που όχι μόνο ήταν προφητικός τότε, αλλά παραμένει τόσο μοντέρνα επίκαιρος μέχρι σήμερα:

«Ποιο όραμα έχει απομείνει, αναρωτιέται κανείς;»

Το Smother Love ήταν ένας συνδυασμός της νεοαποκτηθείσας μουσικότητας και του προγενέστερου ήχου των Crass. Το Health Surface, με τα φωνητικά της Joy de Vivre, ακούγεται κάπως  funky, πριν αλλάξει σε έναν ambient-ικό ήχο με απαγγελία, για να καταλήξει σε μια Crass κορύφωση με σφυριχτούς ήχους (;). Το Dry Weather μοιάζει ελαφρώς με το φανταστικό Big A, Little A, που κυκλοφόρησε ένα χρόνο νωρίτερα. Και μετά ακολουθεί το bonus, το Our Wedding. Ένα πολύ γλυκό τραγούδι που ακούγεται σαν νανούρισμα, που τελειώνει με κιτς κι αλλόκοτους ήχους από καμπάνες εκκλησίας που χτυπούν. Περισσότερα για το Our Wedding, παρακάτω.

Ο τίτλος του άλμπουμ των Crass παραπέμπει στη θεωρία του Sigmund Freud, την οποία δημοσίευσε για πρώτη φορά το 1908 στο άρθρο «Για την παιδική σεξουαλικότητα». Η θεωρία αναφέρεται σε μια σειρά από συνέπειες όταν τα κορίτσια συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν πέος. Σύμφωνα με τον Freud το τελικό αποτέλεσμα, μετά από μια «φυσιολογική» εξέλιξη, είναι ότι αυτός ο «φθόνος του πέους» μετατρέπεται σε επιθυμία για έναν άνδρα ή/και ένα παιδί. Λόγω του γεγονότος ότι τα στάδια που περνάει ένα κορίτσι/γυναίκα λίγο πολύ όπως ισχυρίζεται ο Freud, περιλαμβάνουν ένα –αποδεκτό- σύμπλεγμα κατωτερότητας, η θεωρία αυτή σύντομα συζητήθηκε έντονα. Συνεπώς, η θεωρία είναι αμφιλεγόμενη.

«To Penis Envy (φθόνος του πέους) αφορά μια από τις πιο παράλογες θεωρίες του Φρόυντ. Όταν πρωτοξεκινήσαμε, θεωρηθήκαμε ως μια μπάντα με βαριά μάτσο άρβυλα και αυτός ο δίσκος σίγουρα το ξεκαθαρίζει αυτό – ότι οι ευαισθησίες μας είναι πολύ ευρύτερες από αυτό το χαρακτηριστικό μας».

Penny Rimbaud, 1983

Εκτός από τον τίτλο που θεωρήθηκε άσεμνος, το εξώφυλλο του άλμπουμ είναι επίσης συγκρουσιακό. Η εικόνα μιας πλαστικής σεξ κούκλας κοιτάζει από το εξώφυλλο. Ένα πρόσωπο, ένα ανοιχτό στόμα, ορατό μέσα από μια τρύπα σε σχήμα καρδιάς (το διεθνές σύμβολο της αγάπης, έτσι δεν είναι;). Το σοκαριστικό είναι η λεζάντα που αναγράφεται πάνω από την κούκλα: «Εφηβική κούκλα, μια εκπληκτικά ζωντανή σύντροφος». Το οπισθόφυλλο περιείχε τη φωτογραφία ενός χασάπη που κόβει το κουφάρι ενός γουρουνιού.

Λογοκρισία

Το άλμπουμ απαγορεύτηκε από την HMV -μια μεγάλη αλυσίδα λιανικής πώλησης δίσκων στην Αγγλία-  καθώς το εξώφυλλο και ο τίτλος θεωρήθηκαν άκρως άσεμνα. Ένας ιδιοκτήτης ενός δισκοπωλείου που πουλούσε το άλμπουμ μηνύθηκε για «έκθεση άσεμνων ειδών με σκοπό το κέρδος». Η αστυνομία κατέσχεσε αντίγραφα του Penis Envy, όπως επίσης και άλλο υλικό των Crass, των Dead Kennedys και των Flux Of Pink Indians. Τα συγκροτήματα και οι αντίστοιχες εταιρείες μηνύθηκαν, τους απαγγέλθηκαν κατηγορίες και αθωώθηκαν μετά από έφεση (με εξαίρεση τους στίχους του Bata Motel). Βέβαια, εκτός από αυτό, το συγκρότημα Flux Of Pink Indians, το συγκρότημα των Crass, η δισκογραφική τους καθώς και η εκδοτική τους εταιρεία κατηγορήθηκαν για το νόμο περί άσεμνων δημοσιεύσεων. Τα μεγάλα έξοδα που προέκυψαν από αυτό θα συνέβαλαν, όχι άμεσα, αλλά σταδιακά στη διάλυση του συγκροτήματος.

«Αυτό στο οποίο καταλήξαμε ήταν τόσο πειστικά γλυκανάλατο που μας ήρθε η ιδέα να επιχειρήσουμε να το πουλήσουμε σε ένα εφηβικό ρομαντικό περιοδικό με τίτλο Loving. Ήταν ένα από εκείνα τα περιοδικά που «ταΐζουν  φούμαρα» και κενολογίες τα νεαρά κορίτσια, προωθούν έντονα τις έμφυλες και άκρως μη ρεαλιστικές απεικονίσεις και προσδοκίες γύρω από την ομορφιά. Αντί να προωθείται η ποικιλομορφία και η αποδοχή της ομορφιάς της καθεμιάς, δίνεται έμφαση σε συγκεκριμένες αναλογίες, χτένισμα, μακιγιάζ κ.λπ. Συνεχώς «βομβαρδίζουν» τα κορίτσια με αυτές τις εικόνες, οδηγώντας τες στο αέναο κυνήγι ενός καθόλου ρεαλιστικού στόχου, με αποτέλεσμα την  μείωση της αυτοεκτίμησή τους.

 Τέτοια περιοδικά απλώς δημιουργούν πόνο, απομακρύνουν τα νεαρά κορίτσια από τον εαυτό τους, και τις  προετοιμάζουν να φάνε τα μούτρα τους».

Εν πάση περιπτώσει, τηλεφωνήσαμε στα γραφεία της IPC του Loving και συστηθήκαμε ως Creative Recordings and Sound Services (CRASS) και είπαμε: “Μόλις κάναμε αυτή την ηχογράφηση και πιστεύουμε ότι θα ήταν ταίριαζε απόλυτα στο περιοδικό σας”. Αυτοί έπεσαν με τα μούτρα και είπαν: “Είναι υπέροχο, φανταστικό. Είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ένα ειδικό τεύχος για τις νύφες. Τι θα λέγατε να το δίναμε δωρεάν ως δωράκι;” Αυτό ακριβώς έγινε. Το διαφήμισαν ως “Ο γάμος μας” -ένα “απόλυτο must για την ημέρα του γάμου σας”. Το είχαν αγοράσει με τα τσουβάλια. Oi στίχοι ήταν τρομακτικοί, μπανάλ μαλακίες για την κοινωνική φαντασίωση του γάμου, ξέρετε, πράγματα που ποτέ δεν ές σε κορίτσια ή αγόρια όταν έχεις ερωτευτεί πραγματικά».

Penny Rimbaud, 2010

Οι στίχοι είναι πραγματικά τραγελαφικά γλυκανάλατοι:

Ο γάμος μας

όλα όσα είμαι τα δίνω σε σένα / θα με τιμάς θα σε τιμώ / πλούσιος ή φτωχός ή ό,τι κι αν γίνει / θα εγκαταλείψουμε κάθε άλλη αγάπη / μόνο εμείς οι δύο, μια σάρκα ένα αίμα / στα μάτια του θεού / είμαι δική σου για να με αγαπάς και να με τιμάς / σου δίνω την αγάπη μου / μην κοιτάς ποτέ κανέναν, κανέναν εκτός από μένα / μην κοιτάς ποτέ κανέναν, πρέπει να είμαι το μόνο που βλέπεις / άκου τις καμπάνες του γάμου / πες αντίο στα άλλα κορίτσια / δεν θα είμαι ποτέ αναληθής αγάπη μου / μην είσαι αναληθής σε μένα

[Ακούγονται παραμορφωμένες καμπάνες γάμου]

Creative Recording and Sound Services, 1981

Μετά την αποκάλυψη της απάτης ένα μεγάλο μέρος του (αγγλικού) Τύπου άσκησε έντονη κριτική στους Crass, χαρίζοντάς τους περισσότερη δημοσιότητα. Παραμέρισαν το άλμπουμ ως άλλο ένα δείγμα φασαρίας και ασυνάρτητων στίχων από τους «καθυστερημένους» που αυτοαποκαλούνταν Crass. Επίσης ένα κομμάτι κυρίως του ανδρικού κοινού ήταν αμφίθυμο μόνο και από το άκουσμα του ονόματος του δίσκου κάνοντας δηκτικά σχόλια.

Το μήνυμα του άλμπουμ

Ήταν επίκαιρη η θεματολογία του άλμπουμ; Η Μάργκαρετ Θάτσερ δεν ήταν η πρώτη γυναίκα πρωθυπουργός στην Αγγλία; Δεν είχε όλη την εξουσία; Όχι: «Η Θάτσερ είναι ένας άντρας με γυναικεία ρούχα» ήταν το μότο του συγκροτήματος.

Παρόλο που το άλμπουμ συγκαταλέγεται στα πρώτα φεμινιστικά πανκ άλμπουμ, τα μηνύματά του δεν επικεντρώνονται αποκλειστικά στον φεμινισμό, αλλά και στη (διαφθορά της) εξουσίας, τη δυστυχία, την υποταγή και τον πυρηνικό πόλεμο και την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Εκτός από φεμινιστική μπροσούρα, το Penis Envy είναι επίσης ένα κάλεσμα για την αλλαγή που θέλουμε να δούμε στον κόσμο, καθώς και ένα κάλεσμα να είμαστε αληθινοί προς τον εαυτό μας. Προπαντός όμως είναι ένα οργισμένο αναρχοπανκ άλμπουμ. Μουσικά ποικιλόμορφο και πρωτότυπο και όλα αυτά σε άψογη παραγωγή επίσης. Ήταν το πιο μελωδικό και μουσικό άλμπουμ των Crass μέχρι σήμερα.

Δικαίως θα μπορούσα να προσθέσω, το Penis Envy είναι ένα λαμπρό αναρχοπανκ παράδειγμα, δείχνοντάς μας πόσο σημαντικό μπορεί να είναι ένα άλμπουμ για την ιστορία της μουσικής και όχι μόνο. Το Penis Envy ήταν και παραμένει ένα φανταστικό άλμπουμ, τόσο μουσικά όσο και στιχουργικά. Δυστυχώς, όπως συμβαίνει με περισσότερα κοινωνικά και  πολιτικά άλμπουμ, οι στίχοι του εξακολουθούν να είναι ανατριχιαστικά επίκαιρα.