Χωρίς το ρωμαϊκό οδικό δίκτυο δεν θα είχαμε σήμερα δρόμους στην Ευρώπη.

Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει μια ομάδα δανών οικονομολόγων, η οποία απέδειξε πως η πυκνότητα του αρχαίου ρωμαϊκού οδικού δικτύου συσχετίζεται έντονα με την σημερινή ευημερία, όπως αυτή υπολογίζεται από την πυκνότητα του δρόμου, την πυκνότητα του πληθυσμού και ακόμη και από δορυφορικές εικόνες φωτισμένων ευρωπαϊκών πόλεων την νύκτα.

«Τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επενδύσεις σε έργα υποδομής αποτελούν εχέγγυο μιας μακροπρόθεσμης ευημερίας», σημειώνει η σχετική έρευνα.

Πως όμως έφτασαν οι ερευνητές σε αυτό το συμπέρασμα;

Ο Καρλ Γιόχαν Ντάλγκααρντ του Πανεπιστημίου της Κοπεγχάγης και οι συνάδελφοί του αρχικά μελέτησαν μια γεωγραφική βάση δεδομένων των μεγάλων δρόμων της ρωμαϊκής εποχής που είχε συντάξει ο Ψηφιακός Άτλας των Ρωμαϊκών και Μεσαιωνικών Πολιτισμών του Πανεπιστημίου του πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

«Οι ρωμαϊκές οδοί ήταν μαζικά έργα υποδομής ακόμη και για την σύγχρονη εποχή. Οι δρόμοι αποτελούνταν από διάφορα στρώματα βάσης, συμπεριλαμβανομένης της πέτρας, του χαλικιού και της άμμου, πάνω από τα οποία είχαν τοποθετηθεί μεγάλες πέτρινες πλάκες. Στο απόγειο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, το 117 μ.Χ., οι Ρωμαίοι έχτισαν περισσότερα από 80.000 χιλιόμετρα δρόμου σε όλη την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Πολλές από αυτές τις οδούς διατηρούνται μέχρι σήμερα!», τονίζει το άρθρο.

Ο Ντάλγκααρντ και οι συνάδελφοί του πήραν λοιπόν αυτόν τον χάρτη των μεγάλων αρχαίων ρωμαϊκών δρόμων και ουσιαστικά τον έβαλαν πάνω από έναν αντίστοιχο με δορυφορικές εικόνες ευρωπαϊκών πόλεων φωτισμένων την νύκτα, θέλοντας να συγκρίνουν τις δυο εικόνες.

Η παρακάτω εικόνα δείχνει τον χάρτη που προκύπτει:

Οι αρχαίοι ρωμαϊκοί δρόμοι είναι αυτοί με το ανοιχτό κίτρινο χρώμα, ενώ τα όρια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το 117 μ.Χ. περιγράφονται με κόκκινο χρώμα.

Αυτό που διαγράφεται στο φόντο είναι ο σύγχρονος νυκτερινός φωτισμός των ευρωπαϊκών πόλεων.

Ένα από τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτει από την συγκριτική αυτή μελέτη είναι το ότι τα μέρη με περισσότερους ρωμαϊκούς δρόμους κατά την αρχαιότητα τείνουν να έχουν περισσότερους δρόμους και σήμερα, καθώς και περισσότερο πληθυσμό αλλά και μεγαλύτερα επίπεδα οικονομικής ανάπτυξης. Αυτό συμβαίνει ειδικά σε γαλλικές πόλεις, που ευημερούσαν τόσο κατά την ρωμαϊκή, όσο και κατά την σύγχρονη εποχή.

Έτσι, η ομάδα των δανών οικονομολόγων δίνει μια σειρά από πειστικές αποδείξεις για να υποστηρίξει μια στοιχειώδη συνάφεια της αρχαίας οδοποιίας με την σύγχρονη ευημερία.

«Αρχικά να πούμε πως οι ρωμαϊκοί δρόμοι δεν κατασκευάστηκαν τυπικά με γνώμονα να εξυπηρετούν το εμπόριο: πρωταρχικός σκοπός τους ήταν να μεταφέρουν στρατεύματα και προμήθειες σε τοποθεσίες στρατιωτικού ενδιαφέροντος. Το εμπόριο ήταν μια δευτερεύουσα σκέψη», επισημαίνεται εμφατικά, με τους ερευνητές να προσθέτουν ότι «οι ρωμαϊκοί δρόμοι κατασκευάστηκαν συχνά σε περιοχές που είχαν πρόσφατα κατακτηθεί και που δεν διέθεταν ένα εκτεταμένο δίκτυο πόλεων και υποδομών».

«Η έρευνα αυτή ουσιαστικά δείχνει ότι οι επενδύσεις που θα κάνουμε σήμερα στις υποδομές μας, θα μπορούσαν να συνεχίσουν να αποδίδουν καρπούς και να είναι χρήσιμες για τα επόμενα χίλια –και βάλε- χρόνια», καταλήγει το άρθρο.

Και οι Ρωμαίοι είχαν… Google Maps για το οδικό δίκτυο τους

Το 20 π.Χ., ο αυτοκράτορας Αύγουστος είχε εγκαταστήσει μια γιγάντια επιχρυσωμένη «ακίδα» (σαν το «καρφάκι» του Google Maps) δίπλα στον ναό του Κρόνου στη Ρωμαϊκή Αγορά. Αυτό ήταν το Μιλιάριουμ Αούρεουμ από το οποίο μετρήθηκαν οι αποστάσεις από τις πόλεις σε όλη την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία: «omnes viae Romam ducunt» (δηλαδή το κλασικό «όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη»), αναφέρει το BigThink σε πρόσφατο άρθρο του.

Στην ακμή του, το cursus publicus («δημόσιο οδικό δίκτυο») της Ρώμης αποτελούνταν από περίπου 380 διασυνδεδεμένους δρόμους, συνολικής έκτασης περίπου περίπου 80.000 χλμ.

Οι «ακίδες» αυτές διευκόλυναν τη μετακίνηση εμπόρων και στρατιωτών, εν είδη Google Maps και αποτελούσαν τους βασικούς παράγοντες για την επέκταση του πλούτου και της εξουσίας της Ρώμης.

Η αρχαία Ρώμη δεν είχε… σύνδεση στο Διαδίκτυο, αλλιώς οι ταξιδιώτες θα μπορούσαν να αναζητήσουν την πορεία και τη διάρκεια του ταξιδιού τους στο σημερινό OmnesViae, τον διαδικτυακό προγραμματιστή διαδρομής της Αρχαίας Ρώμης.

Το OmnesViae βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον Χάρτη του Πόιτινγκερ – το πιο κοντινό πράγμα που έχουμε σε έναν οδικό χάρτη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Ο Χάρτης Πόιτινγκερ, ένας περγαμηνός κύλινδρος του 13ου αιώνα, είναι αντίγραφο ενός πολύ παλαιότερου χάρτη: Μπορεί να χρονολογείται από τον 4ο ή τον 5ο αιώνα και αυτή η έκδοση μπορεί να είναι αντίγραφο ενός χάρτη που ετοιμάστηκε για τον Αύγουστο γύρω στο έτος 1 μ.Χ.

Ο χάρτης περιλαμβάνει την αρχαία Πομπηία, η οποία καταστράφηκε από μια έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ. και δεν ξαναχτίστηκε ποτέ, ενώ η σύγχρονη Πομπηία ιδρύθηκε μόλις το 1891.

Ωστόσο, περιλαμβάνει την Κωνσταντινούπολη και την ιταλική πόλη Ραβέννα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο χάρτης που αντιγράφηκε από αυτόν τον ανώνυμο μοναχό του 13ου αιώνα ήταν μια ενημερωμένη έκδοση από τον 4ο αιώνα (το παλαιότερο) ή, το πιο πιθανό, από τον 5ο αιώνα.

O Xάρτης του Πόιτινγκερ, παρ′ όλη την ιστορική του αξία, δεν είναι πλήρης καθώς τού λείπει η Βρετανία και η Ισπανία.