Η Augusta Ada King, ή όπως είναι πιο γνωστή, Ada Lovelace, δεν ήταν απλώς μία μαθηματικός. Γεννημένη το 1815 στο Λονδίνο, η Lovelace ταρακούνησε τον κόσμο της επιστήμης και της τεχνολογίας με τις επαναστατικές ιδέες και το πρωτοποριακό της πνεύμα, καθώς δεν αρκούνταν απλώς στο να υπολογίζει αριθμούς. Ήθελε να διευρύνει τα όρια του εφικτού. Και, όντως, τα κατάφερε.
Η Ada ήταν κόρη του διάσημου ποιητή λόρδου Βύρωνα και της συζύγου του λαίδης Anne Isabella “Annabella” Milbanke. Η Annabella παντρεύτηκε τον Λόρδο Βύρωνα το 1815, μετά από μια ταραχώδη τριετή ερωτική σχέση, κατά τη διάρκεια της οποίας εκείνη θεωρούσε ότι ότι μπορούσε να τον σώσει από την βασανισμένη ψυχή του, ενώ εκείνος μαγνητίστηκε από εκείνη για τη φαινομενική έλλειψη ενδιαφέροντος για γάμο και την αδιαφορία της για τον σεξουαλικό προσανατολισμό του –ο Λόρδος Βύρωνας ήταν bisexual και διατηρούσε επίσης σεξουαλική σχέση με την ετεροθαλή αδελφή του Augusta Leigh. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουμε για τη σχέση τους, η Annabella είχε την πεποίθηση ότι «θα έφερνε στον γάμο λογική και ευαισθησία» για να μετριάσει την φήμη του Βύρωνα αλλά και την κακοποιητική συμπεριφορά του. Η ταραχώδης σχέση τους έληξε λίγο μετά τη γέννησή της Ada και η μητέρα της, Annabella Milbanke, ανησυχώντας για το αν η κόρη της θα κληρονομούσε το ποιητικό ταμπεραμέντο του πατέρα της, την έστρεψε προς τα μαθηματικά από μικρή ηλικία. Προερχόμενη από μια οικογένεια με παράδοση στην εκμετάλλευση ορυχείων, είναι ίσως λογικό που η Annabella ανέπτυξε ισχυρές μαθηματικές ικανότητες και μια κλίση προς τα εκεί, σύμφωνα με τη αρχαιολόγο, ιστορικό και δημοσιογράφο Miriam Bibby, κάτι που επιβεβαιώνεται και από το ψευδώνυμο που της είχε δώσε ο Μπάιρον, «πριγκίπισσα των παραλληλογράμμων». Αυτό όμως που δεν μπορούσε να προβλέψει κανείς, ούτε η Annabella, είναι ότι η Ada δεν θα κληρονομούσε μόνο το πνεύμα δημιουργικότητας του πατέρα της αλλά και την ευφυΐα του.
Βρισκόμαστε στις αρχές του 1830 στο Λονδίνο της Αγγλίας. Η νεαρή Ada, ενθαρρυμένη από τα ενδιαφέροντα της μητέρας της, εμβαθύνει στον κόσμο των μαθηματικών και της επιστήμης. Καταναλώνοντας αρκετά βιβλία σχετικά με αυτά τα θέματα, ρούφηξε τη γνώση σαν σφουγγάρι, αλλά μόνο όταν διασταυρώθηκε η πορεία της με τον Charles Babbage, την ιδιοφυΐα πίσω από τον Difference Engine, ξεκλειδώθηκαν οι πραγματικές της δυνατότητες.
O Άγγλος Charles Babbage, πολυμαθής, γνωστός για τη συμβολή του στα μαθηματικά, τη φιλοσοφία, τη μηχανική και τις εφευρετικές του ικανότητες, θεωρείται ο «πατέρας των υπολογιστών» και του αποδίδεται η ιδέα ενός ψηφιακού προγραμματιζόμενου υπολογιστή και η δημιουργία του αρχικού μηχανικού υπολογιστή, γνωστού ως Difference Engine.
Ο Babbage, λοιπόν, είδε κάτι ξεχωριστό στην Ada, μια σπίθα ιδιοφυΐας που δεν μπορούσε να περιοριστεί. Έγινε μέντορας και φίλος της, την εισήγαγε στον κόσμο των προηγμένων μαθηματικών και πυροδότησε μέσα της ένα πάθος που θα άλλαζε τον ρου της ιστορίας. Αλλά δεν ήταν μόνο οι διδασκαλίες του Babbage που ενέπνευσαν την Ada Lovelace -ήταν και το όραμά του για το μέλλον. O Babbage εργαζόταν πάνω σε κάτι που ονομάστηκε Αναλυτική Μηχανή (Analytical Engine), έναν μηχανικό υπολογιστή γενικής χρήσης που θα μπορούσε να εκτελέσει οποιαδήποτε μαθηματική πράξη, και η Ada γοητεύτηκε.
Ο Babbage καθώς συνέχιζε να αναπτύσσει σχέδια για την Αναλυτική Μηχανή, η οποία σχεδιάστηκε για να χειρίζεται πολύπλοκους υπολογισμούς, ζήτησε από την Ada να μεταφράσει στα αγγλικά ένα άρθρο, που είχε δημοσιευτεί το 1842 από τον Ιταλό μηχανικό Luigi Menabrea, στρατιωτικό μηχανικό που αργότερα θα γινόταν πρωθυπουργός της Ιταλίας. Η Ada ακολούθησε αυτό που της είπε ο μέντοράς της, αλλά πρόσθεσε και τις δικές της σκέψεις για τη μηχανή, με αποτέλεσμα οι σημειώσεις της να είναι τρεις φορές μεγαλύτερες από το άρθρο του Menabrea. Η εργασία που προέκυψε δημοσιεύτηκε σε βρετανικό επιστημονικό περιοδικό το 1843, με μόνο τα αρχικά της, “A.A.L” που υποδηλώνουν το Augusta Ada Lovelace. Με τις σημειώσεις, τους υπολογισμούς και τις καινοτομίες της η Ada μετέτρεψε μια απλή μετάφραση σε κάτι πραγματικά πρωτοποριακό: τον πρώτο αλγόριθμο που προοριζόταν για υπολογιστή.
Οι σημειώσεις της Ada δεν ήταν απλώς μια στεγνή ανάλυση της μηχανής του Babbage. Ήταν μια ματιά στο μέλλον της πληροφορικής, άρα και στης ανθρωπότητας. Οραματίστηκε έναν κόσμο όπου οι υπολογιστές θα μπορούσαν να κάνουν περισσότερα από το να επεξεργάζονται απλώς αριθμούς: θα μπορούσαν να δημιουργούν τέχνη, να συνθέτουν μουσική και, ακόμη, να σκέφτονται μόνοι τους. Στην ουσία, η Ada Lovelace ήταν ο πρώτος προγραμματιστής υπολογιστών στον κόσμο, θέτοντας τα θεμέλια για τις επόμενες γενιές καινοτόμων τεχνολογικών δημιουργών. Η προσέγγισή της να συνδυάσει την ποίηση με την επιστήμη, αυτό που ονομάστηκε «ποιητική επιστήμη» (poetical science), την ώθησε να θέσει ερωτήματα σχετικά με την Αναλυτική Μηχανή, που είναι εμφανή στις σημειώσεις της, και ερεύνησε τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ατόμων και της κοινωνίας με την τεχνολογία, θεωρώντας την ως εργαλείο για συνεργατικές προσπάθειες που θα ωφελούσαν τον άνθρωπο.
Το έργο της Ada Lovelace στην Αναλυτική Μηχανική και η η πολύχρωμη προσωπικότητά της την έκανε αγαπητή στην κοινωνική ελίτ του Λονδίνου, όπου τη θάμπωσε με το πνεύμα και τη γοητεία της. Δυστυχώς, όμως, η ζωή της Ada διακόπηκε απότομα από καρκίνο της μήτρας σε ηλικία 36 ετών. Ωστόσο, ακόμη και μετά θάνατον, η κληρονομιά της συνέχιζε να εμπνέει και να συναρπάζει.
Το 1950 o Alan Turing, που με τον αποκωδικοποιητή Enigma κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου βοήθησε να σπάσει τον διαβόητο γερμανικό κώδικα και να επισπεύσει το τέλος του πολέμου, δημοσίευσε ένα έγγραφο για ένα θέμα που τον ενδιέφερε πολλά χρόνια, το “Computing Machinery and Intelligence” (Υπολογιστικές Μηχανές και Νοημοσύνη). Εκείνη η δημοσιεύση του Turing ξεκινούσε με το εξής: «Προτείνω να εξετάσω το ερώτημα: “Μπορούν οι μηχανές να σκεφτούν;”».
Στη σημείωση Ζ (Note G) εκείνης της μετεφρασμένης εργασίας για την Αναλυτική Μηχανική, η Lovelace εκφράζει τον σκεπτικισμό της για την τεχνητή νοημοσύνη, υποστηρίζοντας ότι:
«Η Αναλυτική Μηχανή δεν έχει καμία ικανότητα να παράγει πρωτότυπες ιδέες. Εκτελεί εργασίες με βάση αποκλειστικά και μόνο τις οδηγίες που της παρέχονται. Ενώ μπορεί να ακολουθεί αναλυτικές διαδικασίες, δεν έχει την ικανότητα να προβλέπει αναλυτικές σχέσεις ή αλήθειες».
Ωστόσο, όπως έχει αποδεχθεί πλέον και σχολιάζει το BBC, η Lovelace είχε κάνει αυτή τη σκεψή επειδή δεν μπορούσε να έχει ιδέα για την τεράστια ταχύτητα και την αποθηκευτική ικανότητα των σύγχρονων υπολογιστών, που τους καθιστούν εφάμιλλους του ανθρώπινου εγκεφάλου, και επομένως, όπως ο εγκέφαλος, ικανούς να επεξεργάζονται τις αποθηκευμένες πληροφορίες τους για να καταλήξουν σε συμπεράσματα.
Και τη δεκαετία του 1980, το Υπουργείο Άμυνας των Ηνωμένων Πολιτειών έδωσε το όνομά της στη γλώσσα προγραμματισμού Ada. Σχεδιασμένη για συστήματα υψίστης ασφαλείας που λειτουργούν σε πραγματικό χρόνο, η γλώσσα προγραμματισμού Ada έδωσε έμφαση στην αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα, ενσαρκώνοντας το πνεύμα της Lovelace.
Οι οραματικές ιδέες της και η πρωτοποριακή προσέγγισή της συνεχίζουν να διαμορφώνουν τον κόσμο της τεχνολογίας, εμπνέοντας γενιές προγραμματιστών και γυναικών στον τομέα της τεχνολογίας, να καταξιωθούν και να διευρύνουν τα όρια του εφικτού. Θα λέγαμε πως, η επιρροή της Ada είναι αισθητή σε κάθε γραμμή κώδικα και σε κάθε byte δεδομένων που κυκλοφορεί εκεί έξω.
