Ο Δημήτρης Πύρρος είναι ο διευθυντής των Ιατρικών Υπηρεσιών του ΕΚΑΒ, έχει στο παρελθόν διατελέσει αντιπρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, και η ιατρική του καριέρα ξεκίνησε με τη συμμετοχή του στην αποστολή βοηθείας, ήταν ένας από τους τρεις Έλληνες εθελοντές ιατρούς, στην Αρμενία στον σεισμό που 1988, έναν σεισμό με τραγικό απολογισμό 25.000 άτομα. Λίγο αργότερα προχώρησε σε δύο μεταπτυχιακά στην Ιατρική Καταστροφών.
Τον Αύγουστο του 1999 ήταν στην ελληνική αποστολή στο Ιζμίτ της Τουρκίας όπου ο σεισμός των 7,6 R άφησε πίσω του πάνω από 17.000 νεκρούς. Και τον Σεπτέμβριο του 1999 ήταν φυσικά στην Αθήνα, όπου όργωσε τα πεδία ως συντονιστής της ιατρικής επιχείρησης του ΕΚΑΒ.
– Ποια είναι η ελληνική ομάδα, από ποιούς αποτελείται και ποια είναι η αποστολή της;
Υπάρχει μια ελληνική ομάδα που αποτελείται από δύο κομμάτια. Το πρώτο κομμάτι είναι του ειδικού τμήματος ιατρικής καταστροφών του ΕΚΑΒ με δύο γιατρούς και τρεις διασώστες, ειδικά εκπαιδευμένους στην αντιμετώπιση απωλειών υγείας λόγω φυσικών καταστροφών. Αποστολή μας είναι να συνδράμουμε επιχειρησιακά την ομάδα Έρευνας και Διάσωσης μεσαίου μεγέθους, όπως αποκαλείται επισήμως η ομάδα της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ) της Πυροσβεστικής στις επιχειρήσεις διάσωσης και απεγκλωβισμού των θυμάτων του καταστροφικού σεισμού στην Τουρκία. Η ελληνική ομάδα είναι μέρος της ανταπόκρισης του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας. Η ανταπόκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Τουρκία δεν αποτελείται μόνο από ομάδες διάσωσης, μπορεί να είναι κινητά νοσοκομεία, αποστολές χρημάτων ή ειδών δηλαδή ένα ευρύτερο πλαίσιο βοήθειας. Εμείς ως Ελλάδα στείλαμε 21 πυροσβέστες και πέντε υγειονομικούς. Ο ρόλος των υγειονομικών είναι συμπληρωματικός της δουλειάς που κάνει η ΕΜΑΚ. Είμαστε εκεί ώστε για οποιονδήποτε απεγκλωβισμό κάνει η ΕΜΑΚ να παρέχουμε επείγουσα προσονοκομειακή φροντίδα στους ανθρώπους που βγαίνουν απ’ τα χαλάσματα και να τους παραδώσουμε σε έναν υγειονομικό σχηματισμό είτε τοπικό είτε που έχει στηθεί από ομάδες διάσωσης μετά την καταστροφή.
– Έχετε επικοινωνήσει με την ελληνική ομάδα που έχει ήδη φτάσει από χθες; Τι εικόνα δίνουν για το μέγεθος της καταστροφής αλλά για το επίπεδο της οργάνωσης των επιχειρήσεων;
Βεβαίως. Έχουμε δίαυλο επικοινωνίας μέσω ίντερνετ. Η ομάδα προσγειώθηκε στη βάση του Ιντσιρλίκ και από εκεί με οχήματα μεταφέρθηκαν στο σημείο που επιχειρούν τώρα, στην επαρχία Χάταϊ, που έχει πρωτεύουσα την Αντιόχεια. Πρόκειται για μια τεράστια επιχείρηση και όταν είσαι στο πεδίο δεν μπορείς να έχεις συνολική εικόνα, έχεις εικόνα μόνο της περιοχής σου. Συνεπώς η ομάδα δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει τη συνολική αντιμετώπιση. Σημαντικό είναι ότι είχαν γίνει συνεννοήσεις, ότι τους περίμεναν, ότι υπήρχαν διαθέσιμα μέσα για να βοηθήσουν στην μεταφορά τους και ότι υπήρχε ήδη προκαθορισμένο σημείο στο οποίο θα επιχειρήσουν και ήδη επιχειρούν. Αυτά μπορεί να φαίνονται αυτονόητα, όμως στον σεισμό τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Το θεωρώ ιδιαιτέρως θετικό ότι μπόρεσαν σύντομα να εξασφαλίσουν συγκεκριμένο σημείο που τους ανατέθηκε για να επιχειρήσουν.
– Η ομάδα βρίσκεται στην Τουρκία. Με τη Συρία τι γίνεται; Θα σταλεί κι εκεί αποστολή;
Πρέπει να γίνει κατανοητό πώς λειτουργεί ο μηχανισμός. Οι αποστολές διάσωσης δεν ξεκινούν επειδή είδαν στις ειδήσεις τι συμβαίνει. Για να ξεκινήσει αποστολή διάσωσης πρέπει να υπάρχει αίτημα από τη συγκεκριμένη χώρα, είτε προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό πολιτικής προστασίας είτε διακρατικά. Κάθε φορά το τι θα προσφέρεις εξαρτάται και από το τι σου ζητούν. Συνεπώς δεν μπορώ να σας πω καθόλου τι γίνεται εκεί, δεν ξέρω καν αν υπάρχει αίτημα της Συρίας για βοήθεια. Όλοι ξέρουμε βέβαια που η περιοχή που έχει πληγεί είναι, στην ουσία, εμπόλεμη ζώνη. Πολύ δύσκολα θα μπορέσει κανείς να κάνει έρευνα και διάσωση εάν δεν υπάρχει εξασφαλισμένη, τουλάχιστον, η ασφάλειά του. Πρέπει σε τέτοιες περιπτώσεις να υπάρχει εκεχειρία, η οποία θα είναι σεβαστή απ’ όλους, και μετά να ζητηθούν ομάδες διάσωσης. Σε κάθε περίπτωση, οι ομάδες διάσωσης δεν είναι η μόνη βοήθεια.
– Στις πληγείσες περιοχές που δρουν τα συνεργεία διάσωσης επικρατούν κακές καιρικές συνθήκες και δριμύ ψύχος. Δεδομένων των συνθηκών για πόσο καιρό ακόμη θα γίνονται προσπάθειες απεγκλωβισμού;
Αυτή είναι μια ερώτηση που είναι δύσκολο να απαντηθεί. Σε σεισμούς υπάρχουν άνθρωποι που έχουν βγει απ’ τα ερείπια ύστερα από πολλές ημέρες. Για τις πρώτες πέντε με επτά ημέρες είναι σίγουρο ότι θα δρουν τα συνεργεία διάσωσης αλλά είναι, συνήθως, απόφαση του κράτους που έχει υποστεί τις καταστροφές το πότε θα σταματήσει η έρευνα και διάσωση.
– Καταλαβαίνω ότι η δική σας ειδίκευση είναι η ιατρική καταστροφών, όμως με την εμπειρία σας στο πεδίο και μάλιστα έχοντας βρεθεί στον φονικό σεισμό του 1999 στο Ιζμίρ της Τουρκίας, τι εικόνα σχηματίσατε βλέποντας τις ισοπεδωμένες πόλεις από την τηλεόραση και τι συμπεράσματα βγάλατε;
Οι εικόνες είναι ίδιες. Σε χαλάσματα, θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά, να πιάνω τον τοίχο και τοίχος να μην είναι από μπετόν αλλά από χώμα, από άμμο θαλάσσης που είχε μέσα και βότσαλα και θυμάμαι πόσο εύκολα τριβόταν ο τοίχος. Τώρα βέβαια δεν είμαι στις συγκεκριμένες πόλεις που επλήγησαν, δεν μπορώ να σας πω κάτι πιο ειδικό. Πάντως φαίνεται ότι υπάρχει ένα ευρύτερο πρόβλημα με τις κατασκευές στην Τουρκία σε σχέση με τη στατικότητα των κτιρίων. Δεν νομίζω ότι είναι θέμα νόμου αλλά αισχροκέρδειας. Αυτό βέβαια είναι μια δική μου εκτίμηση.
– Πρόκειται για γειτονική χώρα, υπάρχουν ήδη καλέσματα από δήμους και οργανώσεις για συγκέντρωση τροφίμων, ρουχισμού αλλά και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης και υπάρχει μια διάθεση αλληλεγγύης, αν και υπήρξαν και κάποιες φιλοπόλεμες φωνές που αναρωτιόντουσαν αν πρέπει να σταλεί βοήθεια στους Τούρκους. Θέλετε να σχολιάσετε σχετικά;
Πέραν του κρατικού μηχανισμού είναι έμπρακτη η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών. Οι λαοί δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν και αυτό είναι σαφές. Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι και η ανθρωπιστική βοήθεια έχει, πια, τους δικούς της κανόνες. Με την εμπειρία μου από τα Ηνωμένα Έθνη, από τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα και από ΕΚΑΒ θέλω να πω ότι έχει τεράστια σημασία το κομμάτι της ανθρωπιστικής βοήθειας. Θα δώσω ένα παράδειγμα: σε επείγουσες καταστάσεις με μεταφορές που πραγματοποιούνται αεροπορικά είναι απείρως εκθετικά πιο μεγάλος ο πληθυσμός που θα ωφελούταν από γάλα σε σκόνη σε σχέση με τα τενεκεδένια κουτιά γάλατος. Εξάλλου κάθε φορά πρέπει να έχουμε υπόψη μας τις διατροφικές συνήθειες του λαού στον οποίο απευθυνόμαστε. Η διεθνής κοινότητα ξέρει πια πώς να κάνει πιο αποτελεσματική την ανθρωπιστική βοήθεια. Ο κόσμος έχει όλη την καλή θέληση να βοηθήσει, πρέπει να είναι σαφείς οι οδηγίες για το τι είναι πραγματικά χρήσιμο και αποτελεσματικό να προσφέρει.
Ο Δημήτρης Πύρρος είναι ο διευθυντής των Ιατρικών Υπηρεσιών του ΕΚΑΒ, έχει στο παρελθόν διατελέσει αντιπρόεδρος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, και η ιατρική του καριέρα ξεκίνησε με τη συμμετοχή του στην αποστολή βοηθείας, ήταν ένας από τους τρεις Έλληνες εθελοντές ιατρούς, στην Αρμενία στον σεισμό που 1988, έναν σεισμό με τραγικό απολογισμό 25.000 άτομα. Λίγο αργότερα προχώρησε σε δύο μεταπτυχιακά στην Ιατρική Καταστροφών.
Τον Αύγουστο του 1999 ήταν στην ελληνική αποστολή στο Ιζμίτ της Τουρκίας όπου ο σεισμός των 7,6 R άφησε πίσω του πάνω από 17.000 νεκρούς. Και τον Σεπτέμβριο του 1999 ήταν φυσικά στην Αθήνα, όπου όργωσε τα πεδία ως συντονιστής της ιατρικής επιχείρησης του ΕΚΑΒ.
– Ποια είναι η ελληνική ομάδα, από ποιούς αποτελείται και ποια είναι η αποστολή της;
Υπάρχει μια ελληνική ομάδα που αποτελείται από δύο κομμάτια. Το πρώτο κομμάτι είναι του ειδικού τμήματος ιατρικής καταστροφών του ΕΚΑΒ με δύο γιατρούς και τρεις διασώστες, ειδικά εκπαιδευμένους στην αντιμετώπιση απωλειών υγείας λόγω φυσικών καταστροφών. Αποστολή μας είναι να συνδράμουμε επιχειρησιακά την ομάδα Έρευνας και Διάσωσης μεσαίου μεγέθους, όπως αποκαλείται επισήμως η ομάδα της Ειδικής Μονάδας Αντιμετώπισης Καταστροφών (ΕΜΑΚ) της Πυροσβεστικής στις επιχειρήσεις διάσωσης και απεγκλωβισμού των θυμάτων του καταστροφικού σεισμού στην Τουρκία. Η ελληνική ομάδα είναι μέρος της ανταπόκρισης του ευρωπαϊκού μηχανισμού πολιτικής προστασίας. Η ανταπόκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Τουρκία δεν αποτελείται μόνο από ομάδες διάσωσης, μπορεί να είναι κινητά νοσοκομεία, αποστολές χρημάτων ή ειδών δηλαδή ένα ευρύτερο πλαίσιο βοήθειας. Εμείς ως Ελλάδα στείλαμε 21 πυροσβέστες και πέντε υγειονομικούς. Ο ρόλος των υγειονομικών είναι συμπληρωματικός της δουλειάς που κάνει η ΕΜΑΚ. Είμαστε εκεί ώστε για οποιονδήποτε απεγκλωβισμό κάνει η ΕΜΑΚ να παρέχουμε επείγουσα προσονοκομειακή φροντίδα στους ανθρώπους που βγαίνουν απ’ τα χαλάσματα και να τους παραδώσουμε σε έναν υγειονομικό σχηματισμό είτε τοπικό είτε που έχει στηθεί από ομάδες διάσωσης μετά την καταστροφή.
– Έχετε επικοινωνήσει με την ελληνική ομάδα που έχει ήδη φτάσει από χθες; Τι εικόνα δίνουν για το μέγεθος της καταστροφής αλλά για το επίπεδο της οργάνωσης των επιχειρήσεων;
Βεβαίως. Έχουμε δίαυλο επικοινωνίας μέσω ίντερνετ. Η ομάδα προσγειώθηκε στη βάση του Ιντσιρλίκ και από εκεί με οχήματα μεταφέρθηκαν στο σημείο που επιχειρούν τώρα, στην επαρχία Χάταϊ, που έχει πρωτεύουσα την Αντιόχεια. Πρόκειται για μια τεράστια επιχείρηση και όταν είσαι στο πεδίο δεν μπορείς να έχεις συνολική εικόνα, έχεις εικόνα μόνο της περιοχής σου. Συνεπώς η ομάδα δεν είναι σε θέση να αξιολογήσει τη συνολική αντιμετώπιση. Σημαντικό είναι ότι είχαν γίνει συνεννοήσεις, ότι τους περίμεναν, ότι υπήρχαν διαθέσιμα μέσα για να βοηθήσουν στην μεταφορά τους και ότι υπήρχε ήδη προκαθορισμένο σημείο στο οποίο θα επιχειρήσουν και ήδη επιχειρούν. Αυτά μπορεί να φαίνονται αυτονόητα, όμως στον σεισμό τίποτα δεν είναι αυτονόητο. Το θεωρώ ιδιαιτέρως θετικό ότι μπόρεσαν σύντομα να εξασφαλίσουν συγκεκριμένο σημείο που τους ανατέθηκε για να επιχειρήσουν.
– Η ομάδα βρίσκεται στην Τουρκία. Με τη Συρία τι γίνεται; Θα σταλεί κι εκεί αποστολή;
Πρέπει να γίνει κατανοητό πώς λειτουργεί ο μηχανισμός. Οι αποστολές διάσωσης δεν ξεκινούν επειδή είδαν στις ειδήσεις τι συμβαίνει. Για να ξεκινήσει αποστολή διάσωσης πρέπει να υπάρχει αίτημα από τη συγκεκριμένη χώρα, είτε προς τον ευρωπαϊκό μηχανισμό πολιτικής προστασίας είτε διακρατικά. Κάθε φορά το τι θα προσφέρεις εξαρτάται και από το τι σου ζητούν. Συνεπώς δεν μπορώ να σας πω καθόλου τι γίνεται εκεί, δεν ξέρω καν αν υπάρχει αίτημα της Συρίας για βοήθεια. Όλοι ξέρουμε βέβαια που η περιοχή που έχει πληγεί είναι, στην ουσία, εμπόλεμη ζώνη. Πολύ δύσκολα θα μπορέσει κανείς να κάνει έρευνα και διάσωση εάν δεν υπάρχει εξασφαλισμένη, τουλάχιστον, η ασφάλειά του. Πρέπει σε τέτοιες περιπτώσεις να υπάρχει εκεχειρία, η οποία θα είναι σεβαστή απ’ όλους, και μετά να ζητηθούν ομάδες διάσωσης. Σε κάθε περίπτωση, οι ομάδες διάσωσης δεν είναι η μόνη βοήθεια.
– Στις πληγείσες περιοχές που δρουν τα συνεργεία διάσωσης επικρατούν κακές καιρικές συνθήκες και δριμύ ψύχος. Δεδομένων των συνθηκών για πόσο καιρό ακόμη θα γίνονται προσπάθειες απεγκλωβισμού;
Αυτή είναι μια ερώτηση που είναι δύσκολο να απαντηθεί. Σε σεισμούς υπάρχουν άνθρωποι που έχουν βγει απ’ τα ερείπια ύστερα από πολλές ημέρες. Για τις πρώτες πέντε με επτά ημέρες είναι σίγουρο ότι θα δρουν τα συνεργεία διάσωσης αλλά είναι, συνήθως, απόφαση του κράτους που έχει υποστεί τις καταστροφές το πότε θα σταματήσει η έρευνα και διάσωση.
– Καταλαβαίνω ότι η δική σας ειδίκευση είναι η ιατρική καταστροφών, όμως με την εμπειρία σας στο πεδίο και μάλιστα έχοντας βρεθεί στον φονικό σεισμό του 1999 στο Ιζμίρ της Τουρκίας, τι εικόνα σχηματίσατε βλέποντας τις ισοπεδωμένες πόλεις από την τηλεόραση και τι συμπεράσματα βγάλατε;
Οι εικόνες είναι ίδιες. Σε χαλάσματα, θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά, να πιάνω τον τοίχο και τοίχος να μην είναι από μπετόν αλλά από χώμα, από άμμο θαλάσσης που είχε μέσα και βότσαλα και θυμάμαι πόσο εύκολα τριβόταν ο τοίχος. Τώρα βέβαια δεν είμαι στις συγκεκριμένες πόλεις που επλήγησαν, δεν μπορώ να σας πω κάτι πιο ειδικό. Πάντως φαίνεται ότι υπάρχει ένα ευρύτερο πρόβλημα με τις κατασκευές στην Τουρκία σε σχέση με τη στατικότητα των κτιρίων. Δεν νομίζω ότι είναι θέμα νόμου αλλά αισχροκέρδειας. Αυτό βέβαια είναι μια δική μου εκτίμηση.
– Πρόκειται για γειτονική χώρα, υπάρχουν ήδη καλέσματα από δήμους και οργανώσεις για συγκέντρωση τροφίμων, ρουχισμού αλλά και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης και υπάρχει μια διάθεση αλληλεγγύης, αν και υπήρξαν και κάποιες φιλοπόλεμες φωνές που αναρωτιόντουσαν αν πρέπει να σταλεί βοήθεια στους Τούρκους. Θέλετε να σχολιάσετε σχετικά;
Πέραν του κρατικού μηχανισμού είναι έμπρακτη η αλληλεγγύη μεταξύ των λαών. Οι λαοί δεν έχουν τίποτα να χωρίσουν και αυτό είναι σαφές. Αυτό που θέλω να επισημάνω είναι ότι και η ανθρωπιστική βοήθεια έχει, πια, τους δικούς της κανόνες. Με την εμπειρία μου από τα Ηνωμένα Έθνη, από τους Γιατρούς χωρίς Σύνορα και από ΕΚΑΒ θέλω να πω ότι έχει τεράστια σημασία το κομμάτι της ανθρωπιστικής βοήθειας. Θα δώσω ένα παράδειγμα: σε επείγουσες καταστάσεις με μεταφορές που πραγματοποιούνται αεροπορικά είναι απείρως εκθετικά πιο μεγάλος ο πληθυσμός που θα ωφελούταν από γάλα σε σκόνη σε σχέση με τα τενεκεδένια κουτιά γάλατος. Εξάλλου κάθε φορά πρέπει να έχουμε υπόψη μας τις διατροφικές συνήθειες του λαού στον οποίο απευθυνόμαστε. Η διεθνής κοινότητα ξέρει πια πώς να κάνει πιο αποτελεσματική την ανθρωπιστική βοήθεια. Ο κόσμος έχει όλη την καλή θέληση να βοηθήσει, πρέπει να είναι σαφείς οι οδηγίες για το τι είναι πραγματικά χρήσιμο και αποτελεσματικό να προσφέρει.
