Είχαμε τη μεγάλη χαρά να συζητήσουμε με τον Ντράγκο Γιάντσαρ, με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του “Ακόμα κι ο Έρωτας” στα ελληνικά και τον ερχομό του στη Θεσσαλονίκη για την 20η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου. Ένας οξυδερκής δημιουργός που έχει την ικανότητα να διατρέχει τον χρόνο και να διακρίνει τα μείζονα ζητήματα της εποχής. Με τη διορατικότητά του διακρίνει πως ακροβατούμε σε ένα ρευστό σκηνικό, και με το έργο του, θα μπορούσαμε να πούμε, κάνει μία προσπαθεία να προλάβει την επανάληψη μοιραίων λαθών του παρελθόντος που σίγουρα θα μας γυρίσουν χρόνια πίσω και θα καταστρέψουν ότι με κόπο ετών έχει χτιστεί.

– Μέσα από μία ιστορία αγάπης μας μεταφέρεται στον χωροχρόνο. Γιατί επιλέξατε ως όχημα αυτήν την ιστορία;
Στην παιδική μου ηλικία όλοι μιλούσαν για τον πόλεμο, για τη ναζιστική κατοχή, τη βία της Γκεστάπο στην πόλη, τους αντάρτες αντίστασης στα βουνά και φυσικά άκουσα πολλές ιστορίες ζωής των νέων ανθρώπων που έμειναν στο ύψος των περιστάσεων. Ο πόλεμος έκανε θρύψαλα την αγάπη. Όταν βρήκα τυχαία την αθώα καρτ ποστάλ με τα δύο κορίτσια και τον γερμανό αξιωματικό που τώρα είναι στο εξώφυλλο του βιβλίου σκέφτηκα: πού να είναι τώρα, τι έχει συμβεί με αυτές; Μέχρι τότε νόμιζα ότι δε θα έγραφα ποτέ για αυτόν τον πόλεμο που έζησαν οι γονείς μου. Τότε όμως ένιωσα πως έφτασε το πλήρωμα του χρόνου. Η στιγμή να μεταφέρω σε ένα βιβλίο εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένων των ιστοριών αγάπης που είχα ακούσει ή διαβάσει και με αφετηρία τη φωτογραφία άρχισα να γράφω το μυθιστόρημα που ήταν ήδη στο υποσυνείδητό μου. Όλα πυροδοτήθηκαν τη στιγμή που είδα τη φωτογραφία. Σαν ένα ραντεβού με την ιστορία.

– Θεωρείτε την αγάπη ως ένα είδος θρησκείας που μας οδηγεί στο καλό;
Δε θα έλεγα θρησκεία, αλλά η αγάπη είναι σίγουρα κάτι που καθορίζει ουσιαστικά τις ζωές μας. Όπως και η λέξη «θρησκεία», η «αγάπη» ως λέξη φέρει ειδικό βάρος. Συχνά όμως  χρησιμοποιείται καταχρηστικά και η λέξη χάνει την ουσία της, καθώς οδηγούμαστε σε κιτς στερεότυπα. Εγώ ο ίδιος δυσκολεύομαι να πω τη λέξη «αγάπη» ακόμα και στις προσωπικές μου σχέσεις ή στην καθημερινή ζωή. Κατάφερε, όμως, με έναν τρόπο να εισέλθει στον τίτλο του μυθιστορήματός μου. Δε θα μπορούσε να είναι διαφορετικά. «Το να μιλάς για τον πόλεμο είναι το ίδιο με το να μιλάς για την αγάπη».

– Θεωρείτε ότι ο Β΄Παγκόσμιος Πόλεμος σημαδεύει ακόμα την Ευρώπη και ειδικότερα τα Βαλκάνια;
Φυσικά. Είδα τον πόλεμο στα Βαλκάνια με τα μου μάτια μου όταν ταξίδεψα με ένα γκρουπ συγγραφέων στο πολιορκημένο Σαράγεβο. Πολλά πράγματα δίνουν την αίσθηση αναβίωσης του μίσους του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και οι πληγές εκείνης της εποχής παραμένουν ανοιχτές. Η νέα γενιά ζει με αυτές τις πληγές και τα αντίστοιχα τραύματα.

– Τι άλλαξε την ημέρα που το Μάριμπορ μετονομάστηκε σε Μάρμπουργκ;
Η μοίρα αυτής της πόλης στα σύνορα μεταξύ Αυστρίας και Σλοβενίας, μεταξύ του Σλαβικού και Γερμανικού κόσμου, είναι παρόμοια με εκείνη πολλών ευρωπαϊκών πόλεων στα σύνορα με εθνικά αναμιγμένους πληθυσμούς που διαιρέθηκαν και έγιναν εχθροί μεταξύ τους (στα όρια της αυτοκαταστροφής) κατά τη διάρκεια ενός αιώνα αέναου εθνικισμού. Ο πόλεμος επιδείνωσε το φαινόμενο και βλέπουμε φρικτές συνέπειες που άγγιξαν τη ζωή κάθε ατόμου.

– Ποιος ο αντίκτυπος ενός πολέμου στις ανθρώπινες σχέσεις, όπως φαίνεται μεταξύ Βαλεντίν-Σόνια και Λούντβιχ;
Σε ένα σημείο του μυθιστορήματος γράφεται: «Η αγάπη κατακτά τα πάντα». Τα πάντα εκτός από τον πόλεμο. Τελικά θύμα δεν είναι μόνο ο έρωτας της Σόνιας, αλλά ολόκληρη η ζωή της που δεν θα είναι ποτέ πια η ίδια.

– Πώς έχει επηρεάσει ο Μπάιρον την κοσμοθεωρία σας;  Βλέπουμε τον τίτλο ακόμα, “Ακόμα κι ο Έρωτας”.
Στα χρόνια του γυμνασίου ήμουν εντελώς μαγεμένος από το ποίημα του Μπάιρον “So we΄ll go no more a roving”. Όταν έγραφα αυτό το μυθιστόρημα, στο οποίο δύο νέοι ερωτευμένοι ανταλλάσσουν στίχους από ποιήματα διαφόρων ποιητών πριν από τον πόλεμο, αυτό το όμορφο ποίημα του Μπάιρον που με συνοδεύει και μου θυμίζει τη νεαρή μου ηλικία δεν μπορούσε να βγει από το μυαλό μου. «Και η ίδια η αγάπη χρειάζεται ξεκούραση». Ακόμα και η αγάπη κουράζεται…

– Eίναι στόχος σας να βάλετε τον αναγνώστη σε ρόλο πρωταγωνιστή;
Το ελπίζω. Ελπίζω ότι σε κάποιο σημείο του μυθιστορήματος ο σφυγμός της καρδιάς του αναγνώστη θα επιταχυνθεί και θα γίνει κομμάτι της πλοκής. Θα είμαι χαρούμενος αν η ματιά και η σκέψη του φτάσουν να συναντηθούν και να αναρωτηθούν: τι συμβαίνει με εμάς;

– Μετά από περίπου 80 χρόνια υπάρχει ξανά η απειλή μίας γενικευμένης σύρραξης με δύο πολέμους να μένονται σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή;
Βιώνουμε μία περίοδο μεγάλης αβεβαιότητας. Είναι τρομακτικό να σκεφτεί κανείς ότι τα πράγματα που συνέβησαν στην Ευρώπη και στον κόσμο τον εικοστό αιώνα, με την εθνικιστική και ιδεολογική τους “τρέλα”, θα μπορούσαν να επαναληφθούν. Οι πολιτικοί που συχνά συμπεριφέρονται σαν υπνοβάτες έχουν μεγάλη ευθύνη για το οριακό σημείο στο οποίο βρισκόμαστε. Στο βιβλίο “Οι Υπνοβάτες” του ιστορικού Κρίστοφερ Κλαρκ, βλέπουμε πώς οι ευρωπαίοι ηγέτες περπατούν στο φεγγάρι και τελικά “λιώσανε” στον φρικτό Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Σήμερα, κανείς δε μιλά πια για ειρήνη, είναι απίστευτο.

– Λυρισμός, τρομερό λεξιλόγιο, παρομοιώσεις, μεταφορές πόσο εύκολη είναι αυτή η σύνθεση όταν πρέπει να περιγράψουμε τη δίνη του πολέμου;
Ήθελα να διατηρήσω μια αίσθηση ανθρωπιάς σε μία εποχή άκρατης βίας και ανηθικότητας. Ο ρυθμός του μυθιστορήματος καθορίζει φέρνει ως συνέχεια, ως φυσικό επακόλουθο τον λυρισμό, τις μεταφορές και διάφορα γλωσσικά σχήματα που δείχνουν την ομορφιά μέσα σε μια σκληρή πραγματικότητα.

– Από το 2017 και την πρώτη δημοσίευση του βιβλίου μέχρι σήμερα, θα κάνατε κάποιες αλλαγές στο κείμενο;
Δε θα άλλαζα ούτε ένα λέξη σε αυτό το μυθιστόρημα. Δεν εννοώ φυσικά πως είναι τέλειο. Το έγραψα σε μια συγκεκριμένη συνθήκη, για να περιγράψω αυτές τις παθογένειες μέσα από εμπειρίες και ιστορίες. Όταν γράφεις με αυτόν τον τρόπο, είναι σαν να δημιουργείς ένα οργανισμό που δεν μπορεί να αλλάξει.

– Eτοιμάζετε κάποιο νέο βιβλίο αυτόν τον καιρό; Aν ναι, ποιο το θέμα του;
Γράφω, ναι, αλλά είμαι ένας πολύ προληπτικός συγγραφέας και έχω την αίσθηση ότι αν μιλήσω για αυτό που γράφω θα χάσω την πυξίδα μου. Ή ακόμα και ότι θα σταματήσω, επειδή έχω ήδη μιλήσει γι’ αυτό.

*Ο Ντράγκο Γιάντσαρ θα είναι στην 20ή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης και θα παρουσιάσει το βιβλίο του, “Ακόμα κι ο Έρωτας” την Πέμπτη 16 Μαΐου στις 17:00 στην αίθουσα COSMOS.

**Τα μυθιστορήματα “Αυτή τη νύχτα την είδα” και “Ακόμα και ο έρωτας” κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Καστανιώτη. Ανακαλύψτε τα στην επίσημη ιστοσελίδα του εκδοτικού οίκου.