Η χορογράφος Ίρις Κάραγιαν ζει και εργάζεται στην Αθήνα, και αντλεί έμπνευση από τους ζωντανούς ρυθμούς της πόλης, αλλά και τους ψιθύρους των παλαιών δρόμων της.

Η πορεία της δεν ήταν απλή· από τη Διοίκηση Επιχειρήσεων και τον Χορό στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας, η Ίρις ταξίδεψε μέχρι το Λονδίνο, όπου στο Goldsmiths College εξερεύνησε τις Παραστατικές Τέχνες και τον Πολιτισμό, βαθαίνοντας την κατανόηση της για τον κόσμο του θεάτρου και της κίνησης. Η Αθήνα, όμως, παρέμεινε η αφετηρία και ο προορισμός της, η γη όπου τα έργα της ανθίζουν και καρποφορούν.

Ως ιδρυτικό μέλος της ομάδας χορού ΖΗΤΑ, η Ίρις έγινε η φωνή μιας νέας γενιάς καλλιτεχνών, φέρνοντας το σώμα στο κέντρο του καλλιτεχνικού διαλόγου. Οι χορογραφίες της, σαν όνειρα που παίρνουν σάρκα και οστά, παρουσιάστηκαν τόσο στην Ελλάδα όσο και σε σκηνές του εξωτερικού, αφήνοντας παντού τα αποτυπώματα μιας βαθιά συναισθηματικής και πολυδιάστατης τέχνης. Το 2010, το πρώτο βραβείο χορογραφίας “Jarmila Jebrakova Αward” στο New Europe Festival επισφράγισε τη δουλειά της, ενώ το 2013 και το 2020 ανακηρύχθηκε καλλιτέχνης του ευρωπαϊκού δικτύου Aerowaves, ένας τίτλος που αποδεικνύει την απήχηση της τέχνης της σε όλη την Ευρώπη.

Η Ίρις έχει διδάξει στην Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης, στη Σχολή Χορού Μοραγέμου, καθώς και στη Σχολή Καλών Τεχνών του Ναυπλίου, αναθρέφοντας μια νέα γενιά χορευτών που θα συνεχίσουν την παράδοση της κίνησης και της έκφρασης. Η διδασκαλία της, όμως, δεν περιορίζεται μόνο στους επαγγελματίες· συνεργάστηκε με τη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, προσφέροντας κίνηση και ζωή σε ανθρώπους με και χωρίς αναπηρίες, δείχνοντας ότι ο χορός είναι μια τέχνη που αγγίζει όλους, πέρα από περιορισμούς.

Τα έργα της Ίριδας έχουν υποστηριχθεί από σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς, όπως το ΥΠΠΟΑ, το ΕΚΕΘΕΧ, η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση και το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου. Η πορεία της έχει επίσης σημαδευτεί από διεθνείς υποτροφίες, με αποκορύφωμα τη διαμονή της στο Saari της Φινλανδίας, την έρευνά της στη Νέα Υόρκη ως υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright και την υποτροφία του Ιδρύματος Bogliasco στην Ιταλία το 2020. Σε κάθε της βήμα, η Ίρις ταξιδεύει στον κόσμο, φέρνοντας πίσω στην Αθήνα θραύσματα από ξένες κουλτούρες, πλέκοντας τα με τη δική της καλλιτεχνική ταυτότητα.

Μέσα από τον χορό, η Ίρις Καραγιάν ονειρεύεται και δημιουργεί, χτίζοντας μια γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον, ανάμεσα στο φανταστικό και το πραγματικό. Κάθε της κίνηση είναι μια ιστορία, κάθε της έργο ένας κόσμος όπου τα όρια της πραγματικότητας ξεθωριάζουν, αφήνοντας χώρο για τη μαγεία της τέχνης να ανθίσει.

Το νέο της έργο “Ο Χορός του Θανάτου”, ξεδιπλώνει έναν ονειρικό κόσμο όπου η σύγκρουση και ο πόλεμος αναδύονται μέσα από έναν ποιητικό και συγκινητικό χορό. Εμπνευσμένη από τον πίνακα του Γερμανού καλλιτέχνη Όττο Ντιξ, “Ο πόλεμος” (Der Krieg, 1929-1932), καθώς και από τη συλλογή του από πενήντα χαρακτικά και γκραβούρες (1924), η Καραγιάν δημιουργεί ένα εξπρεσιονιστικό και αλληγορικό σκηνικό. Οι κινήσεις των τεσσάρων χορευτών υφαίνουν έναν μυστηριακό ιστό ανάμεσα στο χάος και την αρμονία, τη σύγκρουση και τη σύμπνοια, την ένταση και την ηρεμία. Μέσα σε αυτό το υπερβατικό πλαίσιο, το Αρχαίο Θέατρο του Γυθείου πρόκειται να μεταμορφωθεί σε ένα ζωντανό καμβά, όπου η κίνηση γεννά ενέργεια και η ενέργεια γίνεται χορογραφικό αφήγημα, εκφράζοντας βαθιά την ουσία της σύγκρουσης.

– Ποιο είναι το βασικό μήνυμα που θέλατε να μεταδώσετε με την παράσταση αυτή;
Η παράσταση είναι στο πλαίσιο του προγράμματος “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός” που έχει θεματική την έννοια της σύγκρουσης. Επέλεξα την κατάσταση της σύγκρουσης εν καιρώ πολέμου, μια συνθήκη που μας φέρνει αντιμέτωπους με σύγχρονες καταστάσεις αλλά και ιστορικές μνήμες. Η παράσταση προσεγγίζει αφαιρετικά συγκρουσιακές καταστάσεις ακροβατώντας ανάμεσα σε συνθήκες μάχης, αντίστασης, καταστροφής και αλληλεγγύης. Με έναν τρόπο η δραματουργία της παράστασης καταλήγει σε μια στροφή προς την αθωότητα του παιχνιδιού και την σύμπνοια μεταξύ των ανθρώπων.

– Υπήρξαν δυσκολίες ή τι προκλήσεις αντιμετωπίσατε κατά τη διάρκεια της δημιουργίας και της χορογραφίας του έργου;
Προσπάθησα να προετοιμαστώ για όποιες προκλήσεις και με έναν τρόπο τις ξεγέλασα. Σχεδίασα την παραγωγή έτσι ώστε να μην χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε μεγάλες προκλήσεις. Σίγουρα όμως η μεγαλύτερη πρόκληση του χώρου, το ότι θα παίξουμε στο αρχαίο θέατρο του Γυθείου είναι μια συνθήκη για την οποία δεν μπορούμε να προετοιμαστούμε τέλεια. Κάνουμε πρόβες σε εσωτερικό χώρο και θα μετακινηθούμε στο φυσικό χώρο του αρχαίου θεάτρου δύο μέρες πριν την παράσταση.

– Τους τέσσερις χορευτές που συμμετέχουν στην παράσταση με τι κριτήρια τους επιλέξατε; Ή, τι χαρακτηριστικά αναζητήσατε σε αυτούς;
Είναι νέοι αλλά και έμπειροι χορευτές, με όρεξη και διάθεση να συμμετέχουν ενεργά στη δημιουργική διαδικασία. Δουλεύουμε με ερευνητικά και ερμηνευτικά εργαλεία και έχουμε αναπτύξει κώδικες και τρόπους δουλειάς.

– Το έργο ασχολείται με τη σύγκρουση εν καιρώ πολέμου. Πώς προσπαθήσατε να αποτυπώσετε αυτή την έννοια μέσα από την κίνηση και τη μουσική;
Το έργο αντλεί έμπνευση από τον πίνακα του Όττο Ντιξ “Der Krieg” (Ο Πόλεμος), ένα έργο που αποτελείται από 50 χαρακτικά και γκραβούρες και απεικονίζει τη φρίκη του Α’ παγκοσμίου πολέμου. Ο Νίκος Βελιώτης δούλεψε ξεχωριστά με το θέμα και τον πίνακα και έφτιαξε την μουσική. Μετά, ξεκινήσαμε να δουλεύουμε τη χορογραφία πάνω στην μουσική. Η έννοια της σύγκρουσης αποτυπώνεται μέσα από έντονες αντιθέσεις, εναλλαγές δυναμικών, ακολουθίες έντασης και ηρεμίας, επείγουσες καταστάσεις και δράσεις.

– Μπορείτε να μας εξηγήσετε τη σημασία των αντίθετων πόλων όπως το χάος και η αρμονία, η σύγκρουση και η σύμπνοια, η ένταση και η ηρεμία στην παράσταση σας;
Δουλεύουμε με αντίθετες καταστάσεις προσεγγίζοντας έτσι την έννοια της σύγκρουσης, της μάχης, του πολέμου. Υπάρχουν εναλλαγές από καταστάσεις ηρεμίας σε έντονες συνθήκες σύγκρουσης και χάους. Η ατμόσφαιρα που δημιουργείται εναλλάσσεται, υπάρχουν σκηνές που η ενέργεια φορτίζεται για να εκτονωθεί, μένει μετέωρη, απλώνεται στο χώρο και το χρόνο, μεταμορφώνεται. Αντλώντας από τα στοιχεία του πίνακα και την ατμόσφαιρα που εκπέμπει δουλεύουμε χορογραφικά ανάμεσα στα όρια του ρεαλισμού και της αφαίρεσης.

– Ποιος είναι ο ρόλος του Αρχαίου Θεάτρου του Γυθείου στη δημιουργία αυτής της παράστασης; Πώς αξιοποιήσατε τον χώρο;
Θα δουλέψουμε στο αρχαίο Θέατρο για δυο μέρες πριν από την παράσταση. Θέλουμε να ενσωματωθούμε στο χώρο και να ανακαλύψουμε τα φυσικά του χαρακτηριστικά, να τον αφουγκραστούμε και να τον κατοικήσουμε.

– Πώς ελπίζετε ή σκέφτεστε ότι θα αντιδράσει το κοινό στο έργο σας; Τι συναισθήματα και σκέψεις θέλετε να προκαλέσετε;
Θα επιθυμούσα το κοινό να παρακολουθήσει την παράσταση διατηρώντας την προσοχή του, να συνδεθεί με το χώρο, το θέαμα και τις αισθήσεις που προκύπτουν. Δεν στοχεύω στο να προκαλέσω συγκεκριμένα συναισθήματα και σκέψεις, με ενδιαφέρει ο προσωπικός τρόπος θέασης και ερμηνείας του έργου, ο τρόπος που συνδέεται ο καθένας και η καθεμία με αυτό που παρατηρεί, οι σκέψεις και αισθήσεις που προκύπτουν κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της παράστασης.

– Ποιες είναι οι μελλοντικές σας σκέψεις και σχέδια για παρόμοια έργα στο μέλλον;
Δεν έχω συγκεκριμένα σχέδια για παρόμοια έργα για το μέλλον, αλλά σίγουρα η αναφορά σε εικαστικά έργα έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης και στο παρελθόν, με ενδιαφέρει να διερευνώ τρόπους μεταγραφής και διαμεσολάβησης.

– Πώς βλέπετε την εξέλιξη της τέχνης του χορού στον ψηφιακό κόσμο τα επόμενα χρόνια; Η ψηφιακή τεχνολογία επηρεάζει τη δημιουργική σας διαδικασία ως χορογράφο;
Η συνθήκη του ψηφιακού κόσμου επηρεάζει τη ζωή μας εν γένει. Με ενδιαφέρει να διερευνήσω τρόπους με τους οποίους μπορώ να χρησιμοποιήσω εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως επίσης και να μελετήσω τη δυναμική σχέση που μπορεί να έχει η τεχνητή νοημοσύνη με το ανθρώπινο σώμα και την παραστατική τέχνη του χορού.

– Η ψηφιακή εποχή έχει επηρεάσει την αισθητική και το ύφος του σύγχρονου χορού; Αν ναι, με ποιον τρόπο;
Σίγουρα η ψηφιακή εποχή έχει επηρεάσει το σύγχρονο χορό με διάφορους τρόπους. Ο χορός, όπως και οι άλλες τέχνες, εντάσσεται στο κοινωνικοπολιτικό συγκείμενο, επηρεάζεται και συνδιαλέγεται με αυτό. Αισθητικά και σε σχέση με το ύφος των σύγχρονων παραστάσεων, αναπαράγονται ταχύτητες, δυναμικές αντιθέσεις μεταξύ των εικόνων, μεγεθύνονται χαρακτηριστικά, αναμιγνύονται ποικίλα στοιχεία και φόρμες. Συχνά, παραστάσεις σύγχρονου χορού σχολιάζουν κριτικά τέτοιες μαζικές αισθητικές.

– Νοσταλγείτε καθόλου το παρελθόν; Ειδικά εκείνο όπου το Internet δεν είχε καμία θέση στη ζωή μας; 
Καθόλου.

– Έχετε καμία, ίσως πιο συχνή, απορία σχετικά με το Μέλλον;
Αν θα αποφασίσουμε να ανατρέψουμε την κατάσταση που έχουμε δημιουργήσει και μας καταστρέφει.

Πληροφορίες παράστασης:

Ο Χορός του Θανάτου
12, 13 Αυγούστου 2024 / Ώρα έναρξης: 19:00
Αρχαίο Θέατρο Γυθείου

Σύλληψη, χορογραφία: Ίρις Καραγιάν
Μουσική: Νίκος Βελιώτης
Σχεδιασμός φωτισμών: Ελίζα Αλεξανδροπούλου
Κοστούμια: Ελευθερία Αράπογλου
Χορεύουν: Μαρία Βούρου, Μάνος Κότσαρης, Δανάη Παζιργιαννίδη, Γιάννης Τσιγκρής
ΑΜΚΕ: ΖΗΤΑ, ομάδα σύγχρονου χορού

Η παραγωγή πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος 2024 του θεσμού του Υπουργείου Πολιτισμού «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» και προσφέρεται δωρεάν.

Πληροφορίες & προκρατήσεις: www.allofgreeceoneculture.gr

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News