Τα τελευταία χρόνια η τάση της υγιεινής διατροφής και η περαιτέρω εξάπλωση της vegan διατροφής, έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγή υποκατάστατων γάλακτος. Το γάλα αμυγδάλου ειδικά, είναι ευρέως διαδεδομένο, είναι αμιγώς φυτικό προϊόν και βρίσκεται ολοένα και πιο συχνά στα ντουλάπια των καταναλωτών και στα καφέ.

Το 80% της παγκόσμιας παραγωγής αμυγδάλων βρίσκεται στην εύφορη Κεντρική Κοιλάδα της Καλιφόρνια, με ένα ετήσιο τζίρο ύψους 11 δις δολαρίων. Το 2000 οι αμυγδαλιές καταλάμβαναν 500.000 στρέμματα. Μέχρι το 2018 το ποσό αυτό είχε υπερδιπλασιαστεί – οι αμυγδαλιές στην Κεντρική Κοιλάδα καλύπτουν τώρα μια έκταση στο μέγεθος της πολιτείας του Delaware, παράγοντας 1 εκατομμύριο τόνους αμυγδάλων που πωλούνται ετησίως σε όλο τον κόσμο.

Οι πωλήσεις ροφήματος αμυγδάλου στις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 250% τα τελευταία πέντε χρόνια, πάνω από τέσσερις φορές από οποιοδήποτε άλλο φυτικό γάλα, σύμφωνα με έκθεση της Nielsen του 2018.  Αλλά αυτοί οι τεράστιοι οπωρώνες αμυγδάλου δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς τις μέλισσες.

Αν οι μέλισσες δεν γονιμοποιήσουν τα άνθη τότε η παραγωγή θα είναι μικρότερη και ο καρπός χαμηλότερης ποιότητας.

Για τους μελισσοκόμους η ενοικίαση κυψελών για την επικονίαση είναι ένα βασικό μέρος του εισοδήματός τους το οποίο φυσικά συμπληρώνεται από την παραγωγή μελιού και των υπολοίπων προϊόντων κυψέλης.

Οι 2,7 εκατομμύρια αποικίες μελισσών στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι ζωτικής σημασίας για την επικονίαση πολλών καλλιεργειών εκτός των αμυγδάλων, συμπεριλαμβανομένων κερασιών και ροδάκινων, καθώς και μήλων. Τα έσοδα από υπηρεσίες επικονίασης ανήλθαν σε 254 εκατομμύρια δολάρια το 2020, σύμφωνα με τα στοιχεία της αμερικανικής κυβέρνησης. Οι αμυγδαλοπαραγωγοί χρειάστηκαν περίπου 2,5 εκατομμύρια αποικίες πέρυσι για να επικονιάσουν στρέμματα που έχουν υπερδιπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια καθώς η ζήτηση για γάλα αμυγδάλου και υγιεινά τρόφιμα έχει αυξηθεί.

Όπως οι περισσότεροι εμπορικοί μελισσοκόμοι στις ΗΠΑ, έτσι και για τον μελισσοκόμο από την Αριζόνα Dennis Arp που μίλησε στον Guardian, το ήμισι των εσόδων του προέρχεται τώρα από την επικονίαση αμυγδάλων. Η πώληση μελιού είναι πολύ λιγότερο προσοδοφόρα από το να νοικιάζει τις αποικίες του σε μεγάλα αγροκτήματα στην, όπου βρίσκεται το 80% της παγκόσμιας παραγωγής αμυγδάλων.

Παλαιότερα η μελισσοκομία ήταν κυρίως μια μικρή και περιορισμένη ενασχόληση από έναν μελισσοκόμο. Όταν οι Ευρωπαίοι μετανάστες εισήγαγαν τη δική τους εκδοχή της γεωργίας στη Βόρεια Αμερική, εισήγαγαν επίσης την τέχνη της μελισσοκομίας, μαζί με κουτιά Apis mellifera, την εξημερωμένη ευρωπαϊκή μέλισσα. Κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα, οι μελισσοκόμοι έβγαζαν μετά βίας τα προς το ζην πουλώντας κερί μέλισσας και μέλι. Αλλά στα τέλη του 20ου αιώνα υπήρξε μια τιτάνια στροφή, που αποδεικνύεται από την καριέρα του Dennis Arp.

Ο Arp, 67 ετών, ασχολήθηκε με τη μελισσοκομία πριν από σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, όταν ίδρυσε την εταιρεία Mountain Top Honey στο Flagstaff της Αριζόνα. Όταν το φτηνό εισαγόμενο μέλι άρχισε να μειώνει τα κέρδη του Arp στη δεκαετία του 1980, αποφάσισε να στείλει μερικές από τις κυψέλες του με έναν φίλο μελισσοκόμο για να γονιμοποιήσουν αμύγδαλα στην Καλιφόρνια. Μια δεκαετία αργότερα έκλεισε μια δική του συμφωνία με έναν αμυγδαλοπαραγωγό στην κομητεία Kern της Καλιφόρνια.

Με αυτή τη στρατηγική κίνηση, ο Arp εντάχθηκε στις αυξανόμενες τάξεις των μεταναστών μελισσοκόμων στις ΗΠΑ που εξακολουθούν να πωλούν μέλι, αλλά κυρίως ταξιδεύουν στη χώρα από τη μια περιοχή επικονίασης στην άλλη.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν ο Arp πουλούσε μόνο μέλι, έχανε περίπου το 5% των κυψελών του ετησίως λόγω ασθένειας ή καιρικών συνθηκών. Γύρω στο 2000, οι μέλισσες του Arp άρχισαν να πεθαίνουν σε μεγαλύτερους αριθμούς. Εκτός από τα ακάρεα και την εισβολή αφρικανικών δολοφονών μελισσών, η επικονίαση των αμυγδάλων φαίνεται να είναι μοιραία για τις μέλισσες.

Όμως η περίπτωση του Arp δεν είναι μοναδική. Οι εμπορικοί μελισσοκόμοι που στέλνουν τις κυψέλες τους στις καλλιέργειες αμυγδάλου βλέπουν τις μέλισσές τους να πεθαίνουν σε ρυθμούς ρεκόρ και τίποτα δεν φαίνεται να σταματά αυτήν την καταστροφή.

Περισσότερες μέλισσες πεθαίνουν κάθε χρόνο στις ΗΠΑ από όλα τα άλλα ψάρια και ζώα που εκτρέφονται για σφαγή μαζί.

«Το υψηλό ποσοστό θνησιμότητας δημιουργεί ένα θλιβερό επιχειρηματικό μοντέλο για τους μελισσοκόμους», λέει ο Nate Donley, ανώτερος επιστήμονας του Κέντρου Βιοποικιλότητας. «Είναι σαν να στέλνεις τις μέλισσες στον πόλεμο. Πολλές δεν επιστρέφουν».

Η μεγάλη θνησιμότητα μεταξύ των μελισσών που επικονιάζουν αμύγδαλα οφείλεται κυρίως στην εκτεταμένη χρήση φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούν οι καλλιεργητές. Τα φυτοφάρμακα χρησιμοποιούνται για κάθε είδους καλλιέργειες σε όλη την πολιτεία, αλλά η καλλιέργεια αμύγδαλου φτάνει ποσόστηετες ρεκόρ με 35 εκατ. λίβρες το χρόνο.

Ένα από τα πιο διαδομένα είναι το ζιζανιοκτόνο glyphosate γνωστό ως Roundup, που έχει αποδειχθεί θανατηφόρο για τις μέλισσες και καρκινογόνο για τους ανθρώπους. Ο κατασκευαστής του, η Monsanto που ανήκει στην Bayer, αρνείται τη σύνδεση με τον καρκίνο αν το Roundup χρησιμοποιηθεί στην προβλεπόμενη δοσολογία, ενώ εκκρεμούν χιλιάδες υποθέσεις λεμφώματος να εκδικαστούν.

Εκτός από την απειλή των φυτοφαρμάκων, η επικονίαση αμυγδάλου είναι μοναδικά απαιτητική για τις μέλισσες, επειδή οι αποικίες ξυπνούν από τον χειμερινό λήθαργο περίπου έναν έως δύο μήνες νωρίτερα από ό,τι είναι φυσικό. Η τεράστια ποσότητα των κυψελών που απαιτούνται ξεπερνά κατά πολύ αυτή άλλων καλλιεργειών – τα μήλα, η δεύτερη μεγαλύτερη καλλιέργεια επικονίασης της Αμερικής, χρησιμοποιούν μόνο το ένα δέκατο του αριθμού των μελισσών. Και οι μέλισσες συγκεντρώνονται σε μια γεωγραφική περιοχή ταυτόχρονα, αυξάνοντας εκθετικά τον κίνδυνο εξάπλωσης της ασθένειας.

«Οι μέλισσες εκτίθενται σε κάθε είδους ασθένειες στην Καλιφόρνια», λέει ο Arp. «Μπορεί να υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες κυψέλες από πολλούς μελισσοκόμους σε έναν χώρο στάσης. Είναι σαν να αφήνεις τις μέλισσες σου να πάνε σε ένα μπαρ και μετά να κάνουν σεξ χωρίς προστασία».

Τώρα χάνει συνήθως το 30% ή περισσότερο από τις μέλισσές του το χρόνο, αντικατοπτρίζοντας τις εθνικές στατιστικές. Σε οποιονδήποτε άλλο κλάδο, ο θάνατος του ενός τρίτου του εργατικού δυναμικού σας θα προκαλούσε διεθνή κατακραυγή – αλλά αυτή η εκπληκτική απώλεια θεωρείται πλέον το κανονικό κόστος της επιχειρηματικής δραστηριότητας.

«Οι μέλισσες στις αμυγδαλιές γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης και ασέβειας», λέει ο Patrick Pynes, ένας βιολογικός μελισσοκόμος που διδάσκει περιβαλλοντικές μελέτες στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Αριζόνα στο Flagstaff. «Βρίσκονται σε σοβαρή παρακμή επειδή η ανθρώπινη σχέση μας μαζί τους έχει γίνει τόσο καταστροφική».

Οι κατευθυντήριες γραμμές για την διάσωση των μελισσών ενθαρρύνουν τους μελισσοκόμους να περνούν όσο το δυνατόν λιγότερο χρόνο στην Κεντρική Κοιλάδα της Καλιφόρνια

Μια στρατηγική αντιμετώπισης που ακολουθήθηκε από τη βιομηχανία αμυγδάλου ήταν η εκτροφή ποικιλιών αμυγδάλου που απαιτούν μόνο μία κυψέλη ανά στρέμμα για την επικονίαση, αντί για δύο. Υιοθετήθηκε επίσης ένας νόμος για την προστασία των επικονιαστών και τέθηκε σε ισχύ στην Καλιφόρνια ως μέρος της πρωτοβουλίας «Bee Where» της πολιτείας. Σε το πρόγραμμα, οι μελισσοκόμοι πρέπει να καταγράψουν τη θέση των κυψελών τους στον αγροτικό επίτροπο της κομητείας και οι αγρότες πρέπει να ειδοποιήσουν τον επίτροπο εκ των προτέρων για τυχόν σχέδια ψεκασμού φυτοφαρμάκων.

Οι ειδικοί λένε ότι η απλή αντιμετώπιση του προβλήματος των φυτοφαρμάκων δεν αρκεί και ότι η ίδια η γεωργία πρέπει να αλλάξει από την αρχή.

Οι περιβαλλοντολόγοι και οι βιολογικοί μελισσοκόμοι υποστηρίζουν ότι ο πραγματικός ένοχος είναι κάτι πιο συστημικό: η εξάρτηση της Αμερικής από μεθόδους βιομηχανικής γεωργίας, ειδικά αυτές που χρησιμοποιούνται στην καλλιέργεια αμυγδάλου, που απαιτεί μια μεγάλης κλίμακας βιομηχανοποίηση μιας από τις πιο ευαίσθητες φυσικές διαδικασίες της φύσης.

Υποστηρίζεται ότι ο τεράστιος, εμπορικά καθοδηγούμενος πολλαπλασιασμός των ευρωπαϊκών μελισσών που χρησιμοποιούνται σε καλλιέργειες αμυγδάλου υπονομεύει το οικοσύστημα για όλες τις μέλισσες. Οι μέλισσες υπερανταγωνίζονται διάφορα γηγενή είδη μελισσών για τροφή και απειλούν είδη υπό εξαφάνιση που ήδη αγωνίζονται να επιβιώσουν από την κλιματική αλλαγή. Οι περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι μια καλύτερη λύση είναι ο μετασχηματισμός του τρόπου με τον οποίο πραγματοποιείται η μεγάλης κλίμακας γεωργία στις ΗΠΑ.

Είναι πολύ σημαντικό να ξέρουμε τα προϊόντα που καταλήγουν σπίτι μας τι διαδικασία έχουν ακολουθήσει για την παραγωγή τους.

Πλέον, υπάρχουν επιλογές μικρότερης παραγωγής, βιολογικής, που σέβεται το περιβάλλον και τον καταναλωτή. Υπάρχουν μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί που δημιουργούν λίστες με προϊόντα που έχουν παραχθεί με φιλικές προς τα έντομα μεθόδους, και πλέον αναγράφεται ξεκάθαρα ποια προϊόντα έχουν ακολουθήσει βιολογικές μεθόδους τρόπους παραγωγής που δεν εκμεταλλεύονται την ανθρώπινη εργασία (fair trade).

Στην Καλιφόρνια για παράδειγμα, ο οργανισμός Better Bee  συνεργάζεται με παραγωγούς αμυγδάλων που αυξάνουν την βιοποικιλότητα στις εκτάσεις τους, φυτεύοντας αγριολούλουδα και τριφύλλια ανάμεσα στις αμυγδαλιές και τηρούν ένα συγκεκριμένο μοντέλο καλλιέργειας, πιο φιλικό προς τα έντομα.

Η μαζική παραγωγή, με βιομηχανοποιημένες μεθόδους απειλεί ολοκληρωτικά το οικοσύστημα και κατ’ επέκταση και εμάς τους ίδιους. Η θεσμοθέτηση νομοθεσιών και η καταναλωτική συνείδηση είναι επιτακτική όσο ποτέ.