Ο καταστροφικός σεισμός που έπληξε τη γειτονική Τουρκία, άφησε πίσω του χιλιάδες νεκρούς, τραυματισμένους και άστεγους προκαλώντας ανυπολόγιστο θρήνο αλλά και οργή κατά της κυβέρνησης που φαίνεται να απέτυχε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.

«Ό,τι έγινε, έγινε, αυτό είναι μέρος του πλάνου της μοίρας», είπε σε σεισμόπληκτο κάτοικο της τουρκικής πόλης Πάζαρτζικ ο πρόεδρος Recep Tayyip Erdoğan εγείροντας αντιδράσεις και οργή από τους πληγέντες.  Μία φράση που ήρθε σαν συνέχεια των δηλώσεών του μετά από ένα θανατηφόρο δυστύχημα που έλαβε χώρα σε ορυχείο της δυτικής Τουρκίας και απέδωσε τις ευθύνες στο σχέδιο της μοίρας.  Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει ο Τούρκος πρόεδρος από τότε που ανήλθε στην εξουσία και για μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις που βιώνει η χώρα τα τελευταία 20 χρόνια. Παρόλα αυτά οι αντιδράσεις του δε φαίνεται να ανταποκρίνονται στον εθνικό θρήνο αλλά και στις ανάγκες που έχουν οι πληγείσες περιοχές.

«Αυτή είναι η μεγαλύτερη καταστροφή που έχει να αντιμετωπίσει η Τουρκία και αναπόφευκτα, θα έχει αντίκτυπο στην κυβέρνηση», είπε ο Sinan Ulgen, διευθυντής του Ινστιτούτου Edam, που εδρεύει στην Κωνσταντινούπολη. «Ωστόσο, όλα θα εξαρτηθούν από το πόσο αποτελεσματικά θα ανταποκριθεί στις ανάγκες του πληγέντος πληθυσμού.»

Ο Πρόεδρος Erdoğan, αν και έχει προσπαθήσει, δεν έχει κάνει πολλά για να κατευνάσει τη δημόσια οργή και την κριτική που του ασκείται σχετικά με την ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού στον καταστροφικό σεισμό. Σε επίσκεψή του στην επαρχία Ντιγιαρμπακίρ το Σάββατο, υπερασπίστηκε τις ενέργειες της κυβέρνησης, λέγοντας ότι «αυτός ο σεισμός ήταν τρεις φορές μεγαλύτερος και πιο καταστροφικός από τον σεισμό του 1999, τη μεγαλύτερη καταστροφή στην πρόσφατη μνήμη της χώρας μας». Αν και αναγνώρισε ότι η επίσημη ανταπόκριση ήταν καθυστερημένη, είπε ότι η χώρα δεν ήταν προετοιμασμένη για σεισμό τέτοιου του μεγέθους.

Η τουρκική κυβέρνηση έχει αρχίσει μια εκτενή επιχείρηση παροχής βοήθειας, στέλνοντας 141.000 διασώστες στην αναζήτηση νεκρών και τραυματισμένων, να μοιράσουν φαγητό, κουβέρτες, και πάνες και να στήσουν σκηνές για τους δεκάδες χιλιάδες άστεγους, πολλοί από τους οποίους κοιμούνται στα αμάξια προκειμένου να προστατευτούν από τις χαμηλές θερμοκρασίες.  Ωστόσο, πολλοί επιζήσαντες έχουν εκφράσει την αγανάκτησή τους για την ανεπαρκή κρατική αντίδραση τις πρώτες ώρες μετά το σεισμό, αφήνοντας τους κατοίκους μόνους να προσπαθούν να ανασύρουν από τα συντρίμμια τους αγαπημένους τους και να βρουν καταφύγιο. Σε πολλές περιπτώσεις η αποστολή σωστικών συνεργείων άργησε πολύ και σε κάποια απομακρυσμένα χωριά, φαίνεται να μην έφτασε ποτέ,  επιβεβαιώνοντας ότι ο Τούρκος πρόεδρος απέτυχε να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων.

«Αν υπήρχε περισσότερη βοήθεια, θα κατάφερναν να ανασύρουν περισσότερο κόσμο έξω από τα χαλάσματα», ανέφερε η Ayşe Kep, παρακολουθώντας τις προσπάθειες διάσωσης  μιας μικρής ομάδας σωστικών συνεργείων. «Περιμένουμε απλά τις κηδείες. Μόνο ελπίδα μου έχει μείνει αλλά και πάλι δεν πιστεύω ότι είναι ζωντανοί. Ο ξάδελφός μου είναι εκεί και αυτοί οι διασώστε έφτασαν με καθυστέρηση. Στο χωριό μου είναι χειρότερα, δεν υπάρχει ούτε ηλεκτρικό ούτε νερό, καμία απολύτως βοήθεια».

Στη νότια Τουρκία, σε περιοχές που παραδοσιακά υποστήριζαν τον πρόεδρο και αποτελούσαν προπύργια του κόμματός του, πληθώρα κόσμου που έχει χάσει τα σπίτια του, και επιβιώνει σε ακραίες καιρικές συνθήκες, εξέφρασε ανοιχτά παράπονα για την κρατική ανεπάρκεια και πως παρόλες τις υποσχέσεις της πολιτείας, κοιμούνται έξω στο κρύο.

Η διαρκώς αυξανόμενη δυσαρέσκεια του κόσμου αποτελεί μία απρόβλεπτη και ισχυρή δοκιμασία για την 20ετή προεδρία του Erdoğan.  «Ψηφίζω αυτήν την κυβέρνηση εδώ και 20 χρόνια και εκφράζω δημόσια το θυμό μου. Δε θα τους συγχωρήσω ποτέ» αναφέρει ο 53χρονος Mikail Gul, που έχασε πέντε άτομα από την οικογένειά του μετά την κατάρρευση κτιρίου.

Σε μία χρονιά εκλογών, η αδιάφορη στάση του Τούρκου προέδρου απέναντι στο χειρότερο σεισμό που πλήττει την Τουρκία από το 1999, μπορεί και να του στοιχίσει την επανεκλογή του στις κάλπες της 14ης Μαΐου.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί, ότι η εκλογή του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Erdoğan, το 2002, ήρθε σαν απάντηση των πολιτών απέναντι στην περιορισμένη και αργή αντίδραση της κυβέρνησης συνασπισμού στον καταστροφικό σεισμό του 1999 στο Ιζμίτ. Την κρατική ανεπάρκεια διαδέχτηκε το σκάνδαλο διαφθοράς σχετικά με άδειες που είχαν δοθεί παρανόμως σε κτίρια που κατέρρευσαν και οι οικονομικές επιπτώσεις του σεισμού σε πληθώρα επιχειρήσεων σε περιοχές κοντά στην Κωνσταντινούπολη. Η αγανάκτηση του κόσμου συσσωρεύτηκε και εκφράστηκε με την αποδοκιμασία τους απέναντι στα μεγάλα κόμματα και την εκλογή του κόμματος του Erdoğan που έκτοτε παραμένει στην εξουσία.

Κάτι ανάλογο φαίνεται να επαναλαμβάνεται και σήμερα. Μετά τον σεισμό του 1999, η Τουρκία ενίσχυσε τον κανονισμό αντισεισμικής δόμησης προκειμένου να κατασκευάζονται κτίρια που θα μπορούν να αντέξουν σε σεισμικές δονήσεις. Σε ορισμένες περιοχές που χτύπησε πριν λίγες μέρες ο εγκέλαδος, κάποια κτίρια επιβίωσαν ενώ άλλα, σχετικά καινούρια, κατέρρευσαν ολοσχερώς, εγείροντας ερωτήματα για το κατά πόσο οι κατασκευαστές τήρησαν τα απαραίτητα από το νόμο μέτρα κατά τη διάρκεια της ανοικοδόμησης. Πλήθος κόσμου εξέφρασε την οργή του και έκανε λόγο για διεφθαρμένους εργολάβους που αποσκοπούσαν σε περισσότερα κέρδη και για τις αμνηστίες που χορηγούσε η κυβέρνηση σε αυτούς που έχτιζαν ολόκληρα συγκροτήματα που δεν ανταποκρίνονταν στους νέους κανονισμούς.

Σε απάντηση των αντιδράσεων, το τουρκικό υπουργείο Δικαιοσύνης την Κυριακή διέταξε αξιωματούχους σε αυτές τις επαρχίες να δημιουργήσουν «μονάδες διερεύνησης εγκλημάτων σεισμού» Τους ζήτησε επίσης να διορίσουν εισαγγελείς για να ασκήσουν ποινικές διώξεις εναντίον όλων των «κατασκευαστών και των υπευθύνων» για την κατάρρευση κτιρίων που δεν ανταποκρίνονταν στους υφιστάμενους πολεοδομικούς κανονισμούς και άρχισε να συλλαμβάνει εργολάβους οικοδομών σε όλη τη χώρα, τους οποίους κατηγορεί για ορισμένες από τις καταρρεύσεις που συνέβαλαν στην κατακόρυφη αύξηση του αριθμού των νεκρών.

Σε μία περίπτωση, ο Yasar Coskun, εργολάβος μιας 12όροφης πολυκατοικίας που καταστράφηκε ολοσχερώς, στην επαρχία Χατάι, και στοίχισε τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους, συνελήφθη την Παρασκευή, στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, στην προσπάθειά του να επιβιβαστεί σε πτήση για το Μαυροβούνιο. Δύο εργολάβοι ενός κτιρίου 14 ορόφων που κατέρρευσε στα Άδανα, οι οποίοι φέρεται να διέφυγαν από την Τουρκία αμέσως μετά τον σεισμό, συνελήφθησαν στα Κατεχόμενα της Κύπρου, σύμφωνα με την ελεγχόμενη από τους Τούρκους διοίκηση.

Ο καταστροφικός σεισμός έχει φέρει στην επιφάνεια τόσο την ολιγωρία της κυβέρνησης όσο και την διαφθορά που μπορεί να επικρατεί σε ανώτατα στελέχη του κόμματος συνδυασμός που οδήγησε σε μία ανυπολόγιστη καταστροφή. Το γεγονός ότι αυτές οι αποκαλύψεις λαμβάνουν χώρα πολύ κοντά στις επικείμενες εκλογές, σίγουρα θα έχει επιπτώσεις για το κυβερνών κόμμα.  Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα, η κυβέρνηση να αναζητήσει να αναβάλει τις εκλογές, λαμβάνοντας υπόψιν τόσο την αγανάκτηση του κόσμου όσο και την προσπάθεια της αντιπολίτευσης να χρησιμοποιήσει εναντίον του προέδρου Erdoğan τους ανεπαρκείς χειρισμούς του. Άλλωστε τους είναι ξεκάθαρο, πως όσο εύκολα ένας σεισμός έφερε στην εξουσία τον Erdoğan, τόσο έυκολα μπορεί άλλος ένας να τον ρίξει. 

➭ Με πληροφορίες από The Guardian, The New York Times