Ήταν αρχές Μαρτίου όταν οι πρώτες εστίες φωτιάς εμφανίστηκαν στον Καναδά, και πιο συγκεκριμένα στο Nuvanut, το μεγαλύτερο και βορειότερο έδαφος της χώρας, και στο Prince Edward Island, μια από τις δεκατρείς περιφέρειες του Καναδά που είναι η μικρότερη σε έκταση και πληθυσμό, αλλά η πιο πυκνοκατοικημένη. Έκτοτε, τα πράγματα βγήκαν εκτός ελέγχου, με τις φετινές πυρκαγιές να είναι ιστορικών διαστάσεων, οι οποίες επεκτάθηκαν το επόμενο διάστημα και σε άλλες περιοχές της χώρας.

Το μέγεθος της καταστροφής, τεράστιο. Οι καπνοί από τις περίπου 423 εστίες στον Καναδά πλήττουν τις ΗΠΑ, όπου κάπου 100 εκατομμύρια Αμερικανοί αναπνέουν αέρα εξαιρετικά κακής ποιότητας. Μετά τις καναδικές επαρχίες Alberta (δυτικά), όπου μπήκε σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης» στις 6 Μαΐου, και Nova Scotia (ανατολικά), που οι πρώτες εστίες εμφανίστηκαν την 1η Ιουνίου, είναι σειρά του Quebec να βιώσει πυρκαγιές έκτασης που «δεν είχε ξαναδεί ποτέ»: περίπου 246 χαρακτηρίζονται εκτός ελέγχου, σύμφωνα με την Εταιρεία Προστασίας των Δασών από τις Πυρκαγιές (Société de protection des forêts contre le feu, SOPFEU).

Η χειρότερα πληγείσα επαρχία είναι το Quebec, όπου έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής 154 πυρκαγιές. Υπάρχουν επίσης 70 ενεργές πυρκαγιές στην Alberta, η οποία βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο ετοιμότητας, και 68 στη Βρετανική Κολομβία. 20 από τις 45 νέες πυρκαγιές που καταγράφηκαν την Τρίτη ήταν στο Οντάριο, σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του Καναδικoύ Διαϋπηρεσιακού Κέντρου Δασικών Πυρκαγιών.

Οι ανατολικές επαρχίες του Newfoundland και Labrador και του New Brunswick, καθώς και η περιοχή Yukon στα δυτικά, φαίνεται ωστόσο να έχουν γλιτώσει τις περισσότερες πυρκαγιές.

Διεθνής βοήθεια και στατιστικά

Και όσο ο Καναδάς βρίσκεται σε μια πύρινη δίνη, αναζητά συμμάχους για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Ο καιρός θα μπορούσε να βοηθήσει στην κατάσβεση κάποιων πυρκαγιών, αλλά σύμφωνα με τις προγνώσεις καιρού δεν αναμένεται να σημειωθούν βροχές πριν από το βράδυ της Δευτέρας. Επίσης, ο πρωθυπουργός του Quebec, François Legault, είπε πως «Με το προσωπικό που διαθέτουμε αυτή τη στιγμή μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μετά βίας σχεδόν 40 πυρκαγιές ταυτόχρονα». Ο Αμερικανός πρόεδρος Joe Biden έχει στείλει περίπου 600 πυροσβέστες, ενώ αναμένεται περαιτέρω ενίσχυση δυνάμεων από τις ΗΠΑ τις επόμενες ώρες, σύμφωνα με το λεγόμενα του Justin Trudeau, πρωθυπουργού του Καναδά. Τέλος, με την διεθνής βοήθεια, κυρίως από τη Γαλλία, οι άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με τις πυρκαγιές και προέρχονται από άλλες χώρες (Νότια Αφρική, Γαλλία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία) αναμένεται να φθάσουν του 1.200. Είναι όμως αρκετοί; Μάλλον όχι, τουλάχιστον σε αυτό το σημείο που βρισκόμαστε.

Μέχρι το απόγευμα της Τετάρτης, περίπου 9,4 εκατομμύρια στρέμματα έχουν καεί σε σχεδόν 2.300 πυρκαγιές, δήλωσε ο υπουργός Ετοιμότητας (Emergency Preparedness) Bill Blair σε συνέντευξη Τύπου με τον πρωθυπουργό Justin Trudeau.

Οι πυρκαγιές έχουν εκτοπίσει χιλιάδες ανθρώπους από τα σπίτια τους, μεταξύ άλλων και σε ορισμένες περιοχές όπου οι εντολές εκκένωσης έχουν αρθεί. Ο Blair δήλωσε ότι σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, περίπου 20.183 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους εξαιτίας των πυρκαγιών, οι μισοί και πλέον στο Quebec, όπου οι αρχές ετοιμάζονται να απομακρύνουν εσπευσμένα από τις εστίες τους επιπλέον 4.000 κατοίκους.

Τι προκάλεσε τις πυρκαγιές;

Οι πυρκαγιές συνήθως ξεκινούν είτε από κεραυνό είτε από ανθρώπινη δραστηριότητα, ωστόσο, μέχρι στιγμής, δεν έχουν υπάρξει κατηγορίες για εμπρησμό και όλα τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν «κλιματική αλλαγή», όπως τόνισε και ο Trudeau.

Η υπηρεσία φυσικών πόρων του Καναδά λέει ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε δυνητικά να διπλασιάσει την έκταση των καμένων περιοχών μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα με πιθανές οικονομικές συνέπειες, όπως η έλλειψη προσφοράς ξυλείας και οι αλλαγές στα είδη δέντρων που αποτελούν την πλειοψηφία των δασών. Τα κατεστραμμένα δέντρα, τα νεκρά δέντρα, οι «νεκροί» θάμνοι στα δάση που αποδίδονται στην ξηρασία ή τα χωροκατακτητικά έντομα μπορούν επίσης να αυξήσουν την ποσότητα της καύσιμης ύλης για τις δασικές πυρκαγιές.

Οι πυρκαγιές εμφανίζονται συνήθως το καλοκαίρι και διαρκούν περισσότερο απ’ ό,τι άλλες εποχές του χρόνου, καθώς το έδαφος είναι ξηρό και ο αέρας θερμός. Η κλιματική αλλαγή έχει πλέον πρωταγωνιστικό ρόλο, καθώς προκαλεί έντονες ζώνες υψηλής πίεσης [σ.σ. περιοχές όπου η ατμόσφαιρα είναι σχετικά πυκνή], οι οποίες φέρνουν παρατεταμένες περιόδους ηλιοφάνειας και ζέστης και επιδεινώνουν την ξηρασία.

Οι πρωτοφανείς καναδικές πυρκαγιές του 2023 ενισχύονται από τη ζέστη ρεκόρ και την κλιματική αλλαγή. Φέτος, η Alberta, η Nova Scotia και το Quebec κατέγραψαν υψηλές θερμοκρασίες που ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο. Σε ορισμένες περιοχές της Alberta, τον Μάιο, η θερμοκρασία ανέβηκε 7 βαθμούς Κελσίου υψηλότερα από πέρυσι, ενώ η περιοχή του Ατλαντικού στον Καναδά πλήττεται σε μεγάλο βαθμό από ξηρασία από τον Φεβρουάριο, με τμήματα της περιοχής να καταγράφουν «τον ξηρότερο Απρίλιο που έχει καταγραφεί ποτέ», σύμφωνα με τις Καναδικές αρχές.

Όπως ανέφερε η Washington Post, η έκταση, η συχνότητα και η ένταση των φετινών πυρκαγιών είναι πολύ ασυνήθιστες. Οι πυρκαγιές είναι φυσιολογικές, σε έναν βαθμό, σε ολόκληρο τον Καναδά και τις δυτικές ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά τόσο εκτεταμένες και πολυάριθμες «εκρήξεις» όπως αυτές είναι σχεδόν ανήκουστο φαινόμενο στα τέλη Μαΐου και τον Ιούνιο. Η ποσότητα του καπνού που εισέρχεται στις βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες είναι επίσης αποπνικτική.

Τα προβλήματα στη Νέα Υόρκη

Ο καπνός από τις πυρκαγιές στον Καναδά έχει επιβαρύνει σε μεγάλο βαθμό την ατμόσφαιρα της Νέας Υόρκης, καθώς τα πάντα έχουν καλυφθεί από αιθαλομίχλη, η οποία συνδυάζεται με ένα απόκοσμο και δυστοπικό πορτοκαλί χρώμα στον ουρανό.

Οι μάσκες στα πρόσωπα των ανθρώπων, τα κλειστά μαγαζιά στις πολυσύχναστες περιοχές, όλα αυτά που θυμίζουν την εποχή όπου η πανδημία είχε διαμορφώσει πλήρως την καθημερινότητα στις πόλεις με τα lockdown, τώρα έχουν επιστρέψει στο Big Apple. Οι αμερικανικές αρχές κάλεσαν τους πολίτες να «πάρουν προφυλάξεις» με δεδομένη την ραγδαία επιδείνωση της ποιότητας του αέρα.

Προέτρεψαν επίσης να είναι προσεκτικοί και να αποφεύγουν την ύπαιθρο, και η αντίδραση των πολιτών ήταν άμεση. Σύμφωνα με τους New York Times, η κίτρινη ταινία, που είναι πιο γνωστή σε τόπους εγκλήματος, απλώθηκε στις εισόδους των παιδικών χαρών. Οι αυλές των σχολείων παρέμειναν κενές και οι γονείς κλήθηκαν να παραλαμβάνουν τα παιδιά τους γρήγορα, για να μην τα αφήσουν να περιμένουν μέσα στην πυκνή ομίχλη που έχει καλύψει τα πάντα -από το άγαλμα της Ελευθερίας και τους ουρανοξύστες μέχρι τα μαγαζιά εστίασης και τα στενά της πόλης.

Ο δείκτης ποιότητας της ατμόσφαιρας στο AirNow.gov αυξήθηκε σταδιακά για τη Νέα Υόρκη, από την κατηγορία «Ανθυγιεινή» σε «Πολύ ανθυγιεινή» και, τελικά, σε «Επικίνδυνη». Αλλού στην πολιτεία, ο δείκτης ήταν ακόμη υψηλότερος.

Μερικοί κάτοικοι της πόλης παρομοιάζουν την τωρινή κατάσταση με εκείνη της 11 Σεπτεμβρίου. «Μυρίζει όπως τότε. Δεν μπορώ να ξεχάσω αυτή τη μυρωδιά», σχολίασε η Dani Harkin, ενώ ο Remy Hernandez, διανομέας φαγητού, είπε στους New York Times «Μοιάζει σαν να ήρθε το τέλος του κόσμου».

Η ορατότητα έχει μειωθεί τόσο που η Αμερικανική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (FAA) επιβράδυνε την αεροπορική κίνηση κι έφθασε στο σημείο να καθηλώσει πτήσεις στο έδαφος.

Η ατμόσφαιρα και σε άλλες περιοχές των ΗΠΑ

Ο καπνός από τις καναδικές πυρκαγιές έφτασε μέχρι την Alabama την Τετάρτη και προκάλεσε μείωση της ποιότητας του αέρα σε τμήματα των νοτιοανατολικών πολιτειών, αν και οι επιπτώσεις δεν ήταν τόσο σοβαρές όσο στις βορειοανατολικές και μεσοδυτικές πολιτείες, σύμφωνα με τους μετεωρολόγους.

Από το βράδυ της Τετάρτης, η ποιότητα του αέρα στην Athens της Georgia και σε ορισμένες κομητείες δυτικά της Atlanta κρίθηκε «Κακή» για τους ευαίσθητους πληθυσμούς. Σύμφωνα με το πρόγραμμα παρακολούθησης του αέρα της πολιτείας, η ποιότητά του σε όλη την υπόλοιπη πολιτεία ήταν είτε «Μέτρια» είτε «Εξαιρετική».

Το σύννεφο καπνού ανάγκασε επίσης την υπηρεσία ελέγχου της ατμοσφαιρικής ρύπανσης του Louisville να εκδώσει σύσταση για την ποιότητα του αέρα που θα ισχύει μέχρι σήμερα το βράδυ.

Σύμφωνα με την μετεωρολογική υπηρεσία του Nashville, ο καπνός ενδέχεται να δημιουργήσει κακή ποιότητα αέρα στο κεντρικό Tennessee.

Στη Βόρεια Καρολίνα, την Τετάρτη τέθηκε σε ισχύ «Κόκκινος» ή «Πορτοκαλί» κωδικός συναγερμού για την ποιότητα του αέρα σε ολόκληρη την πολιτεία, λέγοντας ότι οι ευαίσθητοι πληθυσμοί «ενδέχεται να αντιμετωπίσουν επιπτώσεις στην υγεία όταν βρίσκονται σε εξωτερικούς χώρους για παρατεταμένο χρονικό διάστημα».

Για πόσο διάστημα θα κρατήσει αυτή η κατάσταση;

Τα υψηλά επίπεδα καπνού σε περιοχές που είχαν ήδη πληγεί προβλέπεται να παραμείνουν για τις επόμενες τέσσερις ημέρες, σύμφωνα με τους Αμερικανούς μετεωρολόγους. Οι προβλέψεις δείχνουν ότι οι άνεμοι που μεταφέρουν το νέφος θα συνεχίσουν να πνέουν το Σαββατοκύριακο, αλλά θα αρχίσουν να εξασθενούν γύρω στην Κυριακή το βράδυ. Σύμφωνα με το TIME, ο καπνός δεν είναι πιθανό να ταξιδέψει πέρα από τη σημερινή του ακτίνα.

Μέχρι το τέλος του Σαββατοκύριακου, μια καταιγίδα που κινείται από τα δυτικά προς την ανατολική Βόρεια Αμερική αναμένεται να τροποποιήσει τα πρότυπα των ανέμων και να περιορίσει την εξάπλωση του καπνού. Οι διάσπαρτες βροχές στον ανατολικό Καναδά τις επόμενες ημέρες, όταν έρθουν, μπορεί επίσης να βοηθήσουν στην κατάσβεση ορισμένων πυρκαγιών. Βροχή αναμένεται επίσης στις βορειοανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες, αν και τα δεδομένα είναι αντικρουόμενα σχετικά με το αν η βροχή συμβάλλει πραγματικά στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Οι κυβερνητικές αρχές στις επηρεαζόμενες πολιτείες και κομητείες των ΗΠΑ συνιστούν στους κατοίκους να παραμείνουν όσο το δυνατόν περισσότερο στους εσωτερικούς χώρους, ιδίως στους νέους, τους ηλικιωμένους και όσους πάσχουν από άσθμα ή άλλες πνευμονικές και καρδιακές παθήσεις. «Αν μπορείτε να μείνετε μέσα, μείνετε μέσα. Αυτό είναι επιβλαβές για την υγεία των ανθρώπων», προειδοποίησε την Τετάρτη η κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Kathy Hochul.

Ο Καναδάς, ο οποίος λόγω της γεωγραφικής θέσης του βιώνει αύξηση της θερμοκρασίας ταχύτερα από τον υπόλοιπο πλανήτη, έχει βρεθεί αντιμέτωπος τα τελευταία χρόνια με ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα, η ένταση και η συχνότητα των οποίων προέρχεται από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Λίγες μέρες μετά την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, οι σειρήνες του συναγερμού ηχούν δυνατά εκεί που χτυπάει η «καρδιά» του Δυτικού κόσμου -αυτός που κατάφερε να επιβαρύνει όσο κανείς άλλος το κλίμα στον πλανήτη μας. Όσο ο Καναδάς φλέγεται και η Νέα Υόρκη δεν μπορεί να αναπνεύσει, εμείς οι υπόλοιποι παρακολουθούμε -όπως πάντα- με το στόμα ανοιχτό, έχοντας πέσει ακόμα μια φορά από τα σύννεφα. Αύριο κάτι άλλο θα συμβεί και το βλέμμα μας θα στραφεί εκεί. Όσο κοιτάμε το «δέντρο», ακόμη και αυτό που καίγεται, χάνουμε «δάσος». Και δεν έχουμε πολλά δάση…

➪ Με πληροφορίες από: New York Times, Washington Post, CBS news, TIME, NBS news ΑΠΕ-ΜΠΕ