Τα κρυφά παρασκηνιακά deals, το βαθύ κράτος, η διαφθορά της εξουσίας και η δύναμη των πολυεθνικών κολοσσών μπορεί συχνά να ακούγονται ως θεωρίες συνωμοσίας και υπερβολικά τστιτάτα, αλλά η ιστορία έρχεται συχνά να μας αποδείξει ότι όπου υπάρχει καπνός υπάρχει και φωτιά. Τα πολιτικά σκάνδαλα έχουν βαθιές πολιτικοκοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις παγκοσμίως, κλονίζοντας συχνά την εμπιστοσύνη του κοινού και αναδιαμορφώνοντας τα πολιτικά τοπία.
Συντάξαμε μια λίστα με μερικά από τα μεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα διαφθοράς των τελευταίων 25 χρόνων που ενέπνευσαν ευρεία δημόσια καταδίκη, ανέτρεψαν κυβερνήσεις και έστειλαν ανθρώπους στη φυλακή.
Αυτά τα σκάνδαλα εμπλέκουν πολιτικούς από κάθε σημείο του πλανήτη, από κάθε κυβερνητικό επίπεδο, εκπληκτικά ποσά δωροδοκιών και ξέπλυμα μαύρου χρήματος επικών διαστάσεων. Αρκετές διαρροές εμπιστευτικών πληροφοριών έχουν ρίξει φως επίσης στις στρατηγικές φοροαποφυγής των πολυεθνικών εταιρειών αλλά και κυβερνητικών ελίτ που χρηματίζονται και στέλνουν την περιουσία τους σε offshore εταιρείες για να αποφύγουν τον έλεγχο και τη λογοδοσία.
Στον απόηχο πολλών από αυτά τα σκάνδαλα, κυβερνήσεις και διεθνείς φορείς δεσμεύτηκαν ή εφάρμοσαν μεταρρυθμίσεις για την καταπολέμηση της διαφθοράς, μέτρησαν και, σε ορισμένες περιπτώσεις, ανέκτησαν ζημίες, ενώ σε μερικές περιπτώσεις, κανένας δεν λογοδότησε ουσιαστικά.
Ενώ έχει σημειωθεί μεγάλη πρόοδος για τη βελτίωση της λογοδοσίας, την ευαισθητοποίηση σχετικά με τις σκοτεινές πτυχές της εξουσίας και την αλλαγή των κανόνων και των αντιλήψεων, έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε για να μάθουμε από αυτά τα σκάνδαλα και να καταπολεμήσουμε αποτελεσματικά τη διαφθορά.
Siemens
Στις αρχές του 21ου αι. ένα κολοσσιαίο σκάνδαλο διαφθοράς στο οποίο εμπλέκεται η Siemens, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες ηλεκτρολογικών μηχανικών στον κόσμο, συγκλόνισε τον κόσμο. Η διαφθορά αφορούσε περισσότερα από 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια σε δωροδοκίες σε κυβερνητικούς αξιωματούχους στην Ασία, την Αφρική, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αμερική.
Για χρόνια η εταιρεία προσποιήθηκε ότι δραστηριοποιείται σύμφωνα με τα υψηλότερα ηθικά και νομικά πρότυπα. Τουλάχιστον από το 1991, η Siemens είχε αναπτύξει εταιρικούς κανόνες κατά της διαφθοράς, ς κώδικες συμπεριφοράς και αυστηρές επιχειρηματικές οδηγίες. Επιλέχθηκε μάλιστα για να γίνει εταιρικό μέλος του γερμανικού κεφαλαίου της Διεθνούς Διαφάνειας το 1998 – μιας μη κυβερνητικής οργάνωσης που δημιουργήθηκε για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Η πραγματικότητα ήταν τελείως διαφορετική.
Τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1990, η Siemens είχε οργανώσει ένα παγκόσμιο σύστημα διαφθοράς για να κερδίσει μερίδιο αγοράς και να αυξήσει την τιμή της. Μπόρεσε να ξεφύγει από αυτό λόγω των μεγάλων κενών στα νομικά συστήματα πολλών χωρών, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας.
Έλληνες πολιτικοί ς αλλά και στελέχη δημόσιων οργανισμών, εμπλέχτηκαν στον χρηματισμό της εταιρεία για τη σύναψη συμβάσεων προμήθειας υλικών, υπηρεσιών και συστημάτων στο ελληνικό Δημόσιο. Έχει υποστηριχθεί ότι οι δωροδοκίες μπορεί να ήταν έως και 100 εκατομμύρια ευρώ. Σύμφωνα με πληροφορίες του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, ο χρηματισμός πραγματοποιούνταν με τη μορφή μυστικών τακτικών χορηγιών, από «μαύρα ταμεία». Το ύψος των χορηγιών/πληρωμών είχε καθοριστεί στο 2% του τζίρου κάθε συναφθείσας σύμβασης. Τα χρήματα διακινούνταν, κατόπιν απόφασης της μητρικής εταιρείας, μέσω εταιρειών που διατηρούσαν λογαριασμό στο Μόναχο, στο υποκατάστημα της SIEMENS στην Ελλάδα και στη συνέχεια παραλαμβάνονταν από συγκεκριμένα πρόσωπα, εντεταλμένα από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.
The Panama Papers
Τα Panama Papers αναφέρονται στα 11,5 εκατομμύρια που διέρρευσαν κρυπτογραφημένα εμπιστευτικά έγγραφα που ήταν ιδιοκτησία της δικηγορικής εταιρείας Mossack Fonseca με έδρα τον Παναμά
και αποκάλυψαν τα πιο σκοτεινά μυστικά του κλάδου του χρηματοοικονομικού απορρήτου. Τα έγγραφα κυκλοφόρησαν στις 3 Απριλίου 2016, από τη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung (SZ), ονομάζοντάς τα «Panama Papers».
Τα Panama Papers έδειξαν ότι η Mossack Fonseca δημιούργησε 214.000 εταιρείες κελύφους για άτομα που ήθελαν να κρατήσουν κρυφή την ταυτότητά τους. Πίσω από την εταιρεία κρύβονταν τουλάχιστον 140 πολιτικοί και δημόσιοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένων 12 κυβερνητικών ηγετών και 33 ατόμων ή εταιρειών που ήταν στη μαύρη λίστα ή σε λίστες κυρώσεων από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών για αδικήματα όπως η εμπορία ανθρώπων και η τρομοκρατία.
Από τότε που ξέσπασε το σκάνδαλο, αρκετοί αρχηγοί κυβερνήσεων παραιτήθηκαν ή αντιμετώπισαν δίωξη, τουλάχιστον 82 χώρες ξεκίνησαν επίσημες έρευνες και η Mossack Fonseca έκλεισε. Ως αποτέλεσμα των Εγγράφων του Παναμά, αρκετές χώρες δεσμεύτηκαν να τερματίσουν το χρηματοοικονομικό απόρρητο, με τουλάχιστον 16 χώρες ή διεθνείς φορείς να έχουν επιτύχει τουλάχιστον μία ουσιαστική μεταρρύθμιση και περίπου 23 χώρες να ανακτούν τουλάχιστον 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε φόρους.
Σκάνδαλο FIFA
Στις 27 Μαΐου 2015 οι κατηγορίες σε εννέα νυν και πρώην αξιωματούχους της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (FIFA) για εκβιασμό και ξέπλυμα βρώμικου χρήματος άλλαξαν το αθλητικό τοπίο σε μια νύχτα. Ξαφνικά ένα σύστημα «αχαλίνωτης, συστημικής και βαθιά ριζωμένης διαφθοράς» τέθηκε έντονα στο παγκόσμιο επίκεντρο. Κεντρικό στοιχείο του σκανδάλου ήταν οι κατηγορίες για δωροδοκία που συνδέονται με την παραχώρηση των δικαιωμάτων φιλοξενίας για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018 στη Ρωσία και του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 2022 στο Κατάρ.
Σύμφωνα με αναφορές, το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ συνεργάζεται με τον πρώην Γενικό Γραμματέα της CONCACAF (Ποδοσφαιρική Συνομοσπονδία Βόρειας, Κεντρικής Αμερικής και Καραϊβικής), Τσακ Μπλέιζερ. Το 2013, ομολόγησε κρυφά την ενοχή του για τις κατηγορίες και συναίνεσε να βοηθήσει στην αποκάλυψη των ονομάτων και έχει καταγραφεί ως ο κύριος εγκέφαλος σε αυτή την υπόθεση. Η κατάθεσή του ήταν πρωταρχικής σημασίας για τη δημιουργία της υπόθεσης εναντίον των συλληφθέντων.
Η εκπληκτική επανεκλογή του προέδρου της FIFA, Σεπ Μπλάτερ, ο οποίος προήδρευσε σε μια κουλτούρα ατιμωρησίας, αποκάλυψε πόσο πολύ υπάρχει το ποδόσφαιρο σε ένα παράλληλο σύμπαν χωρίς ευθύνη. Είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί η εμπιστοσύνη του κοινού στη FIFA έπεσε σε ιστορικό χαμηλό.
Το 2017, η Transparency International και η Forza Football, μια πλατφόρμα γνώμης οπαδών του ποδοσφαίρου με περισσότερους από 3 εκατομμύρια συνδρομητές, ολοκλήρωσαν μια έρευνα με 25.000 οπαδούς από περισσότερες από 50 χώρες για να μάθουν τη γνώμη τους. Εκείνη την εποχή, το 53% των οπαδών δεν είχαν καμία εμπιστοσύνη στη FIFA και μόνο το 1/4 των φιλάθλων παγκοσμίως πίστευαν ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος, Τζιάνι Ινφαντίνο, αποκατέστησε την εμπιστοσύνη στη FIFA.
Qatargate
Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα πολιτικά σκάνδαλα των ευρωπαϊκών θεσμών, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία αξιωματούχοι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, λομπίστες και οι οικογένειές τους έχουν χρηματιστεί από τις κυβερνήσεις του Κατάρ, του Μαρόκου και της Μαυριτανίας, παρασυροντας τους σε υποθέσεις για ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και χρηματισμό για να επηρεάζουν τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Κουνοβουλίου.
Οι αρχές επιβολής του νόμου στο Βέλγιο, την Ιταλία και την Ελλάδα κατέσχεσαν 1,5 εκατομμύρια ευρώ σε μετρητά, υπολογιστές και κινητά τηλέφωνα και απήγγειλαν κατηγορίες σε τέσσερα άτομα για τα φερόμενα αδικήματα. Από τα τέσσερα άτομα που κατηγορούνται από τη βελγική αστυνομία για «συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση, ξέπλυμα βρώμικου χρήματος και διαφθορά», τα τρία προέρχονται απευθείας από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Επιδρομές σε σπίτια και βουλευτικά γραφεία αποκάλυψαν 600.000 δολάρια σε μετρητά.
Μπορεί το Fight Impunity να είναι το όνομα της ΜΚΟ του πρώην ευρωβουλευτή Antonio Panzeri, αλλά οι κατηγορίες που απαγγέλθηκαν εναντίον του και των συνεργατών του υποδηλώνουν το αντίθετο. Ο Panzeri, ο οποίος συνελήφθη στις Βρυξέλλες, υπηρέτησε στο κοινοβούλιο της ΕΕ μέχρι το 2019. Η σύζυγός του και ευρωβουλευτής Εύα Καϊλή και η κόρη του συνελήφθησαν επίσης στο σπίτι τους στο Μπέργκαμο, επειδή φέρονται να πληρώθηκαν μεγάλα χρηματικά ποσά ή τους προσφέρθηκαν σημαντικά δώρα για να επηρεάσουν τις αποφάσεις του Κοινοβουλίου, σύμφωνα με τους Ιταλούς εισαγγελείς ενώ οι ίδοι αρνούνται οποιαδήποτε αδικοπραγία.
Sieh dir diesen Beitrag auf Instagram an
«Αν και αυτή μπορεί να είναι η πιο κραυγαλέα περίπτωση φερόμενης διαφθοράς που έχει δει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εδώ και πολλά χρόνια, δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό», δήλωσε ο Michiel van Hulten, διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας στις Βρυξέλλες και πρώην ευρωβουλευτής, ο οποίος κατηγόρησε έναν «συνδυασμό χαλαρών οικονομικών κανόνων» και σχεδόν ανύπαρκτης ηθικής εποπτείας για τη δημιουργία κουλτούρας ατιμωρησίας στο κοινοβούλιο.
«Κάθε σοβαρή προσπάθεια βελτίωσης της λογοδοσίας εμποδίζεται από το κυβερνών προεδρείο του Κοινοβουλίου, με τη συναίνεση της πλειοψηφίας των ευρωβουλευτών». Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΕΚ βρίσκεται στο προσκήνιο για φερόμενη διαφθορά. Το 2011, δημοσιογράφοι από τους Sunday Times παρουσιάστηκαν ως λομπίστες που πρόσφεραν δωροδοκίες σε αρκετούς ευρωβουλευτές με αντάλλαγμα την επιρροή τους στο νομοσχέδιο. Ως αποτέλεσμα, τρεις ευρωβουλευτές καταδικάστηκαν και εξέτισαν ποινές φυλάκισης.
Paradise Papers
Ή αλλιώς, πώς οι πλούσιοι και ισχυροί κρύβουν τα χρήματά τους και αποφεύγουν τους φόρους με offshore εταιρείες σε παραδεισένιες τοποθεσίες.
Ένα σύνολο 13,4 εκατομμυρίων αρχείων που ανακαλύφθηκαν από την γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung ξεσκεπάζει τους δεσμούς μεταξύ της Ρωσίας και του δισεκατομμυριούχου υπουργού Εμπορίου του προέδρου των ΗΠΑ Donald Trump, τις μυστικές συναλλαγές του επικεφαλής εράνου του Καναδού πρωθυπουργού Justin Trudeau και τα υπεράκτια συμφέροντα της βασίλισσας της Αγγλίας και περισσότερων από 120 πολιτικών και πολυεθνικών εταιρειών σε όλο τον κόσμο.
Τα έγγραφα που διέρρευσαν από την offshore δικηγορική εταιρείας Appleby , επεξεργάστηκαν από τη Διεθνή Κοινοπραξία Διερευνητικών Δημοσιογράφων, πριν αρχίσουν να δημοσιεύονται από Μέσα σε όλο τον πλανήτη, στις αρχές Νοεμβρίου 2017. Το όνομα Paradise Papers επιλέχθηκε λόγω των ειδυλλιακών προφίλ tτων περιοχών που βρίσκονται πολλές από τις offshores των οποίων η λειτουργία αποκαλύπτεται, συμπεριλαμβανομένων των Βερμούδων, των κεντρικών γραφείων της κύριας εμπλεκόμενης εταιρείας, της Appleby. Ταιριάζει επίσης όμορφα με τον γαλλικό όρο για φορολογικό παράδεισο – paradis fiscal.
Οι πληροφορίες που ήρθαν στο φως της δημοσιότητας δείχνουν πόσο βαθιά είναι μπλεγμένο το υπεράκτιο χρηματοπιστωτικό σύστημα με τους αλληλεπικαλυπτόμενους κόσμους των πολιτικών παραγόντων, του ιδιωτικού πλούτου και των εταιρικών κολοσσών, συμπεριλαμβανομένων των Apple, Nike, Uber και άλλων παγκόσμιων εταιρειών που αποφεύγουν τους φόρους μέσω ολοένα και πιο ευφάνταστων ελιγμών τήρησης βιβλίων.
Luxembourg Leaks – Lux Leaks
Σχεδόν 28.000 σελίδες φορολογικών συμφωνιών, δηλώσεων και άλλων ευαίσθητων εγγράφων που σχετίζονται με περισσότερες από 1.000 επιχειρήσεις, απεικονίζει μια καταδικαστική εικόνα ενός κράτους της ΕΕ που αθόρυβα επιβάλλει φοροαποφυγή σε βιομηχανική κλίμακα.
Τον Νοέμβριο του 2014 μια δημοσιογραφική έρευνα που διεξήχθη από τη Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητικών Δημοσιογράφων αποκάλυψε ένα οικονομικό σκάνδαλο που εμπλέκει το Λουξεμβούργο σε φορολογικές διευκολύνσεις πολυεθνικών κολοσσών. Βασίζεται σε εμπιστευτικές πληροφορίες σχετικά με τις φορολογικές αποφάσεις του Λουξεμβούργου που όρισε η PricewaterhouseCoopers από το 2002 έως το 2010 προς όφελος των πελατών της.
Τα έγγραφα δείχνουν ότι μεγάλες εταιρείες έχουν χρησιμοποιήσει πολύπλοκους ιστούς εσωτερικών δανείων και πληρωμών τόκων που μείωσαν τους φόρους των εταιρειών. Αυτές οι ρυθμίσεις, που υπογράφηκαν από το Μεγάλο Δουκάτο, είναι απολύτως νόμιμες. Τα έγγραφα δείχνουν επίσης πώς περίπου 340 εταιρείες από όλο τον κόσμο κανόνισαν ειδικά σχεδιασμένες εταιρικές δομές με τις αρχές του Λουξεμβούργου. Οι επιχειρήσεις περιλαμβάνουν εταιρείες όπως η Pepsi, η Ikea, η Accenture, η Burberry, η Procter & Gamble, η Heinz, η JP Morgan και η FedEx. Περιλαμβάνονται επίσης έγγραφα που διέρρευσαν σχετικά με την εταιρεία τσαντών Coach, τον όμιλο φαρμάκων Abbott Laboratories, την Amazon, την Deutsche Bank και τον αυστραλιανό χρηματοοικονομικό όμιλο Macquarie.
Οι αποκαλύψεις του LuxLeaks τράβηξαν διεθνή προσοχή και σχόλια σχετικά με τα συστήματα φοροαποφυγής στο Λουξεμβούργο αλλά και σε άλλα κράτη στον κόσμο. Αυτό το σκάνδαλο συνέβαλε στην εφαρμογή μέτρων που αποσκοπούν στη μείωση του φορολογικού ντάμπινγκ και στη ρύθμιση των συστημάτων φοροαποφυγής προς όφελος των πολυεθνικών εταιρειών.
