Αυτές τις μέρες το ομοσπονδιακό σύστημα ποινικής δικαιοσύνης πηγαίνει σε νομικό πόλεμο ενάντια σε μια από τις πιο ανέντιμες, κακόβουλες και καταστροφικές συνωμοσίες στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών.

Για πρώτη φορά, η Αμερική πρόκειται να δικάσει έναν πρώην πρόεδρο επειδή προσπάθησε να καταστρέψει το δημοκρατικό της σύστημα επειδή, όπως έλεγε το κατηγορητήριο, «ήταν αποφασισμένος να παραμείνει στην εξουσία» παρά το γεγονός ότι είχε χάσει τις εκλογές.

Το κατηγορητήριο ισχυρίζεται ότι ο Trump και οι συν-συνωμότες «εκμεταλλεύτηκαν» τη «βία» και το «χάος» της επίθεσης στο Καπιτώλιο – συνεχίζοντας τις προσπάθειες να πείσουν τα μέλη του Κογκρέσου να καθυστερήσουν την πιστοποίηση των εκλογών, και είναι το αποκορύφωμα μιας συνολικής προσπάθειας απονομής δικαιοσύνης σε όσους επιχείρησαν να ανατρέψουν τα αποτελέσματα των αμερικανικών προεδρικών εκλογών.

 Ο Trump σε κάθε κατηγορία που έχει μέχρι τώρα αντέδρασε χρησιμοποιώντας την ίδια εμπρηστική γλώσσα και την αντιδημοκρατική ρητορική που περιγράφεται λεπτομερώς στο κατηγορητήριο και που οδήγησε τη χώρα στο χείλος του πραξικοπήματος μετά τις τελευταίες προεδρικές εκλογές.

Για πολλούς, το δικαστήριο αυτό θα είναι ένας τρόπος να αποτινάξουν από το αμερικανικό πολιτικό σύστημα την καταστροφική κληρονομιά της κυβέρνησης Trump με την  «αποδόμηση του διοικητικού κράτους», τις επιθέσεις σε βασικούς αμερικανικούς θεσμούς και την σεξιστική και ρατσιστική ρητορική που δηλητηρίαζε το δημόσιο λόγο.

Εκατομμύρια Αμερικανοί πιστεύουν σήμερα ότι ο Joe Biden όντως έκλεψε την προεδρία. Πιστεύουν μια σειρά από αποδεδειγμένα ψέματα και η πίστη τους σε αυτά τα ψέματα κλονίζει την πίστη τους στους δημοκρατικούς θεσμούς και, κατ’ επέκταση, διακινδυνεύει την ίδια την ύπαρξη της αμερικανικής δημοκρατίας. 

Οι υποστηρικτές του Trump είναι από μόνοι τους μία ιδιαίτερη κατηγορία. Δεν υπάρχει σίγουρος τρόπος να κλονίσεις τις πεποιθήσεις τους, ειδικά αν είναι πεπεισμένοι ότι ο πρόεδρός τους είναι το αθώο θύμα μιας σκοτεινής και κακόβουλης βαθιάς πολιτείας. 

Αλλά το δικαστικό σύστημα μπορεί να εκθέσει τους ισχυρισμούς του σε αυστηρό έλεγχο και αυτός ο έλεγχος ίσως έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τα μυαλά εκείνα που είναι ανοιχτά στην αλήθεια.

Μπορεί όμως ένας κούκος να φέρει την άνοιξη;

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Trump μπαίνει στο στόχαστρο της αμερικανικής δικαιοσύνης. 

Οι τελευταίοι μήνες δεν ήταν οι καλύτεροι για τον πρώην πρόεδρο της Αμερικής.  Ένα δικαστήριο στη Νέα Υόρκη τον έκρινε υπεύθυνο για σεξουαλική κακοποίηση και συκοφαντική δυσφήμιση. Η αστική αυτή υπόθεση προστέθηκε στις ποινικές κατηγορίες που σχετίζονται με χρηματισμό της πορνοστάρ Stormy Daniels με αντάλλαγμα τη σιωπή της αλλά και τις καταγγελίες για κακή διαχείριση απόρρητων εγγράφων.

 Όλα αυτά φαντάζουν δύσκολα για έναν θερμό υποστηρικτή του. Το να έρχεται αντιμέτωπος κάποιος που ψήφισες με τόσες κατηγορίες σίγουρα μπορεί να σε βάλει σε δέυτερες σκέψεις. 

Για τους φανατικούς τραμπικούς όμως, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να ισχύει.

Το βράδυ μετά τη δικαστική υπόθεση της Νέας Υόρκης, ο Trump ήταν και πάλι στη δράση σε μια συνεδρίαση του δημαρχείου στο Νιου Χάμσαϊρ. 

Ο Τραμπ ανέβηκε στη σκηνή με ενθουσιώδη χειροκροτήματα και επευφημίες. Είπε «ευχαριστώ» και τους χειροκρότησε πίσω. Δεν υπήρχε κανένας υπαινιγμός ντροπής ή αμηχανίας, από καμία πλευρά. Το κοινό του ήταν περήφανο, που παρά τις αντίξοες συνθήκες, ο πρόεδρός τους συνεχίζει να “μάχεται” για το καλό της Αμερικής. 

Στην πρώτη του προεδρική εκστρατεία, ο Trump επικεντρώθηκε στο τι θα μπορούσε να κάνε για τους λευκούς υποστηρικτές του από την εργατική τάξη. Τώρα κάθε του ομιλία βασίζεται στη θυματοποίησή του από ένα σύστημα και ένα παρακράτος βαθύ που έχει στόχο να καταστρέψει την αλήθεια.  

«Όταν με κυνηγούν, σας κυνηγούν», είπε ο Trump στους υποστηρικτές του κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης στο Γουάκο του Τέξας τον Μάρτιο του 2023. «Ή το βαθύ κράτος θα καταστρέψει την Αμερική ή εμείς θα καταστρέψουμε το βαθύ κράτος». Και το κοινό επευφημούσε. Ο Donald Trump έχει καταφέρει να τους φέρει στον παρανοϊκό του κόσμο – ήταν όλοι μαζί σε αυτό.

Οι ψυχολόγοι Steve Reicher και Alex Haslam, γράφοντας στο Scientific American το 2017, παρουσίασαν μια οξυδερκή ανάλυση της «αριστοτεχνικής» χρήσης ψυχολογικών τεχνικών από τον Τραμπ για να χειραγωγήσει τους υποστηρικτές του. Σημείωσαν ότι:

Μια συγκέντρωση του θα ξεκινούσε πολύ πριν την άφιξη του. Πράγματι, η μεγάλη αναμονή για τον αρχηγό ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της παράστασης. Αυτή η σκηνοθετημένη καθυστέρηση επηρέασε την αυτοαντίληψη των μελών του κοινού: «Αν είμαι διατεθειμένος να περιμένω τόσο πολύ, αυτό το γεγονός και αυτός ο ηγέτης πρέπει να είναι σημαντικοί για μένα».

Το κοινό βλέπει τους άλλους να περιμένουν («πρέπει να είναι σημαντικό για αυτούς») και αυτό καθιερώνει έναν κανόνα σύνδεσης και αφοσίωσης στο πλήθος – την αναμονή του αρχηγού, το χειροκρότημα τους (αυθόρμητο και από κοινού, χωρίς καθυστέρηση), το γέλιο τους. Συνδεόμενες συμπεριφορές, αλληλένδετα συναισθήματα.

Ο κοινωνιολόγος Max Atkinson έχει γράψει για το χάρισμα, δηλώνοντας ότι αυτό δεν είναι απαραίτητα δώρο αλλά μάλλον χειραγώγηση συμπεριφοράς που παράγει ένα αποδεδειγμένο αποτέλεσμα στο κοινό. Όλοι οι οπαδοί του Trump αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο, την ίδια στιγμή και αισθάνονται σαν ένα (πολλοί οπαδοί του ποδοσφαίρου έχουν παρόμοιες «πνευματικές» εμπειρίες σε αγώνες).

Έχει να κάνει με την αφοσίωση και το πεπρωμένο, και το πώς θα σε φροντίσει ο καλοπροαίρετος ηγέτης. Στη συνεδρίαση του δημαρχείου του Νιου Χάμσαϊρ, ο Trump χαρακτήρισε τη βίαιη εξέγερση στο Καπιτώλιο στις 6 Ιανουαρίου 2021 «μια όμορφη μέρα». Είπε ότι εάν κερδίσει τις επόμενες προεδρικές εκλογές, θα συγχωρήσει ένα μεγάλο ποσοστό που εμπλέκεται στην εξέγερση, δηλώνοντας έτσι την αφοσίωσή του και τη στήριξη του στο κοινό του.

Επένδυση στην υποστήριξη

Οι οπαδοί του Τραμπ έχουν επενδύσει πολύ περισσότερα στην υποστήριξή τους – συμπεριλαμβανομένου, σε σχετικά μικρό αριθμό περιπτώσεων, μέχρι και την εξέγερση στο Καπιτώλιο, διακινδυνεύοντας τη φήμη τους και ακόμη και ένα ποινικό μητρώο.

Η θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας, που αναπτύχθηκε από τον Αμερικανό κοινωνικό ψυχολόγο Leon Festinger στα μέσα της δεκαετίας του 1950, μπορεί να βοηθήσει να εξηγηθεί η τυφλή τους υποστήριξη.

Η γνωστική ασυμφωνία εμφανίζεται όταν οι πεποιθήσεις και οι πράξεις κάποιου συγκρούονται μεταξύ τους. Για παράδειγμα, η πεποίθηση ότι οι ΗΠΑ χρειάζονται έναν ισχυρό και ηθικό ηγέτη για να κάνουν την Αμερική ξανά μεγάλη, έρχεται σε αντίθεση με τη δράση της υποστήριξης ενός άνδρα που έχει διαπράξει μια σοβαρή σεξουαλική επίθεση.

Ο Festinger έγραψε ότι: «Η ασυμφωνία προκαλεί δυσφορία και, αντίστοιχα, θα υπάρξουν πιέσεις για μείωση ή εξάλειψη της ασυμφωνίας».

Η δυσφορία και το αρνητικό συναίσθημα δεν είναι ευχάριστα, έτσι το άτομο που το αισθάνεται θα προσπαθήσει να τα μειώσει είτε με το να αυξήσει τις πληροφορίες που το συμφέρουν, είτε να αποδομήσει τις πληροφορίες που έρχονται κόντρα με τα πιστέυω του. 

Έτσι, πολλοί υποστηρικτές θα αποφύγουν να ενημερωθούν περαιτέρω για το κατηγορητήριο και θα διαβάσουν άρθρα και απόψεις (από οποιαδήποτε πηγή, συμπεριλαμβανομένων των θεωριών συνωμοσίας) που υποστηρίζουν ότι η δικαστική διαμάχη είναι αποτέλεσμα κακόβουλης επίθεσης εναντίον του προέδρου τους από σκοτεινές δυνάμεις και το βαθύ κράτος. 

Και οι δύο είναι μερικές φορές πιο άμεσοι τρόποι αντιμετώπισης της ψυχολογικής δυσφορίας από την αλλαγή υποστήριξης προς αυτόν.

Παρακολουθώ στο Tik Tok τον κωμικό ηθοποιό, παρουσιαστή και πολιτικό σχολιαστή Jordan Klepper σε βιντεάκια που μιλάει σε υποστηρικτές του Trump λίγο πριν ή μετά από κάποια συγκέντρωση. 

Οι απαντήσεις και οι συζητήσεις που προκύπτουν είναι ενδεικτικές της τυφλής υποστήριξης ενός ανθρώπου που μπορεί να πηγαίνει κόντρα ακόμα και στα δικά τους συμφέροντα. 

@thedailyshow This week on Ask a Trump Supporter: Can a woman be president? #fyp #foryoupage #dailyshow #comedy #klepper #jordanklepper ♬ original sound – The Daily Show

– Μπορεί να γίνει μία γυναίκα Πρόεδρος της Αμερικής
– Η προεδρία είναι δουλειά ενός άντρα
– Οι γυναίκες έχουν τα εχέγγυα για να γίνουν Πρόεδροι
– Όχι! Μία γυναίκα έχει περισσότερες ορμόνες. Μπορεί να ξεκινήσει έναν πόλεμο σε 10 δευτερόλεπτα, αν περνάει εξάψεις ή κάτι άλλο, ΜΠΟΥΜ!
– Όλοι οι πόλεμοι δεν ξεκίνησαν από άντρες;
– [κενό]… Ναι. Αλλά όποτε ακούω το “Πρόεδρος”, σκέφτομαι άντρα. Είναι αντρική δουλειά. Ίσως να είναι..
– Στενόμυαλο;
-.. Ε.. Όχι
– Μισογυνίστικο; Ψηφίζεις εναντίον των δικών σου συμφερόντων;
– Ναι, αυτό είναι. Ευχαριστώ πολύ. 

@thedailyshow But the straight couple “works so hard”! #fyp #foryoupage #lgbt #gay #jordanklepper #dailyshow #trumpsupporters ♬ original sound – The Daily Show

– Πρέπει τα gay  ζευγάρια να έχουν ίσα δικαιώματα ;
– Όχι! Δεν πιστεύω ότι είναι δίκαιο.
– Για το gay  ζευγάρι;
– Όχι. Τα κανονικά ζευγάρια προσπαθούν πολύ, ενώ τα gay ζευγάρια θέλουν περισσότερα.
– Όταν λέτε περισσότερα εννοείται ισότητα;
– Ναι θέλουν ισότητα.
– Και αυτό είναι υπερβολή;
– Ναι

Είναι όμως και τρανή απόδειξη του χαμηλού μορφωτικού τους επιπέδου που επιτρέπει τη χειραγώγησή τους από πολιτικά μορφώματα αλλά και αιτιολογεί τη λογική του προσηλυτισμού και των θεωριών συνομωσίας που ασπάζονται. 

Ας μην πέσουμε από τα σύννεφα λοιπόν, αν ακόμα και αν καταδικαστεί το Donald Trump, υπάρχουν άνθρωποι που συνεχίζουν να τον υποστηρίζουν σκληροπυρηνικά. Και σίγουρα για να καλύψουν τη δυσφορία της γνωστικής ασυμφωνίας που θα δημιουργηθεί, θα τον ηρωποιήσουν, ως θύμα σκοτεινών δυνάμεων από το βαθύ κράτος και θα διαδώσουν ακόμα πιο ακραίες θεωρίες συνωμοσίας. 

Ο τραμπισμός και η παράδοσή του δεν πρόκειται να τελειώσουν ακόμα. Όποια και αν είναι η συνέχεια, η πορεία του δεν αναδεικνύει την πολιτική του ικανότητα (η οποία είναι ελάχιστη) αλλά την πολιτική βούληση των υποστηρικτών του.