Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών έχει ορίσει την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών. Πρόκειται για μία ημέρα που έχει στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σε όλο τον κόσμο ότι οι γυναίκες υφίστανται βιασμό, ενδοοικογενειακή βία και άλλες μορφές βίας.

Η βία κατά των γυναικών, είτε σωματική, είτε σεξουαλική, είτε λεκτική, είτε ψυχολογική, είναι η πιο ακραία έκφραση της ανισότητας των φύλων, συνιστά ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο και παράλληλα κοινωνικό πρόβλημα. Η βία με βάση το φύλο είναι μια σιωπηλή ασθένεια. Πολλές γυναίκες βιώνουν διαφορετικές μορφές βίας μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Αυτές περιλαμβάνουν ενδοοικογενειακή βία, σεξουαλική παρενόχληση, βιασμό, σεξουαλική βία κατά τη διάρκεια συγκρούσεων και επιβλαβείς συνήθεις ή παραδοσιακές πρακτικές όπως ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, οι αναγκαστικοί γάμοι και τα εγκλήματα τιμής.

Η βία με βάση το φύλο έχει τις ρίζες της και ενισχύει τις ανισότητες των φύλων και δεν μπορεί να γίνει κατανοητή εκτός κοινωνικών δομών, κακόνων φύλου και ρόλων που το υποστηρίζουν και το δικαιολογούν.

Η εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών περιλαμβάνει την αμφισβήτηση της άνισης κατανομής της κοινωνικής, πολιτικής και οικονομικής εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών, καθώς και των τρόπων με τους οποίους αυτή η ανισότητα διαιωνίζεται μέσω θεσμών σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας.

Σύμφωνα με τον Γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, António Guterres η ισότητα των δύο φύλων προβλέπεται να επιτευχθεί σε 300 χρόνια! «Σε όλο τον κόσμο πλήττονται, απειλούνται, παραβιάζονται τα δικαιώματα των γυναικών. Η πρόοδος που είχε επιτευχθεί στις δεκαετίες εξαφανίζεται μπροστά στα μάτια μας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Κάθε χρόνο σημειώνονται 50000 γυναικοκτονίες σε όλο τον κόσμο, 5 κορίτσια ή γυναίκες σκοτώθηκαν από στενούς συντρόφους ή οικογένεια το 2021 με μια αύξηση να είναι ορατή γύρω από τα lockdown της πανδημίας.

Παγκόσμιο φαινομενο

Σε πολλά μέρη του κόσμου ακόμα και σήμερα η ωμή βία εναντίον των γυναικών είναι καθημερινή πρακτική. Στο Αφγανιστάν δεν τους επιτρέπεται η πρόσβαση την εκπαίδευση, στο Ιράν τις κακομεταχειρίζεται η αστυνομία ηθών επειδή φαίνονται τα μαλλιά τους και στη Σαουδική Αραβία λιθοβολούνται επειδή βιάστηκαν. Υπάρχουν ακόμη χώρες όπου ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων είναι σχεδόν καθολικός, όπου τουλάχιστον εννέα στα 10 κορίτσια και γυναίκες, ηλικίας 15-49 ετών, έχουν κοπεί. Σε κοινωνίες χωρών της ΕΕ και της Αμερικής, παρόμοιες ωμότητες είναι παράνομες. Τα φαινόμενα, όμως, βιασμού, οικογενειακής βίας, σεξουαλικής παρενόχλησης και ποικίλων άλλων προσβολών των γυναικών κάθε άλλο παρά σπάνια είναι.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ , 1 στις 3 γυναίκες έχουν υποστεί κάποια μορφή κακοποίησης κατά τη διάρκεια της ζωής τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το 35% των γυναικών έχει υποστεί καταπιεστική συμπεριφορά από τωρινό ή πρώην σύντροφο, ενώ το 74% περίπου των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η βία κατά των γυναικών είναι συνηθισμένη στη χώρα τους.

βία κατά των γυναικών
: Σχέση θύματος-δράστη στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας (2022,
ΕΛΑΣ.)

Σύμφωνα με την έρευνα «Ο ακήρυχτος πόλεμος στις γυναίκες στην Ευρώπη» που πραγματοποιήθηκε από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Ερευνητικής Δημοσιογραφίας (MIIR) στην Αθήνα σε συνεργασία με 18 ειδησεογραφικά πρακτορεία του European Data Journalism Network η Ελλάδα έχει πρωτιά στις γενοκτονίες κατά τη διάρκεια της πανδημίας με άνοδο 187,5% μόλις σε ένα χρόνο, από το 2020 μέχρι το 2021, καθώς από 8 περιστατικά το 2020 καταγράφηκαν 23 το 2021. Το 2023, πάνω από 3.100 περιστατικά βίας έλαβαν χώρα στην Ελλάδα με θύματα γυναίκες

Ετήσιος αριθμός γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας (2010-2022)
ΕΛΑΣ.

Το 44% στην Ελλάδα έχει τουλάχιστον μία προκατάληψη για τη θέση των γυναικών, oι νεότερες γενιές εμφανίζουν περισσότερες προκαταλήψεις σε σχέση με τις μεγαλύτερες και τα ζητήματα έμφυλης ισότητας κατατάσσονται στην 5η από το τέλος θέση όσον αφορά τη σπουδαιότητα, σύμφωνα με έρευνα της ActionAid για τις έμφυλες προκαταλήψεις, οι οποίες τροφοδοτούν μεταξύ άλλων φαινόμενα βίας στην Ελλάδα.οι οποίες τροφοδοτούν μεταξύ άλλων φαινόμενα βίας στην Ελλάδα.

Ως προκαταλήψεις ορίζονται οι συνήθως παγιωμένες απόψεις και στάσεις που επιδρούν στη σκέψη των ανθρώπων με τρόπο υποσυνείδητο και αυτόματο, χωρίς αυτοί να τις ελέγχουν. Αυτό είναι που τις καθιστά, ακόμα και, όταν έχουν θετικό πρόσημο, δυνητικά επιβλαβείς. Όσον αφορά τις έμφυλες προκαταλήψεις, αποτελούν αυτοματισμούς που επηρεάζουν άμεσα τις ζωές των γυναικών, οι οποίες δεν τυγχάνουν αντίστοιχης εμπιστοσύνης με τους άνδρες σε θέσεις ισχύος, αλλά αντίθετα φαίνεται να θεωρείται πως μέχρι και η σωματική τους ακεραιότητα μπορεί να αμφισβητηθεί.

βία κατά των γυναικών
Αριθμός θυμάτων ανά φύλο (2022) ΕΛΑΣ

Παρόλο που αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού, οι γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να κινδυνεύουν να σκοτωθούν και να υποστούν βία, εκφοβισμό και παρενόχληση όταν μιλούν ανοιχτά – για το απλό γεγονός ότι είναι γυναίκες και κορίτσια. Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών είναι το αποτέλεσμα διασταυρούμενων μορφών κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, φυλετικών, καστών και πολιτιστικών διακρίσεων που διαπράττονται καθημερινά κατά των γυναικών και των κοριτσιών σε όλη τους την ποικιλομορφία, συμπεριλαμβανομένου του πλαισίου των ένοπλων συγκρούσεων.

Οι γυναίκες παραμένουν άλλωστε τα πρώτα θύματα των πολέμων και υποεκπροσωπούνται στις διπλωματικές συνομιλίες.

Αυτή η μάστιγα έχει ενταθεί σε διαφορετικά περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένου του χώρου εργασίας και των διαδικτυακών χώρων, και έχει επιδεινωθεί από τις μεταπανδημικές επιπτώσεις, τις συγκρούσεις και την κλιματική αλλαγή.   Επηρεάζει επίσης κορίτσια και γυναίκες που ζουν σε συνθήκες φτώχειας ή αντιμετωπίζουν κοινωνική ευπάθεια όπως γυναίκες που ταυτίζονται ως λεσβίες, αμφιφυλόφιλες, τρανς ή ίντερσεξ, μετανάστες και πρόσφυγες, γηγενείς γυναίκες και εθνικές μειονότητες , ή γυναίκες και κορίτσια που ζουν με HIV και αναπηρίες, και εκείνα που ζουν μέσα από ανθρωπιστικές κρίσεις.

Φωτ.: Envato

Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών παραμένει μια από τις πιο διαδεδομένες και διάχυτες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο και εξακολουθεί να αποτελεί εμπόδιο για την επίτευξη της ισότητας, της ανάπτυξης, της ειρήνης καθώς και για την εκπλήρωση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών και των κοριτσιών.

Οι γυναίκες και τα κορίτσια σε όλο τον κόσμο πρέπει να ακουστούν. οι φωνές τους δεν πρέπει να φιμώνονται ούτε οι εμπειρίες τους να περνούν απαρατήρητες. Οι γυναίκες δεν θα κερδίσουν ποτέ την αξιοπρέπειά τους μέχρι να προστατευθούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους. Η λύση βρίσκεται σε ισχυρές απαντήσεις, συμπεριλαμβανομένης της επένδυσης στην πρόληψη, την ενημέρωση, την εκπάιδευση και την αυστηρότερη τιμωρία εγκλημάτων όπως η γυναικοκτονία.

Η οργάνωση και η συμμετοχή των γυναικών και των κοριτσιών σε όλες τις διαδικασίες που επηρεάζουν τα δικαιώματα και τις ζωές τους πρέπει να προωθούνται και να προστατεύονται με κάθε κόστος. Είναι σαφές ότι έχουν κερδηθεί πολλές μάχες, αλλά ο πόλεμος είναι ακόμη σε εξέλιξη. Τουλάχιστον 162 χώρες έχουν ψηφίσει νόμους για την ενδοοικογενειακή βία και 147 έχουν νόμους για τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας. Ωστόσο, ακόμη και όταν υπάρχουν νόμοι, αυτό δεν σημαίνει ότι συμμορφώνονται πάντα με τα διεθνή πρότυπα και συστάσεις ή ότι εφαρμόζονται και επιβάλλονται. Η έμφυλη ισότητα δεν είναι μόνο ένα όραμα, αλλά τρόπος σκέψης, συμπεριφοράς και κουλτούρας που μόνο με ουσιαστικές συστημικές αλλαγές μπορεί να επιτευχθεί.