Τι θα γίνει επιτέλους με την συνεχιζόμενη ακρίβεια;

Που θα πάει αυτή η κατάσταση με την ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση των τιμών σε αγαθά πρώτης ανάγκης;

Οπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι Financial Times, η ραγδαία αυτή ακρίβεια έχει προκαλέσει ένα, άλλοτε φανερό και άλλοτε πιο παρασκηνιακό, «πόλεμο» μεταξύ των λιανοπωλητών (όπως τα καταστήματα τροφίμων και τα σουπερμάρκετ) και των κυβερνήσεων των κρατών της ΕΕ -μιλάμε για την πιο σκληρή κόντρα για το κόστος των τροφίμων εδώ και 50 χρόνια, με τις Βρυξέλλες να επιδίδονται σε ελέγχους τιμών για να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια αυτή.

Οπως δείχνουν τα επίσημα στοιχεία της Eurostat, οι τιμές των τροφίμων στην ΕΕ αυξήθηκαν κατά 16,6% τον περασμένο Απρίλιο, σε σύγκριση με τον Απρίλιο του 2022, υπερβαίνοντας κατά πολύ τον πληθωρισμό, που ήταν 8,1%. Για παράδειγμα, η τιμή των αυγών αυξήθηκε κατά 22,7% το τελευταίο έτος, το πλήρες γάλα κατά 25% και η ζάχαρη κατά 54,9%.

«Δεν είχαμε δει ελέγχους τιμών σε όλον τον Δυτικό Κόσμο από τη δεκαετία του 1970», τονίζει στους FT ο σουηδός οικονομολόγος Λαρς Γιόνουνγκ.

Τα κράτη της Κεντρικής και της Ανατολικής Ευρώπης όπως η Ουγγαρία και η Κροατία, είναι αυτά που πλήττονται περισσότερο από την ακρίβεια, έχοντας προχωρήσει με την σειρά τους σε περιορισμό του κόστους των βασικών ειδών για να προστατεύσουν τους πιο ευάλωτους, οι οποίοι ξοδεύουν το μεγαλύτερο μέρος του εισόδηματός τους σε τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης.

«Η Ελλάδα έχει υιοθετήσει μια εναλλακτική προσέγγιση για τον έλεγχο των τιμών, περιορίζοντας τα περιθώρια κέρδους των λιανοπωλητών σε τρόφιμα και άλλα βασικά είδη», σημειώνει το δημοσίευμα.

Σε πλουσιότερα κράτη όπως η Γαλλία πάλι, η κυβέρνηση έχει διαπραγματευτεί μια πιο χαλαρή συμφωνία με τα σουπερμάρκετ για να προσφέρει μια επιλογή αγαθών στη χαμηλότερη δυνατή τιμή, πάντα προς όφελος των καταναλωτών.

Η Ισπανία και η Ιταλία έχουν μειώσει τον ΦΠΑ στα τρόφιμα, αλλά η ιταλική κυβέρνηση πιέζει τα σουπερμάρκετ να βάλουν πλαφόν τιμών σε είδη πρώτης ανάγκης όπως τα ζυμαρικά. Και όλα αυτά συμβαίνουν την ίδια στιγμή που ο Δείκτης Τιμών Τροφίμων του ΟΗΕ ήταν κατά 19,7% χαμηλότερος τον Απρίλιο, σε σύγκριση με τον περσινό Απρίλιο.

«Αν και ορισμένες αυξήσεις τιμών μπορεί να είναι δικαιολογημένες, υπάρχει μια διάχυτη και αυξανόμενη υποψία ότι πολλές ανατιμήσεις στηρίζονται σε οπορτουνίστικες δικαιολογίες από τις επιχειρήσεις, ώστε να διογκώνουν τις τιμές των αγαθών τους» δήλωσε η Μονίκ Γκογιέν, γενική διευθύντρια του Bureau Européen des Unions de Consommateurs, ενός οργανισμού που εκπροσωπεί 46 οργανώσεις καταναλωτών από όλη την ΕΕ.

Με τη σειρά της, η Test Achats, μια βελγική οργάνωση προστασίας των καταναλωτών, ζήτησε να επιβληθεί το μέτρο του «καλαθιού εναντίον του πληθωρισμού», το οποίο όμως θα είναι πιο αυστηρό από εκείνο που εφαρμόζει εδώ και λίγο καιρό η Γαλλία.

Ωστόσο, πολλοί είναι εκείνοι οι λιανέμποροι που ισχυρίζονται ότι με το επιβαλλόμενο πλαφόν, αναγκάζονται να πωλούν κάτω από το κόστος και να βγαίνουν διαρκώς ζημιωμένοι. Το Kodály Delikatessen, ένα μικρό σουπερμάρκετ στην Ουγγαρία, έχει ομαδοποιήσει τα προϊόντα με ανώτατο όριο, σε μια πινακίδα που προειδοποιεί τους πελάτες να μην αγοράζουν «προϊόντα της οικονομικής δικτατορίας», θεωρώντας και υποστηρίζοντας ότι η χονδρική τιμή ορισμένων ειδών είναι υψηλότερη από την περιορισμένη τιμή λιανικής.

Αλλά και μεγάλες αλυσίδες τροφίμων που δραστηριοποιούνται στην Ουγγαρία – όπως η Lidl και η Spar – λένε ακριβώς το ίδιο. «Αν αγοράζετε ζάχαρη, την πληρώνετε 500 φιορίνια (1,35 ευρώ) ανά κιλό και μετά πρέπει να την πουλήσετε [με τιμή πλαφόν] για 300 φιορίνια (0,85 ευρώ)» ανέφερε χαρακτηριστικά ο εκπρόσωπος ενός διεθνούς λιανοπωλητή.

«Δεν μπορείς να κερδίσεις αυτή τη μάχη με παλιά εργαλεία. Τα ανώτατα όρια τιμών και όλες οι παρόμοιες ιδέες αποδείχθηκαν ήδη αναποτελεσματικές κατά τη διάρκεια του σοσιαλισμού», τόνισε ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ουγγαρίας, Γκιόργκι Ματόλσκι.

Στον συνεχιζόμενο αυτό «πόλεμο» παρενέβη και η Παγκόσμια Τράπεζα, καθώς με μια προ ημερών έκθεσή της κάλεσε τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις «να προσφέρουν πιο στοχευμένες πολιτικές παρεμβάσεις και δικλείδες κοινωνικής και οικονομικής ασφάλειας προκειμένου να στηρίξουν όσους υποφέρουν από την κρίση του κόστους ζωής και την ακρίβεια».

Η ακρίβεια στην Ελλάδα

Τι συμβαίνει ωστόσο στο ίδιο μέτωπο στη χώρα μας;

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, ο πληθωρισμός των τροφίμων τον Απρίλιο στην Ελλάδα ήταν 11,2% μειωμένος συγκριτικά με τον Μάρτιο (14,1%), όταν στην Ευρωζώνη τον ίδιο μήνα ήταν πολύ υψηλότερος στο 15,1% από 17,9% τον Μάρτιο.

Ωστόσο, οι τιμές σε 10 από τα 25 επιμέρους προϊόντα που απαρτίζουν τον δείκτη τροφίμων της Eurostat είναι υψηλότερες στη χώρα μας σε σύγκριση με τον μέσο όρο της Ευρωζώνης.

Ειδικότερα οι Έλληνες πληρώνουν ακριβότερα για τα αυγά, το ψωμί, το μοσχάρι, το χοιρινό, το βούτυρο, τα έλαια και τα λίπη, τον καφέ, τη μπύρα και το κρασί.

Αναλυτικά, τον Απρίλιο του 2023 οι τιμές των αυγών σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 17,8% στην Ελλάδα έναντι 16,7% στην Ευρωζώνη, ενώ το ψωμί κατά 17% έναντι 14,6% στην Ευρωζώνη.

Πολύ μεγαλύτερη είναι η απόκλιση στο βούτυρο, καθώς σε ετήσια βάση στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 16,8% ενώ στην Ευρωζώνη μόλις 6,1%, ενώ εξίσου μεγάλη είναι η διαφορά των ανατιμήσεων στο μοσχάρι καθώς στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2023 ανατιμήθηκε κατά 15,2%, έναντι 8,6% στην Ευρωζώνη.

Αντίθετα οι τιμές στη ζάχαρη, στο αρνί, στο κατσίκι, στις πατάτες και στο τυρί έχουν υποχωρήσει από τις αρχές του τρέχοντος έτους.