Στα περισσότερα κέντρα διασκέδασης επιτρέπεται. Δε χρειάζεται να βγεις έξω στο κρύο. Παραμονή Χριστουγέννων και πλήθος κόσμου με μία συσκευή στο στόμα. Το vaping δεν μπήκε στη ζωή μας ως συνήθεια. Τείνει να πάρει χαρακτηριστικά μίας νέας αισθητικής. Στην Ελλάδα του 2025 το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν παρουσιάζεται πια ως εναλλακτική για όσους θέλουν να κόψουν το κάπνισμα, αλλά ως lifestyle αντικείμενο. Κάτι ανάμεσα σε αξεσουάρ, δήλωση ταυτότητας και κοινωνικό σήμα. Δεν το κρατάς για να καλύψεις μια ανάγκη, το κρατάς για να φαίνεσαι κι αυτό είναι ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο της εξάπλωσής του. 

Αρκεί μια βόλτα σε οποιαδήποτε πλατεία, έξω από σχολεία, πανεπιστήμια ή μπαρ για να το διαπιστώσει κανείς. Πολύχρωμα pods, γλυκές μυρωδιές, συσκευές που θυμίζουν gadget και όχι προϊόντα νικοτίνης. Στη χώρα μας το vaping αγκαλιάστηκε ιδιαίτερα από νεότερες ηλικίες, συχνά από ανθρώπους που δεν κάπνισαν ποτέ κανονικό τσιγάρο. Δεν πρόκειται για αντικατάσταση μιας βλαβερής συνήθειας, αλλά για δημιουργία μιας νέας. 

Η επιτυχία του vaping βασίστηκε σε κάτι πολύ συγκεκριμένο: αποσυνδέθηκε από το βάρος. Το τσιγάρο κουβαλά δεκαετίες ενοχής, ασθένειας, κοινωνικής αποδοκιμασίας. Το ηλεκτρονικό τσιγάρο παρουσιάστηκε ως “καθαρότερο”, “ελεγχόμενο”, “πιο σύγχρονο”. Στην ελληνική πραγματικότητα, όπου η εικόνα παίζει καθοριστικό ρόλο αυτό λειτούργησε άψογα. Δεν μυρίζει, δεν αφήνει στάχτη, δεν στιγματίζει. 

Τα social media έκαναν τα υπόλοιπα. Το vaping πέρασε από την πράξη στην εικόνα. Βίντεο με καπνούς σε αργή κίνηση, γεύσεις που θυμίζουν επιδόρπια, συσκευασίες που μοιάζουν με καλλυντικά. Στην Ελλάδα όπου η κουλτούρα της μίμησης και της τάσης είναι ισχυρή, το vaping λειτούργησε σαν shortcut προς το “σύγχρονο”. Δεν χρειάζεται να εξηγήσεις γιατί το κάνεις, αρκεί που το κάνεις. 

Το vaping κανονικοποιήθηκε χωρίς να προηγηθεί σοβαρή συζήτηση. Οι προειδοποιήσεις υπάρχουν, αλλά χάνονται μέσα στον θόρυβο της μόδας. Πολλοί νέοι στην Ελλάδα γνωρίζουν ότι “κάτι δεν είναι εντελώς αθώο”, αλλά αυτό δεν λειτουργεί αποτρεπτικά. Όπως συνέβη και με το κάπνισμα παλιότερα, η αίσθηση κινδύνου μετατίθεται στο μέλλον. “Θα το κόψω”, “δεν είναι τόσο”, “όλοι κάτι κάνουν”. 

Εδώ αξίζει μια μικρή ματιά στο εξωτερικό. Σε χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, το vaping γνώρισε παρόμοια άνθηση, αλλά πλέον αντιμετωπίζεται με αυξανόμενη ανησυχία. Περιορισμοί σε γεύσεις, αυστηρότεροι έλεγχοι, δημόσιες καμπάνιες για τους κινδύνους ειδικά στους εφήβους. Εκεί η συζήτηση έχει αρχίσει να αλλάζει. Στην Ελλάδα όμως μοιάζουμε να βρισκόμαστε ακόμη στη φάση του ενθουσιασμού πριν έρθει ο λογαριασμός.Υπάρχει και μια βαθύτερη διάσταση: το vaping ως τρόπος διαχείρισης άγχους. Σε μια κοινωνία πιεσμένη, κουρασμένη, με περιορισμένες διεξόδους, η εισπνοή γίνεται μικρή παύση. Νικοτίνη και ταυτόχρονα ρυθμός, χειρονομία, επανάληψη. Το vaping προσφέρει την ψευδαίσθηση ελέγχου σε έναν κόσμο που μοιάζει χαοτικός. Δεν είναι τυχαίο ότι εξαπλώθηκε τόσο γρήγορα σε περιόδους συλλογικής κόπωσης. 

Το πιο ανησυχητικό ωστόσο, είναι η ηλικία. Στην Ελλάδα το vaping έχει περάσει σε εφήβους με τρόπο σχεδόν αθόρυβο. Η γλυκιά γεύση, η απουσία καπνού, η αισθητική παιχνιδιού το καθιστούν λιγότερο απειλητικό στα μάτια τους και συχνά και στα μάτια των γονιών. Όταν κάτι δεν μοιάζει “βαρύ”, δύσκολα αντιμετωπίζεται ως σοβαρό πρόβλημα. 

Το vaping έγινε μόδα γιατί μίλησε τη γλώσσα της εποχής: γρήγορη απόλαυση, όμορφη εικόνα, άμεση ανακούφιση, ελάχιστη σκέψη για συνέπειες. Είναι καθαρά κατασκεύασμα του marketing που έχει διαβάσει εξαιρετικά τη ψυχολογία στον συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Το ερώτημα δεν είναι αν θα περάσει ως τάση. Οι τάσεις πάντα περνούν. Το ερώτημα είναι τι θα μείνει πίσω όταν φύγει η γυαλιστερή επιφάνεια, γιατί αν η ιστορία του τσιγάρου μας δίδαξε κάτι, είναι ότι οι συνήθειες που ξεκινούν ως μόδα συχνά καταλήγουν ως βάρος που κουβαλάς για χρόνια και σε αυτό το σημείο η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να πει ότι “δεν ήξερε”. 

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.