Ο Ιάπωνας ψυχίατρος Hiroaki Ota επινόησε για πρώτη φορά τον όρο ενώ εργαζόταν στη Γαλλία κατά τη δεκαετία του 1980. Το 1998 στο νοσοκομείο Nissei της Ιαπωνίας εντοπίστηκε ένας ασθενής που έπασχε από μανιοκαταθλιπτικό επεισόδιο που σχετιζόταν με το σύνδρομο του Παρισιού. Αργότερα, καταγράφηκαν όλο και περισσότερα περιστατικά, ενώ το 2011 διαγνώστηκαν κατά μέσο όρο 20 άτομα ετησίως. Τι είναι όμως αυτό το σύνδρομο;

Το σύνδρομο του Παρισιού είναι ένα αίσθημα ακραίας απογοήτευσης που εμφανίζεται στους τουρίστες όταν επισκέπτονται την πρωτεύουσα της Γαλλίας, οι οποίοι αισθάνονται ότι η πόλη δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες τους. Το φαινόμενο συμβαίνει κυρίως επειδή το Παρίσι είναι μια από τις πιο φωτογραφημένες πόλεις στον κόσμο, και ιδίως λόγω του τρόπου με τον οποίο η πόλη ρομαντικοποιείται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Όχι μόνο οι ταινίες νουάρ, αλλά και οι σημερινές σειρές του Netflix, οι χιλιάδες αναρτήσεις στο Instagram και τα καθημερινά TikToks παρουσιάζουν την πόλη του φωτός ως μια πόλη που μοσχοβολά ακριβά αρώματα στην οποία καθώς περιπλανιέστε ανέμελα στα ηλιόλουστα και λουλουδιασμένα Ηλύσια Πεδία, σχεδόν νομοτελειακά θα συναντήσετε τον έρωτα της ζωής σας και στις παριζιάνικες συνοικίες δεν θα αντικρύζετε τίποτα άλλο πέρα από πανέμορφα και φινετσάτα μοντέλα να πίνουν καφέ και να καπνίζουν το δέκατο τσιγάρο της ημέρας.

Αν και όλο αυτό ακούγεται σαν όνειρο, οι δρόμοι του Παρισιού δεν μυρίζουν καθόλου με το Coco Mademoiselle της Chanel, ενώ τα περιστέρια δεν θα σας αποφύγουν, χαρίζοντάς σας μια άκρως κινηματογραφική εμπειρία.

Στην πραγματικότητα, η πόλη του φωτός δεν είναι και τόσο φωτεινή. Αντιμετωπίζει αμέτρητα κοινωνικά προβλήματα, όπως εγκληματικότητα, φτώχεια, ανισότητα, ακαθαρσία, κι επίσης τους κατοίκους της τους διέπει τεράστια αδιαφορία -που πολλές φορές φτάνει στα όρια της εχθρότητας- για τους τουρίστες. Ως εκ τούτου, δεν είναι μόνο δύσκολο να δείξει συμπόνια κανείς σε αυτούς που υποφέρουν από αυτό το σύνδρομο, αλλά και να πάρει στα σοβαρά το πρόβλημα των οικονομικά προνομιούχων Ασιατών hipster. Είναι ακριβώς η επιτομή αυτού που ονομάζουμε “first world problems”. Είναι προφανές ότι το να έχεις ψηλό πυρετό και παραισθήσεις δεν είναι καθόλου διασκεδαστικό, αλλά το να παρουσιάζεις τέτοια συμπτώματα εξαιτίας μιας πόλης που δεν ικανοποιεί τις προσδοκίες σου, απέχει πολύ από τη δική μου (και των περισσότερων ανθρώπων) πραγματικότητα.

Παρ’ όλα αυτά, όταν αναφερόμαστε στην έννοια «σύνδρομο του Παρισιού» στην πραγματική ζωή, ή σε κάτι τουλάχιστον που είναι πιο πιθανό να βιώσουμε εμείς οι ίδιοι, το σύνδρομο έχει πράγματι πολύ νόημα. Δεν αναφέρομαι πια στο ταξίδι στο Παρίσι και για το ότι διαψεύδονται όλες οι προσδοκίες σας όταν οι ντόπιοι απλώς σας αγνοούν όταν τους μιλάτε σε οποιαδήποτε γλώσσα που δεν είναι γαλλική. Μιλάω για πραγματικές, βαθιές απογοητεύσεις που εμείς, οι κοινοί θνητοί, βιώνουμε απλώς και μόνο επειδή είχαμε υψηλές προσδοκίες για κάτι, είτε αυτό αφορά ανθρώπους, είτε αφορά όνειρα. Και αυτό κυμαίνεται από το να πας σε ένα από τα πιο γνωστά ζαχαροπλαστεία της πόλης και τα γλυκά να έχουν άθλια γεύση, μέχρι το να τοποθετήσεις όλες σου τις ελπίδες και τις προσπάθειες σε μια σχέση που καταλήγει με το άλλο άτομο να σου λέει ότι εν τέλει δεν ενδιαφέρεται και τόσο πολύ για σένα, ή για κάποια σοβαρή σχέση.

Μια πρόσφατη τάση του TikTok αφορά τη ρομαντικοποίηση της ζωής μας. Οι χρήστες της πλατφόρμας κοινοποίησαν πολυάριθμα βίντεο με την ακόλουθη λεζάντα: «Πρέπει να αρχίσεις να ρομαντικοποιείς τη ζωή σου». Εκτός από την προστακτική μορφή της πρότασης, το γεγονός ότι είχε γίνει μια από τις πιο δημοφιλείς τάσεις της προηγούμενης χρονιάς, φτάνοντας τα δέκα εκατομμύρια βίντεο με το hashtag #romanticizingyourlife, λέει πολλά για το πόσο δημοφιλής είναι αυτή η νοοτροπία. Εκεί ακριβώς έγκειται το πρόβλημα.

Όταν πληκτρολογείτε “Romanticize your life” στο εργαλείο αναζήτησης της Google, η πρώτη σελίδα αποτελεσμάτων είναι γεμάτη με 101 οδηγούς για το πώς να ενταχθείτε στην τάση και για το πώς να γίνετε «πρωταγωνιστής». Προσπαθώντας να διαβάσετε μερικούς μπορεί να αποκομίσετε σοφία και γνώσεις, καθώς και προτάσεις για το πως να εκτιμάτε αυτό που ήδη έχετε και να απολαμβάνετε τη φύση γύρω σας. Ταυτόχρονα, τα άρθρα είναι γεμάτα με καταστάσεις που βλέπουμε μόνο σε ρομαντικές κομεντί του Χόλιγουντ και δεν έχουν κανένα απολύτως νόημα, όπως το να αφήσετε το αγαπημένο σας βιβλίο σε ένα παγκάκι στο πάρκο για να το διαβάσει κάποιος άλλος. Μιλώντας για μένα, είμαι ιδιαίτερα δεμένη με τα βιβλία μου (ειδικά τα αγαπημένα μου), οπότε το να το αφήσω απλά σε ένα παγκάκι σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί επιλογή.

Μια άλλη προσωπική αγαπημένη σύσταση που συνάντησα καθώς σκρόλαρα τις συμβουλές ήταν αυτή που σε παρότρυνε «πες σε κάποιον ότι τον αγαπάς – τώρα». Μπορεί να είμαι υπερβολικά κυνική και ρεαλίστρια, ωστόσο απλά δεν μπορώ να χωνέψω αυτή την εμμονή να λες στους ανθρώπους ότι τους αγαπάς «με το έτσι θέλω». Η αγάπη είναι ένα από τα πιο δυνατά και όμορφα συναισθήματα, και το να λέμε στους άλλους ότι αισθανόμαστε κάτι τόσο ισχυρό με την ίδια συχνότητα που ζητάμε από τον barman στο μπαρ που συχνάζουμε να μας φτιάξει το αγαπημένο μας ποτό, απλά δεν μου φαίνεται σωστό. Επίσης, μου ακούγεται κάπως βίαιο και σχεδόν εγωιστικό να πετάμε στους ανθρώπους απερίσκεπτα ότι τους «αγαπάμε», όταν ίσως αυτοί δεν βρίσκονται στην ίδια συναισθηματική κατάσταση. Μου φαίνεται σα να τους εκβιάζουμε να κάνουν το ίδιο.

Αυτό που προσπαθώ να πω είναι ότι όλες αυτές οι καταστάσεις είναι υπέροχες στα χαρτιά, αλλά το να προσπαθείτε να τις εντάξετε στην καθημερινή σας πραγματικότητα προκειμένου να έχετε μια «τέλεια» ζωή είναι υπερβολικά ουτοπικό. Επιπλέον, το να πιστεύετε ότι κάθε πρόβλημα που έχετε θα εξαφανιστεί αν ακολουθήσετε όλες τις συμβουλές και τα κόλπα που σας προτείνουν τα on-line περιοδικά και οι «ειδικοί» του διαδικτύου, είναι ακόμα πιο επικίνδυνο. Παρόλο που αυτή η ιδέα απέκτησε δημοτικότητα μέσω του TikTok, πρόκειται για ένα χειροπιαστό πρόβλημα, και θα νιώσετε, όπως ακριβώς και οι τουρίστες στα μη ένδοξα Παρίσια -μεγάλη απογοήτευση όταν η ζωή σας δεν μοιάζει με την αγαπημένη σας ρομαντική ταινία.

Το παράδοξο σχετικά με τη ζωή και του να είσαι ικανοποιημένος με το πού βρίσκεσαι στην παρούσα φάση, είναι ότι μοιάζει με την αρμονική συνάρτηση ενός ημιτόνου. Το ημίτονο, είναι μια καμπύλη με περιοδικές ταλαντώσεις και παρόλο που τα κύματα της ζωής δεν είναι τόσο περιοδικά όσο μια μαθηματική εξίσωση, μου αρέσει πραγματικά αυτή η αναλογία. Υπάρχει ομορφιά και συνάφεια στην κατανόηση ότι η ζωή δεν είναι γραφτό να είναι γεμάτη μόνο με καλές μέρες και υπέροχες στιγμές, και η αποδοχή αυτού είναι το πρώτο βήμα για να βρείτε μια κάποια ισορροπία και γαληνη. Ρομαντικοποιώντας κάθε δευτερόλεπτο της ζωής μας, είναι λες και στερούμε στον εαυτό μας να αγκαλιάσει και να αποδεχτεί τις κακές στιγμές και να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτές είναι εξίσου σημαντικές με τις καλές. Αυτό δεν είναι θλιβερό μόνο επειδή αγνοώντας κάθε συναίσθημα που δεν μας φέρνει άμεση ευτυχία μας οδηγεί στον πόνο και την απογοήτευση, αλλά και επειδή έχει βαθύ αντίκτυπο στην μας ψυχική υγεία.

Οι πιθανότητες σε κάθε περίπτωση τα πράγματα να πηγαίνουν όπως τα φαντάζεστε είναι εξαιρετικά χαμηλές, με αποτέλεσμα να βιώνετε απογοήτευση, και αυτό οδηγεί σε ένα πολύ βαθύτερο κενό. Σύμφωνα με την ψυχολογία και την προσωπική μου εμπειρία, οι τυπικές αντιδράσεις στην απογοήτευση περιλαμβάνουν την εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας, την απώλεια της αυτοεκτίμησης και της αυτοπεποίθησης, άγχος και κατάθλιψη. Άλλες συνήθεις αντιδράσεις είναι η κατάχρηση ναρκωτικών ή αλκοόλ και οι διατροφικές διαταραχές. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ίσως πρέπει να σκεφτούμε καλύτερα αν αξίζει η ρομαντικοποίηση της ζωής μας.

Αυτό που προσωπικά πιστεύω είναι ότι τα οφέλη που μπορεί να λάβετε από τη ρομαντικοποίηση της ζωής σας δεν αξίζουν, αναλογικά με τον πόνο που τα συνοδεύει. Ωστόσο, πρέπει να είμαστε ρεαλιστές και να καταλάβουμε ότι είναι αδύνατο να ζήσουμε 100% χωρίς προσδοκίες και το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να βρούμε την ισορροπία ανάμεσα σε μια βαθιά ρομαντικοποίηση και στο να μη νοιαζόμαστε καθόλου.

Η ιδέα να ρομαντικοποιήσουμε τη ζωή μας μπορεί να μας γοητεύει, ειδικά με όλη αυτή την ιντερνετική φρενίτιδα που προσπαθεί να μας πείσει ότι αυτή είναι η μαγική συνταγή για μια ευτυχισμένη και υγιή ζωή. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι ο ρομαντισμός είναι μια φανταστική κατάσταση, που προκαλείται από ένα ψυχονευρολογικό «φτιάξιμο», και αυτό σημαίνει ότι κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα «πέσουμε». Η ζωή μπορεί να είναι πολύχρωμη, όμορφη και γεμάτη ευτυχισμένες στιγμές, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι στιγμές θα είναι έτσι, και αυτό είναι επίσης κάτι που θα πρέπει να δεχτούμε. Οι σχέσεις είναι ακατάστατες, η δουλειά είναι ακατάστατη, η ψυχική υγεία είναι ακατάστατη, η ζωή είναι ακατάστατη- και επομένως, είναι καταστροφικό να έχετε αυτές τις «τέλειες» στιγμές ως απώτερο και μόνιμο στόχο σας.

Ως δημοσιογράφος, τη μια στιγμή μπορεί να βρίσκομαι στο απόγειο της παραγωγικότητάς μου, να δουλεύω ασταμάτητα σε όλους τους τομείς, και μετά από μερικές μέρες να μην μπορώ να γράψω ούτε μια φράση για το άρθρο που θα πρέπει να παραδώσω την επόμενη ημέρα.

Μπορεί να απολαμβάνετε την εργένικη ζωή σας, να είστε πιο ευτυχισμένοι από ποτέ, και απροσδόκητα να δημιουργήσετε μια ερωτική σχέση με κάποιον, η οποία καταλήγει να καταστρέφει το αίσθημα της αυτοκυριαρχίας που τόσο σκληρά δουλέψατε για να κατακτήσετε.

Η μελαγχολία που αντιμετωπίζεις όταν μιλάς στο Face Time τους γονείς σου και το μόνο που μπορείς να σκεφτείς είναι να πακετάρεις τις βαλίτσες σου και να πάρεις την επόμενη πτήση για το σπίτι σου, την στιγμή που μόλις έχεις καταφέρει να νιώσεις οικεία σε μια εντελώς νέα πόλη.

Το να αντιμετωπίζεις όλα αυτά τα σκαμπανεβάσματα και τις δυσκολίες πάει να πει ότι ωριμάζεις. Αυτές είναι οι στιγμές που αντιμετωπίζεις εμπόδια που σε κάνουν πιο δυνατό. Είναι αυτά που σε διαμορφώνουν ως άνθρωπο. Με το να ρομαντικοποιούμε τη ζωή μας μπορεί να καταλήξουμε στο να παραλείψουμε ένα από τα ομορφότερα πράγματα που συμβαίνουν στον εαυτό μας: Τις αλλαγές.

Μου αρέσει να σκέφτομαι τις αλλαγές ως κάτι που συμβαίνει σε όλους μας. Ίσως αυτό να είναι αφελές, ωστόσο ποτέ δεν πίστεψα στην ιδέα ότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να αλλάξουν. Σίγουρα συμβαίνει σε διάφορες εντάσεις και εξαρτάται από το ποιος περνάει τι, αλλά πιστεύω ότι όλοι μπορούν να αλλάξουν τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους. Αυτές οι αλλαγές έρχονται με εμπειρίες που σε κάνουν να νιώθεις κάτι, συνήθως έντονα συναισθήματα όπως θλίψη, απογοήτευση, κατάθλιψη και ο κατάλογος συνεχίζεται. Θέλω να πω ότι οι μεγάλες αλλαγές συνήθως δεν συνοδεύονται από συναισθήματα ευτυχίας και χαράς, πράγμα που σημαίνει (για άλλη μια φορά) ότι ρομαντικοποιώντας τη ζωή σας το πιο πιθανό είναι να μείνετε ψυχικά στο ίδιο ακριβώς σημείο για χρόνια. Προσπαθώντας να μείνετε μακριά από τον πόνο και πείθοντας τον εαυτό σας ότι η ζωή σας είναι μια ταινία της Ντίσνεϊ, θα σας στερήσει από το να μάθετε νέα μαθήματα προκειμένου να μπορέσετε πραγματικά να γίνετε μια καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας.

Αντί να ρομαντικοποιούμε χιλιάδες καταστάσεις, θα πρέπει να αρχίσουμε να τις ζούμε αντ’ αυτού την πραγματική ζωή. Να βγούμε έξω για τρέξιμο πριν δημιουργήσουμε φανταστικά σενάρια για το πώς θα είναι. Να πάρουμε έναν καφέ από το μαγαζί που μόλις άνοιξε κοντά στο σπίτι μας χωρίς να τσεκάρουμε πρώτα τις κριτικές του στο TripAdvisor. Να τηλεφωνήσουμε αυθόρμητα εκείνον τον ένα φίλο που έχουμε να δούμε καιρό και να τους προτείνουμε να βγούμε, αντί να σκεφτόμαστε πως «αν θέλει θα πάρει αυτός». Να επισκεφθούμε καινούργιες πόλεις και χώρες  χωρίς να διαβάσουμε ταξιδιωτικούς οδηγούς ή να ψάξουμε για φωτογραφίες στη Google. Με αυτόν τον τρόπο, ίσως καταφέρουμε  να βρούμε την ομορφιά στις λεπτομέρειες, αποκτώντας νέες εμπειρίες, βιώνοντας τις αλλαγές και τελικά ίσως  καταφέρουμε να απολαύσουμε τη ζωή γι’ αυτό που πραγματικά είναι. Μια ζωή σε κίνηση, με τις δύσκολες και τις ευτυχισμένες στιγμές, στο σκοτάδι και στο φως, την μοναξιά και στην αγάπη. Γιατί η ομορφιά της ζωής ίσως να βρίσκεται σε αυτά τα ατοπήματα και στις εγγενείς της παραδοξότητες, σαν τα μωβ λουλουδάκια που φυτρώνουν από τις σκισμές των τσιμέντων στην Αθήνα.