Η εκεχειρία ανάμεσα σε Ισραήλ και Ιράν φαίνεται πως… τηρείται, όσο μπορεί να «τηρείται» μια συμφωνία που ανακοινώθηκε στα ξημερώματα από τον Ντόναλντ Τραμπ, τον γνωστό πλέον διεθνή διαμεσολαβητή, ειδικό στις πυρηνικές κρίσεις και στα reality shows. Μπορεί drones να πετούν δεξιά κι αριστερά, ραντάρ να ανατινάζονται, και πύραυλοι να εκτοξεύονται με την ακρίβεια ενός delivery λίγο πριν τα μεσάνυχτα, αλλά αυτό δεν θεωρείται παραβίαση της εκεχειρίας. Είναι, μάλλον, ένας άλλος τρόπος να κρατάς επαφή και να δείχνεις ότι ενδιαφέρεσαι.

Ο κόσμος, λοιπόν, πρέπει να κοιμάται ήσυχος. Το μόνο που χρειάστηκε ήταν μια “τσαντισμένη” ανάρτηση του Τραμπ και δύο-τρεις τηλεφωνικές κλήσεις με τον Νετανιάχου, για να πέσουν οι ρυθμοί νεύρωσης και έντασης που μπορεί να οδηγούσαν σε ένα πολεμικό κρεσέντο. Και φυσικά, ένα «συμβολικό πλήγμα» από το Ισραήλ πάνω στην Τεχεράνη, γιατί όπως και να το κάνουμε, τι αξία έχει μια εκεχειρία χωρίς λίγο action;

Το γεγονός ότι ο ένας βομβαρδίζει τη βάση του άλλου, λίγες ώρες μετά την επίσημη έναρξη της «ειρήνης», δεν συνιστά, βέβαια, παραβίαση. Είναι απλώς μια παρεξήγηση στο χρονοδιάγραμμα, άλλωστε, τα drones χρειάζονται κάποιες ώρες μέχρι να φτάσουν στον στόχο. Τι φταίνε αυτά που απογειώθηκαν “λίγο πριν” την κατάπαυση;

Εν τω μεταξύ, οι Φρουροί της Επανάστασης διαψεύδουν ότι έγινε επίθεση, το Ιράν λέει «δεν έγινε και τίποτα», το Ισραήλ ανακοινώνει «μόνο ένα ραντάρ χτυπήσαμε», και ο Τραμπ επαναπαύεται, έχοντας γράψει στο ιστορικό του άλλη μία επιτυχία στον τομέα της πυροσβεστικής διπλωματίας: βάζει φωτιές, ανακοινώνει ότι τις έσβησε, και μετά ποστάρει την κάμερα ασφαλείας που τον δείχνει να κρατά έναν πυροσβεστήρα.

Στο μεταξύ, 16 άνθρωποι νεκροί (έλα μωρέ τι είναι 16 ψυχές!), μισή Τεχεράνη στο ημίφως, και η διεθνής κοινότητα κάνει πως δεν βλέπει, άλλωστε η λέξη «εκεχειρία» γράφεται με κεφαλαία όταν προέρχεται από Αμερικανό πρόεδρο. Πόσο μάλλον όταν αυτός είναι ο Τραμπ: ο μόνος άνθρωπος που μπορεί να κάνει την καταστροφή να μοιάζει με επικοινωνιακή ευκαιρία και το αίμα να μυρίζει ψήφους.

Πάντως, όπως και να ‘χει, τα νέα λένε πως μετά τις συγκεκριμένες αλληλοκατηγορίες η εκεχειρία έχει διατηρηθεί.

«Τhey don’t know what the f#ck they’re doing…»

Όλοι, όμως, όχι μόνο το Ιράν και το Ισραήλ… Γιατί όταν όλος ο πλανήτης γίνεται γιαα άλλη μια φορά θεατής στο προσωπικό showreel του Ντόναλντ Τραμπ, με τίτλο “Παγκόσμια Ειρήνη: Τα Κάνω Όλα Μόνος Μου”, ανάμεσα σε αναρτήσεις στο Truth Social και σε διαλείμματα από το γκολφ, ο πρώην (και πιθανώς επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ) μάλωσε on air τα δυο κακομαθημένα παιδιά της Μέσης Ανατολής: το Ιράν και το Ισραήλ. Τους είπε «σταματήστε», δεν άκουσαν, και μετά τους είπε με αυστηρό πατρικό ύφος, (πολύ αυστηρό), ότι τον απογοήτευσαν. Αλλά τους αγαπάει. Πολύ. Απλά να μην το ξανακάνουν.

Ο Τραμπ, βαθιά πληγωμένος επειδή το Ισραήλ «έριξε τις περισσότερες βόμβες που έχουμε δει ποτέ», και ναι, μιλάμε για τον άνθρωπο που έβλεπε live επιθέσεις από το Situation Room σαν να είναι Super Bowl, θεώρησε ότι δεν τηρήθηκε το «12ωρο παράθυρο καλοσύνης» που τους προσέφερε. Προφανώς περίμενε να κάνουν όλοι pause, όπως στα reality shows. Όμως τα κράτη δεν έχουν remote.

Η ειρωνεία βέβαια είναι πως ο ίδιος ο Τραμπ υπερηφανεύεται που έδωσε το πράσινο φως για την “ειρήνη”, λες και δεν ήταν το Ισραήλ που βομβάρδιζε με θρησκευτική ευλάβεια λίγες ώρες πριν, και το Ιράν που απαντούσε με drones και ρουκέτες λίγο μετά. Ο ίδιος, εντωμεταξύ, στέκεται στη μέση, παριστάνοντας τον εξοργισμένο νηπιαγωγό που του χάλασαν το διαγώνισμα ομαλής συνύπαρξης.

«Δεν είμαι ευχαριστημένος με κανέναν τους», είπε, σαν να του ‘φεραν λάθος παραγγελία στο Mar-a-Lago. «Δεν ξέρουν τι κάνουν», πρόσθεσε. Και όντως, οι μόνοι που ξέρουν τι κάνουν είναι τα γεράκια που γεμίζουν τις αποθήκες με όπλα και οι εταιρείες που τιμολογούν την εκεχειρία μόνο με όρους χρηματιστηρίου.

Όχι, κύριε Τραμπ, δεν «πολεμάνε τόσο καιρό που δεν ξέρουν τι κάνουν». Ξέρουν πολύ καλά. Εσείς δεν ξέρετε, ή κάνετε πως δεν ξέρετε. Γιατί αν ήσασταν ειλικρινά θυμωμένος με το Ισραήλ, δεν θα λέγατε ότι «το αγαπάτε». Θα κάνατε κάτι. Αλλά πώς να το κάνετε, όταν ολόκληρη η εξωτερική σας πολιτική έχει τη συνέπεια επεισοδίου του Apprentice;

Όταν ο πόλεμος γίνεται αφήγημα και οι νεκροί υποσημείωση στη “νίκη”

Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου, από την άλλη, με το βλέμμα του ηγέτη που γράφει ακόμα το κεφάλαιο του στην Παλαιά Διαθήκη της realpolitik, βγήκε θριαμβευτής μπροστά στον λαό του και ανακήρυξε μια ακόμη «ιστορική νίκη». Τι κι αν το έδαφος μυρίζει καμένο ουράνιο και αίμα; Η Ιστορία, λέει, θα τον θυμάται. Γιατί, βλέπεις, το Ιράν δεν θα αποκτήσει πυρηνικά. Όχι επειδή επετεύχθη κάποια συμφωνία ή διασφαλίστηκε η ειρήνη, αλλά επειδή πρόλαβαν και τους σκότωσαν πρώτοι.

Η αφήγηση είναι απλή και αποτελεσματική, και πάλι άκρως τηλεοπτική: οι καλοί εξουδετέρωσαν την «ανώτερη διοίκηση», βομβάρδισαν εγκαταστάσεις, εξόντωσαν επιστήμονες και «έσωσαν» τον κόσμο. Όπως στις αμερικανικές ταινίες, όπου ο ήρωας σφάζει, ισοπεδώνει, καίει, αλλά στο τέλος κερδίζει και το κορίτσι.

Μέσα σ’ αυτό το μακάβριο ρητορικό πανηγύρι, ο Νετανιάχου δεν ξεχνά να ευχαριστήσει και τον καλύτερό του φίλο, όχι φυσικά κάποιον αραβικό ηγέτη που συνέβαλε στην ειρήνη, αλλά τον Ντόναλντ Τραμπ, τον άνθρωπο που κάνει εξωτερική πολιτική σαν να παίζει Doom με cheat codes. Γιατί αν κάτι λείπει από μια «ιστορική νίκη», είναι ένα εγκώμιο σε έναν πρόεδρο που βλέπει τις διεθνείς κρίσεις ως καμπάνιες προβολής για την επόμενη εκλογική του comeback περιοδεία.

Και έτσι, σε μια εποχή που η έννοια του πολέμου ξεπλένεται πιο εύκολα κι από διαφήμιση απορρυπαντικού, ο θάνατος επιστημόνων, η καταστροφή ερευνητικών εγκαταστάσεων και η κατάρρευση κάθε έννοιας διεθνούς δικαίου παρουσιάζονται σαν το απόλυτο success story.

Γιατί, θα μου πείτε, τι μπορεί να είναι μια «ιστορική νίκη» στον 21ο αιώνα; Το να καταστρέφεις πριν προλάβει ο άλλος να δημιουργήσει. Το να φωνάζεις «ειρήνη» πάνω στα συντρίμμια. Και φυσικά, να έχεις έναν φίλο στην Ουάσινγκτον που σου δίνει το ελεύθερο να γράφεις τους τίτλους των ειδήσεων και τους επίλογο ενός ολόκληρου έθνους.

Ηρωικές νίκες, πυρηνικά φιάσκο και προεδρικά συγχαρητήρια σε πόλεμο 12 ημερών και πολλών παρανοήσεων

Ο πρόεδρος του Ιράν, Μασούντ Πεζεσκιάν, ανακοίνωσε το «τέλος του πολέμου που επιβλήθηκε στη χώρα του», στήνοντας ένα πατριωτικό αφήγημα αντίστασης απέναντι στον «τυχοδιωκτισμό» του Ισραήλ. Μια μικρή παράπλευρη λεπτομέρεια: το Ιράν δεν ξεκίνησε τίποτα, απλώς τελείωσε τον πόλεμο «με επιτυχία», πιθανότατα γιατί το λέει η κρατική τους τηλεόραση και το IRNA.

Την ίδια ώρα, ο Ντόναλντ Τραμπ περηφανευόταν ότι «ήταν τιμή του να καταστρέψει όλες τις πυρηνικές εγκαταστάσεις» του Ιράν και μετά να σταματήσει τον πόλεμο, σα να ήταν παρτίδα σκάκι που την έστησε, την γκρέμισε και τώρα θέλει να την ανεβάσει στο Instagram με caption #PeaceMaker. Το μόνο πρόβλημα είναι ότι σύμφωνα με τις αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες, δεν κατέστρεψε τίποτα ουσιώδες· απλώς καθυστέρησε το πρόγραμμα του Ιράν για μερικούς μήνες. Οπότε, η «ιστορική νίκη» μάλλον μοιάζει περισσότερο με μια βιαστική παράσταση που στηρίχτηκε στο εφέ και όχι στο αποτέλεσμα.

Στο μεταξύ, οι πραγματικοί διπλωμάτες (όπως ο Εμίρης του Κατάρ ας πούμε) προσπαθούσαν να μαζέψουν τα κομμάτια από την εφηβική ρητορική και τις στρατιωτικές παρόλες των «μεγάλων» παικτών. Ο Εμίρης μάλιστα μεσολάβησε παρά την επίθεση στο έδαφός του, πράγμα που μάλλον δείχνει ότι οι πιο ψύχραιμοι σε αυτή την ιστορία δεν είναι ούτε οι πυρηνικά εξοπλισμένοι ούτε οι βραβευμένοι με εκλογικά παράσημα ηγέτες.

Και καθώς ο Τραμπ σπεύδει να συγχαρεί «και τις δύο χώρες για το θάρρος και την ευφυΐα τους», δηλαδή το Ισραήλ που βομβάρδισε πρώτο και το Ιράν που ειδοποίησε πριν αντεπιτεθεί, δεν μπορεί κανείς να μην νιώσει πως η όλη κατάσταση έχει ξεφύγει από τη σφαίρα της γεωπολιτικής και έχει περάσει στα χέρια σεναριογράφων του Netflix που γράφουν υπό την πίεση του deadline του επόμενου επεισοδίου.

Ο «Πόλεμος των 12 Ημερών», όπως τον βάφτισε μεγαλοπρεπώς ο Αμερικανός πρόεδρος, είναι πλέον ένας τίτλος προς εξαγωγή: σύντομος, εντυπωσιακός, εμπορεύσιμος. Και με αρκετό drama ώστε να ξεχάσουμε ότι ο απολογισμός περιλαμβάνει νεκρούς, ραδιενέργεια και μια ολόκληρη περιοχή που ξαναμυρίζει μπαρούτι, ακριβώς όπως πριν. Πάντως, όπως και να το κάνουμε αξίζει ένα μεγάλο «Συγχαρητήρια σε όλα αυτά τα παιδιά».