Απόγευμα Παρασκευής, 3 Φεβρουαρίου, στο Mall στο Μαρούσι. Ήμουν στημένος στην ουρά ενός καταστήματος όταν ξεκίνησε να ηχεί η σειρήνα ειδοποίησης του 112. Ξαφνικά, όλοι βρέθηκαν να κοιτάνε το κινητό τους παρατώντας τσάντες με ψώνια στο πάτωμα, τα ζευγάρια άφησαν τα χεριά τους και αλληλοκοιτάχτηκαν έντρομα, οι υπάλληλοι του καταστήματος συνέχισαν να κάνουν την δουλειά τους – γιατί ο καπιταλισμός δεν επιτρέπει στον πωλητή και στην πωλήτρια να έχει επάνω του το κινητό του/της – αλλά με μία δόση έντονης περιέργειας λοξοκοιτούσαν στις οθόνες των πελατών. «Τι έγινε;», χαμηλόφωνα ρωτούσαν και τα μάτια όλων είχαν γουρλώσει.
«Ο κρατικός μηχανισμός είναι σε ετοιμότητα» μην ανησυχείτε, ήθελα να τους πω, καθώς από το πρωί εκείνης της ημέρας το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων είχε γεμίσει με ενημερώσεις/ανακοινώσεις πως οι δήμοι και οι Περιφέρεια Αττικής έχουν υψηλές ποσότητες αλατιού έτοιμες για χρήση – το αλάτι «το καλό», όχι αυτό που βάζουμε στο φαγητό «και δεν πιάνει» – και τα εκχιονιστικά έχουν φουλάρει καύσιμο για να βγουν στους δρόμους να καθαρίσουν το χιόνι που θα πέσει. Η κυβέρνηση, φάνηκε, να έχει λάβει πολύ σοβαρά την υπόθεση «Μπάρμπαρα» και η Πολιτική Προστασία είχε «σηκώσει μανίκια» για να δώσει μια μεγάλη μάχη με την επικείμενη κακοκαιρία.
Ποια κακοκαιρία όμως; Έτσι, στο Facebook έγραψα αυτό:
Απ’ ότι φάνηκε – όχι εκ του αποτελέσματος, αλλά εξ αρχής – η κρατική προσέγγιση ήταν ξεκάθαρη και συνοψίζετε στην απλούστατη τακτική «Μείνετε σπίτι ό,τι και να γίνει. Τα υπόλοιπα θα τα αναλάβουμε εμείς». Και για να συνεχίσουμε σε Φεϊσμπουκικό πνεύμα, ο συνάδελφος Κωνσταντίνος σχολιάζοντας επάνω σε αυτή την σκέψη, έγραψε:
Τελικά αυτό που κατάφερε η κυβέρνηση ήταν να προκαλέσει ένα αίσθημα φόβου στους πολίτες της, για μια κακοκαιρία που θα είχε χαρακτηριστικά χιονόπτωσης και πολικού ψύχους, και να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ενός νέου lockdown, αντίστοιχο με εκείνο το πρώτο, το «ορθόδοξο» και αξέχαστος. Αλλά πλέον δεν έχουμε άλλο κουράγιο για ενδοσκόπηση και διαλογισμό. Τα βρήκαμε με τον εαυτό μας (#not) και θέλουμε να κινούμαστε, να ζούμε εκεί έξω ο καθένας με τις ανάγκες και τα θέλω του, να μην περιοριζόμαστε χωρίς λόγο σε τέσσερις τοίχους, να έχουμε την δυνατότητα της επιλογής γιατί είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας.
Όσο η «Μπάρμπαρα» αποδείχθηκε ανεπαρκής για να δημιουργήσει καταστάσεις αποκλεισμού και καταστροφές, άλλο τόσο πνίγηκε και η ΝΔ σε μια αίσθηση ανεπάρκειας – «Τι πιο σύνηθες θα μου πείτε» – και στην στοιχειώδη ανάληψη ευθυνών. Προτίμησε να μας κλείσει εμπορικά κατάστημα, να προειδοποιήσει για «αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων» και να στήσει αστυνομικά μπλόκα που θα κόβουν πρόστιμα 80 ευρώ σε όσους δεν έχουν αλυσίδες στο πορτ παγκάζ του αυτοκινήτου τους. Ουσιαστικά, μας είπε, «Κοίτα, δεν έχουμε budget για να δώσουμε χρηματικές αποζημιώσεις σε αμάξια που πιθανόν θα αποκλειστούν στην Αττική Οδό, ούτε θέλουμε να μπούμε πάλι σε μια λογική “ποια υπηρεσία είναι υπεύθυνη να κλαδέψει δέντρα που θα πέσουν από το βάρος του χιονιού”».
Κυκλοφορώντας αυτές τις μέρες, είδα αρκετά εκχιονιστικά στα βόρεια προάστια – νέα οχήματα που δεν είχα ξαναδεί, καθαρούς δρόμους, δημοσιογράφους δίπλα σε συνεργεία και κόσμο να περπατάει απολαμβάνοντας τις νιφάδες χιονιού που έπεφταν στα σκουφιά τους. Όμως δεν ήταν η κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού που έκανε την διαφορά, αλλά η «Μπάρμπαρα», που δεν έφερε την καταστροφή του κόσμου, που δεν υπηρέτησε τις ανάγκες της κυβέρνησης για να αναδείξει την βιτρινάτη ετοιμότητά της – κάτι που θα εξυπηρετούσε πολύ την εικόνα της ενόψει εκλογών.
Εχθές, οδηγώντας στην Αττική οδό, μεσημέρι προς απόγευμα για να πάω προς τα βόρεια, συνάντησα στο ύψος του Αμαρουσίου μία χιονοθύελλα που ομολογώ με ανησύχησε. Στιγμιαία σκέφτηκα «Μήπως να γυρίσω σπίτι;», αλλά επανέφερα τον εαυτό μου σε ψύχραιμο mode αφού θυμήθηκα όλες εκείνες τις φορές που οδήγησα στην πόλη, χωρίς κάποιο πρόβλημα, μέσα σε χιόνια. Πολλοί θα σκεφτούν, πως οι λέξεις «χιόνια» και «οδήγηση» στην ίδια πρόταση υποδηλώνει αυτόματα κάποιο λάθος, αλλά ποιος είπε πως δεν μπορούμε να μετακινηθούμε όταν χιονίζει και πότε αποφασίστηκε αυτό; Οι αλυσίδες είναι για τον πάγο και χρησιμοποιούνται στο χιόνι όταν αυτό ξεπερνάει κάποια εκατοστά. Κατά τ’ άλλα, θέλει απλά προσεκτική οδήγηση και εντός ορίων ταχύτητας (ή και παρακάτω).
Όπως ήταν αναμενόμενο, αρκετοί στα social media ξεκίνησαν να καταγράφουν τις εμπειρίες του από το εξωτερικό, αναφερόμενοι στις βόρειες και κεντρικές χώρες της Ευρώπης που καταφέρνουν να είναι πλήρως λειτουργικές όταν χιονίζει. Ο κόσμος πηγαίνει κανονικά στην δουλειά του, τα μαγαζιά παραμένουν ανοιχτά, οι δρόμοι είναι καθαροί και με αλάτι στο οδόστρωμα, κι άλλες τέτοιες όμορφες διηγήσεις που σε οδηγούν αναπόφευτκα στο «εδώ είμαστε ακόμα τριτοκοσμικοί». Φυσικά και είμαστε σε κάποια επίπεδα, όμως παράλληλα, προσωπικά, ποτέ δεν με ενόχλησε ένας αποκλεισμός λόγω χιονιού.
Αν δεν αποκλειστείς από το χιόνι, από τι θα αποκλειστείς; Η φύση, σε κάποιες περιπτώσεις, έχει την δύναμη να επιβάλλει τους κανόνες της και οι άνθρωποι να ακολουθήσουν. Παράλογο;
Δεν μπορείς να τοποθετήσεις δίχτυ στον ουρανό ή ένα σεντόνι που θα συγκρατήσει την χιονόπτωση – το φαινόμενο θα εξελιχθεί όπως εκείνο θέλει. Αυτό που, ιδανικά, πρέπει να συμβεί, είναι ο κόσμος να μην αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες που θα επηρεάσουν την διαβίωσή του. Τώρα, αν τα σχολεία δεν ανοίξουν, καλώς. Τα παιδιά ας βγουν έξω να παίξουν με το χιόνι και να μην κάνουν τηλεκπαίδευση – άλλωστε, η επαφή με τα στοιχεία της φύσης είναι εκπαιδευτικό «υλικό» που δεν δίνεται από το υπουργείο. Αν ξεμείνεις από αναψυκτικά ή φέτα, θα τα καταφέρεις, μην ανησυχείς. Αν ακυρώθηκε κάποιο επαγγελματικό ραντεβού σου, υπάρχει το Zoom και το Skype. Αν τελείωσε ο καφές σου, φτιάξε τσάι.
Δεν μπορώ να υιοθετήσω στο απόλυτο την λογική «η ζωή δεν μπορεί να σταματήσει». Προφανώς και μπορεί, όταν η αιτία είναι ένα καιρικό φαινόμενο. Έχουμε αποδεχθεί οποιαδήποτε «παράλυση» για θρησκευτικές εορτές και έθιμα – Κυριακή του Πάσχα, Δεκαπενταύγουστος, Καθαρά Δευτέρα κλπ – αλλά αν ο καιρός πάρει το πάνω χέρι και αποφασίσει ότι θα ρίξει χιόνι με το τσουβάλι, τότε μας πιάνει ένας πανικός, μια (βαθύτερη ίσως) ανθρώπινη ανάγκη να επιβληθούμε στη φύση και να σταθούμε όρθιοι απέναντι σε μια επέλαση χιονιά.
Εχθές, η «Μπάρμπαρα» έκανε μια αιφνιδιαστική χιονισμένη εμφάνιση, αλλά το 112 απουσίαζε και ομολογώ πως μου έλειψε. Ίσως αυτή η χιονόπτωση να μην θορύβησε την κυβέρνηση, πιθανόν η Πολιτική Προστασία να θεώρησε πως δεν είναι άξια πανικού. Και ορθώς. Αν κάτι λειτούργησε καλά αυτές τις μέρες, είναι η χθεσινή ηχηρή απουσία των κρατικών προτροπών και ειδοποιήσεων. Όπως το έθεσε σωστά και η συνάδελφος Σίντυ:
Απόγευμα Παρασκευής, 3 Φεβρουαρίου, στο Mall στο Μαρούσι. Ήμουν στημένος στην ουρά ενός καταστήματος όταν ξεκίνησε να ηχεί η σειρήνα ειδοποίησης του 112. Ξαφνικά, όλοι βρέθηκαν να κοιτάνε το κινητό τους παρατώντας τσάντες με ψώνια στο πάτωμα, τα ζευγάρια άφησαν τα χεριά τους και αλληλοκοιτάχτηκαν έντρομα, οι υπάλληλοι του καταστήματος συνέχισαν να κάνουν την δουλειά τους – γιατί ο καπιταλισμός δεν επιτρέπει στον πωλητή και στην πωλήτρια να έχει επάνω του το κινητό του/της – αλλά με μία δόση έντονης περιέργειας λοξοκοιτούσαν στις οθόνες των πελατών. «Τι έγινε;», χαμηλόφωνα ρωτούσαν και τα μάτια όλων είχαν γουρλώσει.
«Ο κρατικός μηχανισμός είναι σε ετοιμότητα» μην ανησυχείτε, ήθελα να τους πω, καθώς από το πρωί εκείνης της ημέρας το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων είχε γεμίσει με ενημερώσεις/ανακοινώσεις πως οι δήμοι και οι Περιφέρεια Αττικής έχουν υψηλές ποσότητες αλατιού έτοιμες για χρήση – το αλάτι «το καλό», όχι αυτό που βάζουμε στο φαγητό «και δεν πιάνει» – και τα εκχιονιστικά έχουν φουλάρει καύσιμο για να βγουν στους δρόμους να καθαρίσουν το χιόνι που θα πέσει. Η κυβέρνηση, φάνηκε, να έχει λάβει πολύ σοβαρά την υπόθεση «Μπάρμπαρα» και η Πολιτική Προστασία είχε «σηκώσει μανίκια» για να δώσει μια μεγάλη μάχη με την επικείμενη κακοκαιρία.
Ποια κακοκαιρία όμως; Έτσι, στο Facebook έγραψα αυτό:
Απ’ ότι φάνηκε – όχι εκ του αποτελέσματος, αλλά εξ αρχής – η κρατική προσέγγιση ήταν ξεκάθαρη και συνοψίζετε στην απλούστατη τακτική «Μείνετε σπίτι ό,τι και να γίνει. Τα υπόλοιπα θα τα αναλάβουμε εμείς». Και για να συνεχίσουμε σε Φεϊσμπουκικό πνεύμα, ο συνάδελφος Κωνσταντίνος σχολιάζοντας επάνω σε αυτή την σκέψη, έγραψε:
Τελικά αυτό που κατάφερε η κυβέρνηση ήταν να προκαλέσει ένα αίσθημα φόβου στους πολίτες της, για μια κακοκαιρία που θα είχε χαρακτηριστικά χιονόπτωσης και πολικού ψύχους, και να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα ενός νέου lockdown, αντίστοιχο με εκείνο το πρώτο, το «ορθόδοξο» και αξέχαστος. Αλλά πλέον δεν έχουμε άλλο κουράγιο για ενδοσκόπηση και διαλογισμό. Τα βρήκαμε με τον εαυτό μας (#not) και θέλουμε να κινούμαστε, να ζούμε εκεί έξω ο καθένας με τις ανάγκες και τα θέλω του, να μην περιοριζόμαστε χωρίς λόγο σε τέσσερις τοίχους, να έχουμε την δυνατότητα της επιλογής γιατί είναι αναφαίρετο δικαίωμά μας.
Όσο η «Μπάρμπαρα» αποδείχθηκε ανεπαρκής για να δημιουργήσει καταστάσεις αποκλεισμού και καταστροφές, άλλο τόσο πνίγηκε και η ΝΔ σε μια αίσθηση ανεπάρκειας – «Τι πιο σύνηθες θα μου πείτε» – και στην στοιχειώδη ανάληψη ευθυνών. Προτίμησε να μας κλείσει εμπορικά κατάστημα, να προειδοποιήσει για «αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων» και να στήσει αστυνομικά μπλόκα που θα κόβουν πρόστιμα 80 ευρώ σε όσους δεν έχουν αλυσίδες στο πορτ παγκάζ του αυτοκινήτου τους. Ουσιαστικά, μας είπε, «Κοίτα, δεν έχουμε budget για να δώσουμε χρηματικές αποζημιώσεις σε αμάξια που πιθανόν θα αποκλειστούν στην Αττική Οδό, ούτε θέλουμε να μπούμε πάλι σε μια λογική “ποια υπηρεσία είναι υπεύθυνη να κλαδέψει δέντρα που θα πέσουν από το βάρος του χιονιού”».
Κυκλοφορώντας αυτές τις μέρες, είδα αρκετά εκχιονιστικά στα βόρεια προάστια – νέα οχήματα που δεν είχα ξαναδεί, καθαρούς δρόμους, δημοσιογράφους δίπλα σε συνεργεία και κόσμο να περπατάει απολαμβάνοντας τις νιφάδες χιονιού που έπεφταν στα σκουφιά τους. Όμως δεν ήταν η κινητοποίηση του κρατικού μηχανισμού που έκανε την διαφορά, αλλά η «Μπάρμπαρα», που δεν έφερε την καταστροφή του κόσμου, που δεν υπηρέτησε τις ανάγκες της κυβέρνησης για να αναδείξει την βιτρινάτη ετοιμότητά της – κάτι που θα εξυπηρετούσε πολύ την εικόνα της ενόψει εκλογών.
Εχθές, οδηγώντας στην Αττική οδό, μεσημέρι προς απόγευμα για να πάω προς τα βόρεια, συνάντησα στο ύψος του Αμαρουσίου μία χιονοθύελλα που ομολογώ με ανησύχησε. Στιγμιαία σκέφτηκα «Μήπως να γυρίσω σπίτι;», αλλά επανέφερα τον εαυτό μου σε ψύχραιμο mode αφού θυμήθηκα όλες εκείνες τις φορές που οδήγησα στην πόλη, χωρίς κάποιο πρόβλημα, μέσα σε χιόνια. Πολλοί θα σκεφτούν, πως οι λέξεις «χιόνια» και «οδήγηση» στην ίδια πρόταση υποδηλώνει αυτόματα κάποιο λάθος, αλλά ποιος είπε πως δεν μπορούμε να μετακινηθούμε όταν χιονίζει και πότε αποφασίστηκε αυτό; Οι αλυσίδες είναι για τον πάγο και χρησιμοποιούνται στο χιόνι όταν αυτό ξεπερνάει κάποια εκατοστά. Κατά τ’ άλλα, θέλει απλά προσεκτική οδήγηση και εντός ορίων ταχύτητας (ή και παρακάτω).
Όπως ήταν αναμενόμενο, αρκετοί στα social media ξεκίνησαν να καταγράφουν τις εμπειρίες του από το εξωτερικό, αναφερόμενοι στις βόρειες και κεντρικές χώρες της Ευρώπης που καταφέρνουν να είναι πλήρως λειτουργικές όταν χιονίζει. Ο κόσμος πηγαίνει κανονικά στην δουλειά του, τα μαγαζιά παραμένουν ανοιχτά, οι δρόμοι είναι καθαροί και με αλάτι στο οδόστρωμα, κι άλλες τέτοιες όμορφες διηγήσεις που σε οδηγούν αναπόφευτκα στο «εδώ είμαστε ακόμα τριτοκοσμικοί». Φυσικά και είμαστε σε κάποια επίπεδα, όμως παράλληλα, προσωπικά, ποτέ δεν με ενόχλησε ένας αποκλεισμός λόγω χιονιού.
Αν δεν αποκλειστείς από το χιόνι, από τι θα αποκλειστείς; Η φύση, σε κάποιες περιπτώσεις, έχει την δύναμη να επιβάλλει τους κανόνες της και οι άνθρωποι να ακολουθήσουν. Παράλογο;
Δεν μπορείς να τοποθετήσεις δίχτυ στον ουρανό ή ένα σεντόνι που θα συγκρατήσει την χιονόπτωση – το φαινόμενο θα εξελιχθεί όπως εκείνο θέλει. Αυτό που, ιδανικά, πρέπει να συμβεί, είναι ο κόσμος να μην αντιμετωπίσει τεράστιες δυσκολίες που θα επηρεάσουν την διαβίωσή του. Τώρα, αν τα σχολεία δεν ανοίξουν, καλώς. Τα παιδιά ας βγουν έξω να παίξουν με το χιόνι και να μην κάνουν τηλεκπαίδευση – άλλωστε, η επαφή με τα στοιχεία της φύσης είναι εκπαιδευτικό «υλικό» που δεν δίνεται από το υπουργείο. Αν ξεμείνεις από αναψυκτικά ή φέτα, θα τα καταφέρεις, μην ανησυχείς. Αν ακυρώθηκε κάποιο επαγγελματικό ραντεβού σου, υπάρχει το Zoom και το Skype. Αν τελείωσε ο καφές σου, φτιάξε τσάι.
Δεν μπορώ να υιοθετήσω στο απόλυτο την λογική «η ζωή δεν μπορεί να σταματήσει». Προφανώς και μπορεί, όταν η αιτία είναι ένα καιρικό φαινόμενο. Έχουμε αποδεχθεί οποιαδήποτε «παράλυση» για θρησκευτικές εορτές και έθιμα – Κυριακή του Πάσχα, Δεκαπενταύγουστος, Καθαρά Δευτέρα κλπ – αλλά αν ο καιρός πάρει το πάνω χέρι και αποφασίσει ότι θα ρίξει χιόνι με το τσουβάλι, τότε μας πιάνει ένας πανικός, μια (βαθύτερη ίσως) ανθρώπινη ανάγκη να επιβληθούμε στη φύση και να σταθούμε όρθιοι απέναντι σε μια επέλαση χιονιά.
Εχθές, η «Μπάρμπαρα» έκανε μια αιφνιδιαστική χιονισμένη εμφάνιση, αλλά το 112 απουσίαζε και ομολογώ πως μου έλειψε. Ίσως αυτή η χιονόπτωση να μην θορύβησε την κυβέρνηση, πιθανόν η Πολιτική Προστασία να θεώρησε πως δεν είναι άξια πανικού. Και ορθώς. Αν κάτι λειτούργησε καλά αυτές τις μέρες, είναι η χθεσινή ηχηρή απουσία των κρατικών προτροπών και ειδοποιήσεων. Όπως το έθεσε σωστά και η συνάδελφος Σίντυ:
