Θυμηθείτε τους The Who, που στο My Generation τραγουδούσαν ότι «ήλπιζαν να πεθάνουν προτού γεράσουν», με τον Kurt Cobain να απαντά στο ημερολόγιό του «Ελπίζω να πεθάνω πριν γίνω Pete Townshend», σε μια διαμάχη των γενεών. Τι να σκεφτόταν άραγε ο Cobain όταν έγραφε αυτές τις αράδες για έναν από τους πιο χαρισματικούς κιθαρίστες στη ιστορία της ροκ; Μήπως άραγε ότι έγινε βαρετός; Μήπως ότι απέτυχε να πεθάνει νέος; Ότι είχε βολευτεί; Ότι συμβιβάστηκε με το σύστημα; Ή απλά ότι είχε γεράσει; Δεν θα μάθουμε ποτέ.

Αυτό που όμως μπορούμε να πούμε με σιγουριά, είναι ότι έχουμε μια αρρωστημένη εμμονή με τις γενικεύσεις. Ξοδεύουμε υπερβολικά πολύ χρόνο για να κατηγοριοποιούμε τα ανθρώπινα σύνολα σε κουτάκια γενεών: Αυτές οι ταμπέλες αποτελούν μια συντομογραφία, έναν τρόπο για να κατανοήσουμε – και πιο συχνά, να παρεξηγήσουμε – την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης εμπειρίας στο πέρας του χρόνου. Προσφέρουν ένα απλοϊκό πλαίσιο για την εξήγηση πολύπλοκων κοινωνικών μετατοπίσεων, τη χάραξη πολιτικής, τη διάδοση ιδεολογιών και, ίσως το πιο σημαντικό, τη συσκευασία και την πώληση προϊόντων.

Είμαι κι εγώ ένοχη γι’ αυτό. Το ένα το αποκαλούμε Boomer, το άλλο Gen Z. Είναι ένας εύκολος τρόπος για να μιλήσεις για τους άλλους. Για να διατυπώσεις ένα επιχείρημα. Και, για να είμαι πιο ειλικρινείς, για να κερδίσεις τα κλικ.

Αλλά τι συμβαίνει όταν τα τοποθετούμε όλα σε λάθος βάση; Αν αντί για τις διαφορετικές γενιές που πορεύονται σε μια γραμμική πορεία, αποτελούμε όλοι μέρος ενός ενιαίου, συνεχούς κύκλου; Ενός κύκλου όπου η φλόγα της νιότης σταδιακά μετριάζεται από τα βάρη της καθημερινότητας και τα «χαστούκια» της πραγματικότητας, ούτως ώστε να αναζωπυρωθεί στην επόμενη φουρνιά των ονειροπόλων με τα λαμπερά μάτια;

Σκεφτείτε τα βασικά χαρακτηριστικά που συχνά αποδίδονται σε κάθε νεότερη γενιά – ανεξάρτητα από την εποχή. Ιδεαλισμός. Τεχνολογική γνώση. Η επιθυμία αμφισβήτησης του status quo. Μια τάση κατά της εξουσίας. Ξεφυλλίστε τις σελίδες της ιστορίας και θα βρείτε τα ίδια χαρακτηριστικά που αποδίδονται στα νεολαιίστικα κινήματα ανά δεκαετίες, ακόμη και ανά αιώνες.

Τη δεκαετία του 1960, οι νέοι βγήκαν στους δρόμους, και διαμαρτυρόμενοι για τον πόλεμο, διεκδίκησαν πολιτικά δικαιώματα και σεξουαλική απελευθέρωση. Τους χαρακτήρισαν ιδεαλιστές, επαναστάτες και παράξενους. Αν περάσουμε  στη δεκαετία του 2020 θα εντοπίσουμε νεολαιίστικα κινήματα για την κλιματική αλλαγή και την κοινωνική δικαιοσύνη.  Οι αιτίες μπορεί να διαφέρουν, αλλά το πνεύμα αλλαγής και ιδεαλισμού παραμένει.

Η τεχνολογία μπορεί να αλλάζει – από τα τρανζίστορ ραδιόφωνα περάσαμε στα smartphones – αλλά η ουσία παραμένει η ίδια: οι νέοι άνθρωποι υιοθετούν νέα εργαλεία για να συνδεθούν, να εκφραστούν, να μιλήσουν κατά της αδικίας και της καταπίεσης και να αλλάξουν τον κόσμο τους. Τα τεχνολογικά μέσα εξελίσσονται, αλλά το μήνυμα παραμένει ανέπαφο.

Κι εδώ είναι που γίνεται εμφανής ο κυκλικός χαρακτήρας της κοινής μας γενεαλογικής εμπειρίας. Καθώς κάθε γενιά μεγαλώνει, αντιμετωπίζει αναπόφευκτα την αποκαρδιωτική πραγματικότητα της ενήλικης ζωής. Υποθήκες. Επαγγελματικές πιέσεις. Οικογενειακές ευθύνες. Το μετεφηβικό μπρίο, ο ιδεαλισμός και τα όνειρα δεν εξαφανίζονται, αλλά μετριάζονται από τον ρεαλισμό, από την πολυπλοκότητα ενός κόσμου που αντιστέκεται στις μεγαλόπνοες αλλαγές.

Ας το θέσουμε έτσι.

Κάθε γενιά περνάει την Bob Dylan φάση της. Κάθε γενιά βιώνει τη δική της Sex Pistols φάση. Κάθε γενιά περνάει τη φάση των Fugazi. Κάθε γενιά περνάει τη Fontaines Dc φάση της.

Αυτός ο μετριασμός δεν αποτελεί προδοσία της νεανικής ιδεολογίας. Ούτε πρόκειται για μια δικαιολογημένη «ωριμότητα» που χλευάζει αυτά τα ιδανικά. Είναι απλώς μια αναμενόμενη εξέλιξη στα πλαίσια του καπιταλισμού. Γιατί απλά μεγαλώνοντας σε τσακίζει. Όχι μόνο σε τσακίζει, αλλά απομυζεί επίσης από κάθε δημιουργικό νεανικό σου κύτταρο και το εξαργυρώνει σε κέρδος. Σκεφτείτε το, πώς το επαναστατικό μπρίο μπορεί να εμπορευματοποιηθεί, να συσκευαστεί και εν τέλει να αποτελέσει μια κερδοφόρα βιομηχανία; Ιδιοφυέστατο!  Είναι η ίδια διαδικασία που μετέτρεψε τους ριζοσπάστες της δεκαετίας του 1960 σε επιχειρηματίες της δεκαετίας του 1980, που οδηγεί τους σημερινούς ακτιβιστές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να προσανατολίζονται στον κόσμο των επιχειρήσεων. Η φλόγα δεν σβήνει- διαχέεται, γίνεται εμπόρευμα και προσαρμόζεται στις νέες πραγματικότητες.

Καθώς η φλόγα μιας γενιάς σβήνει, η φλόγα μιας άλλης γενιάς αρχίζει να φουντώνει. Οι απόφοιτοι πανεπιστημίων που ενσωματώνονται σήμερα στο εργατικό δυναμικό μπορεί να γουρλώνουν τα μάτια τους για τις απεργίες των λυκείων, ξεχνώντας ότι μόλις πριν από λίγα χρόνια, και οι ίδιοι έσφυζαν από τον ίδιο ασυμβίβαστο ζήλο για μια καλύτερη κοινωνία. Αλλά και οι δύο είναι μέρος του ίδιου κύκλου.

Κάθε φουρνιά νέων εργαζομένων ενσωματώνεται στην αγορά εργασίας γεμάτη φιλοδοξίες, με τη βεβαιότητα ότι θα επαναπροσδιορίσουν τη φύση της ίδιας της εργασίας. Αμφισβητούν τις παραδοσιακές ιεραρχίες, απαιτούν περισσότερη ευελιξία, πέρα από έναν μισθό αναζητούν και νόημα. Σας θυμίζει κάτι; Θα έπρεπε, γιατί είναι μια ιστορία που επαναλαμβάνεται εδώ και δεκαετίες.

Οι «τεμπέληδες» της γενιάς Χ που επαναστάτησαν ενάντια στην εταιρική κουλτούρα της δεκαετίας του 1980 ενηλικιώθηκαν για να γίνουν οι επιχειρηματίες που αναδιαμόρφωσαν τους βιομηχανικούς κλάδους της δεκαετίας του 1990 και του 2000. Οι Millennials που εντάχθηκαν στο εργατικό δυναμικό απαιτώντας ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και μια καριέρα με νόημα είναι τώρα οι μάνατζερ και τα στελέχη που παλεύουν με το πώς να εφαρμόσουν αυτά ακριβώς τα ιδανικά σε μια παγκόσμια οικονομία.

Κάθε γενιά έχει και θα αντιμετωπίσει τις δικές της μοναδικές προκλήσεις, σίγουρα. Δύο Παγκόσμιους Πολέμους, τον Ψυχρό Πόλεμο, τη Μεγάλη Ύφεση, Κατοχή, Εμφύλιος, Χούντα, Μεταπολίτευση, την παγκόσμια οικονομική κρίση, τα Μνημόνια, τα κόκκινα δάνεια, τη πανδημία, την άνοδο της Alt-Right, ανεργία, ενεργειακή κρίση, τον πόλεμος στην Ουκρανία, τον πληθωρισμός, τη φτωχοποίηση, τη φούσκα των social media, το κούρεμα του ελληνικού χρέους, την πανταχού παρούσα παραπληροφόρηση, την κλιματική αλλαγή, τις ολοένα αυξανόμενες γυναικοκτονίες κ.λπ. Συνεπώς, η οικονομική πραγματικότητα της εισόδου στην αγορά εργασίας κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης, οι κοινωνικές επιπτώσεις των τεχνολογικών αλλαγών, η διαφαινόμενη απειλή της κλιματικής αλλαγής – αυτοί οι παράγοντες διαμορφώνουν τις εμπειρίες με βαθύτατους τρόπους. Όμως, τα βασικά μοτίβα του τρόπου με τον οποίο αντιδρούμε σε αυτές τις προκλήσεις, του τρόπου με τον οποίο αναπτυσσόμαστε και προσαρμοζόμαστε, παραμένουν αξιοσημείωτα σταθερά σε όλες τις γενιές.

Πιστεύω πως ήρθε πλέον ο καιρός να αποσύρουμε εντελώς τις ετικέτες των γενεών. Αντί να αντιλαμβανόμαστε την κοινωνία ως μια σειρά από ξεχωριστές ηλικιακές ομάδες που πορεύονται στο χρόνο, έχει αξία να τη δούμε ως ένα συνεχές, έναν αέναο κύκλο ανανέωσης και προσαρμογής, που δεν ορίζεται από το έτος γέννησής μας, αλλά από το στάδιο που βρισκόμαστε στο ταξίδι της ζωής μας.

Δεν θέλω να αναιρέσω τις πραγματικές διαφορές στις εμπειρίες μεταξύ των ηλικιακών ομάδων. Θέλω απλώς να τις επαναπροσδιορίσω ως μέρος μιας κοινής ανθρώπινης ιστορίας και όχι ως μια σειρά από διαχωρισμούς γενεών. Θέλω να προκαλέσω τον καθένα από εμάς, συμπεριλαμβανομένου και του εαυτού μου, να αναζητήσουμε τις ομοιότητες, τις ομοιομορφίες στις εμπειρίες μας αντί να επικεντρωνόμαστε στις διαφορές.

Πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η αλλαγή προοπτικής θα μπορούσε να αλλάξει την προσέγγισή μας απέναντι στα κοινωνικά προβλήματα. Αντί να φέρνουμε τις γενιές αντιμέτωπες μεταξύ τους – Boomers εναντίον Millennials στην αγορά κατοικίας, για παράδειγμα – θα μπορούσαμε να αναγνωρίσουμε ότι όλοι μας αντιμετωπίζουμε τις ίδιες θεμελιώδεις ανθρώπινες ανάγκες και επιθυμίες, απλώς σε διαφορετικά στάδια της ζωής μας, και να συσπειρωθούμε προς αυτές τις διεκδικήσεις.

Η κυκλική αντίληψη των γενεών προσφέρει ένα ισχυρό αντίδοτο στην απαισιοδοξία που συχνά συνοδεύει τη γήρανση. Αντί να θρηνούμε για την απώλεια του νεανικού ιδεαλισμού, μπορούμε να την αναγνωρίσουμε ως μια φυσική εξέλιξή, μια μετατόπιση του τρόπου με τον οποίο διοχετεύουμε τις ενέργειες και τα πάθη μας. Η φλόγα δεν έχει χαθεί- απλώς καίει με διαφορετικό τρόπο.

Η επαναστατικότητα και ο ασυμβίβαστος νεανικός ιδεαλισμός είναι απαραίτητα για να διευρύνουμε τα όρια και να οραματιστούμε καινούργιες δυνητικότητες. Θυμηθείτε τα συνθήματα στους τοίχους του Παρισιού τον Μάιο του 1968: «Απαγορεύονται οι απαγορεύσεις», «Θέλουμε απολαύσεις χωρίς εμπόδια», ή «Να είστε ρεαλιστές, να ζητάτε το αδύνατο». Από την άλλη, ο μετριοπαθής πραγματισμός της μέσης ηλικίας είναι ζωτικής σημασίας για τη μετατροπή αυτών των οραμάτων σε εφαρμόσιμες πραγματικότητες. Η σοφία των μεγαλύτερων ηλικιών παρέχει το πλαίσιο και τη μακροπρόθεσμη οπτική που απαιτούνται για την καθοδήγηση της βιώσιμης προόδου.

Ο 20χρονος ακτιβιστής για το κλίμα σήμερα δεν διαφέρει και πολύ από τον 20χρονο διαδηλωτή για τα πολιτικά δικαιώματα της δεκαετίας του 1960. Ο 40άρης γονιός που παλεύει σήμερα για μια καριέρα και την οικογένειά του αντιμετωπίζει σήμερα πολλά από τα ίδια βασικά προβλήματα.

Δεν αγνοώ τις ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν στο παρόν. Ο ρυθμός των τεχνολογικών αλλαγών, ο παγκόσμιος χαρακτήρας των προκλήσεών που αντιμετωπίζουμε, η άνευ προηγουμένου πρόσβαση στην πληροφόρηση – αυτοί οι παράγοντες δημιουργούν εμπειρίες που είναι, από πολλές απόψεις, χωρίς ιστορικό προηγούμενο. Αλλά ακόμη και όταν αναγνωρίζουμε αυτές τις μοναδικές παραμέτρους, μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις υποκείμενες ανθρώπινες σταθερές που διατηρούνται στο χρόνο.

Η πιο πολύτιμη διαπίστωση από αυτή την κυκλική αντίληψη των γενεών είναι η αίσθηση της συνέχειας που προσφέρει.

Δεν είμαστε η Γενιά Υ ή η Γενιά Ζ, οι Millennials ή η Γενιά Χ. Δεν είμαστε αποκομμένες ομάδες, αποσυνδεδεμένες από εκείνους που ήρθαν πριν ή μετά από εμάς.

Είμαστε όλοι μέρος μιας μακράς, αδιάσπαστης αλυσίδας της ανθρώπινης εμπειρίας.

Είμαστε απλά άνθρωποι, μια αιώνια γενιά που ξεκινά από την αυγή του πολιτισμού και βαδίζει προς το άγνωστο. Η φλόγα μας μπορεί να τρεμοπαίζει και να αλλάζει καθώς μεγαλώνουμε, αλλά στην πραγματικότητα δεν σβήνει ποτέ. Απλώς μεταβιβάζεται –σαν λαμπαδηδρομία- στον επόμενο στη σειρά, έτοιμη να φουντώσει και πάλι από την αρχή.

➥ Διαβάστε επίσης: Ένα γράμμα αγάπης προς τη γενιά Z

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News