Όσο εξοργιστική και εάν είναι η εικόνα των πλημμυρισμένων χωριών και των κατεστραμμένων εκτάσεων, όσο αποκαρδιωτικός και εάν είναι ο αριθμός των συνανθρώπων μας που έχασαν τη ζωή τους βασανιστικά και άδικα, βρισκόμαστε μόλις στην αρχή του ενός κακού του οποίου μύρια έπονται. Είναι βέβαια κάπως δύσκολο το μέτρημα τον τελευταίο καιρό γιατί η Ελλάδα, από χώρα της κρίσης, έχει μετατραπεί πλέον σε χώρα των πολλαπλών, αλυσιδωτών κρίσεων. Πρόκειται για κανονικό σφυροκόπημα. Πάντως, η στήλη οφείλει να προσθέσει στον λογαριασμό ακόμα μια, η οποία ξεκίνησε εχθές με τον διπλασιασμό της τιμής του σταφυλιού (κυριολεκτικά) αλλά θα συνεχιστεί για το επόμενο έτος εξαιρετικά έντονα, και, καιρού επιτρέποντος, θα αποκλιμακωθεί σε 4-5 χρόνια. Υπομονή.

Τι είναι ο Θεσσαλικός κάμπος; Βασικά η περιοχή που μας ταΐζει, είτε άμεσα, είτε έμμεσα. Όχι μόνο γιατί πολλά από τα προϊόντα της φτάνουν απευθείας στο πιάτο μας, αλλά και διότι στη Θεσσαλία παράγεται ένα εξαιρετικά σημαντικό μέρος των ζωοτροφών που είναι απαραίτητες για την ελληνική κτηνοτροφία, όπως και εξαγωγικά είδη τα οποία συνεισφέρουν στο συνολικό ισοζύγιο της χώρας. Στις εκτάσεις που τώρα επιπλέουν οι κυβερνητικές επιτυχίες, κάποτε καλλιεργούνταν το 1/3 της παραγωγής ολόκληρης της Ελλάδας σε σκληρό σιτάρι και κριθάρι, σχεδόν το 40% της παραγωγής του βαμβακιού, πάνω από το 50% της βιομηχανικής ντομάτας, σχεδόν το 55% της παραγωγής αχλαδιού, τα μισά αμύγδαλα της χώρας, το 40% των κάστανων, 1/4 των καρυδιών, περίπου το 20% του πρόβειου γάλακτος, 20% του αγελαδινού και πάνω από 10% του κατσικίσιου, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ. Στην παραγωγή κρέατος, η Θεσσαλία συνεισέφερε άμεσα το 20% του βοδινού και 10% του χοιρινού της επικράτειας. Καλώς ήρθατε στην εποχή της σιτοδείας!

«Στη Θεσσαλία έχει γίνει βιβλικών διαστάσεων καταστροφή και δεν υπερβάλουμε. Αυτή η βροχή όμως έπληξε και την Πελοπόννησο. Τα σταφύλια της Κορινθίας τελειώσανε. Το ίδιο συμβαίνει και με ό,τι υπήρχε ακόμα από ροδάκινο και νεκταρίνι στην κεντρική και δυτική Μακεδονία. Υπάρχουν δύο προεκτάσεις. Η μια είναι η παραγωγή που χάθηκε. Οι δυναμικές καλλιέργειες που υπήρχαν, τα δαμάσκηνα που ήταν σε συγκομιδή, οι βανίλιες, τα μήλα, τα αχλάδια, έχουν πάθει ζημιά. Δηλαδή, να μην περιμένουμε ως καταναλωτές ότι θα δούμε αυτά τα προϊόντα στη λαϊκή όπως τα ξέραμε. Επίσης, δε θα δούμε το βαμβάκι» εξηγεί στο Olafaq ο πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών, Βλάσης Τσιόγκας. Όμως, η δεύτερη προέκταση είναι ακόμα πιο ανησυχητική. «Μιλάμε για μακροχρόνια καταστροφή. Χάθηκαν τα εργαστήρια, το πάγιο κεφάλαιο, καταστράφηκαν τα μηχανήματα, όλες οι υποδομές και τα εργαλεία, οι όποιες προμήθειες, μπορεί το ίδιο το κτήμα κάποιου να θάφτηκε στη λάσπη. Δεν αναπληρώνονται αυτά από τη μια μέρα στην άλλη. Σε μια δενδρώδη καλλιέργεια, στην καλύτερη περίπτωση θα ξαναδούμε παραγωγή σε τέσσερα χρόνια και αυτό με τεράστιο κόστος, με τεράστια επένδυση για να ξαναγίνει από την αρχή» τονίζει ο κ. Τσιόγκας.

Επιπλέον, επειδή τα καλά νέα συνεχίζουν να έρχονται, «στις μονοετείς καλλιέργειες, όπως είναι το τριφύλλι και ο βίκος, θα δούμε κάτι άλλο. Εκτός του ότι χάθηκαν με τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες πάρα πολλά παραγωγικά ζώα -δεν έχουμε ιδέα ακόμα για τον συνολικό αριθμό-, η εγχώρια παραγωγή ζωοτροφών έχει δεχτεί τεράστιο πλήγμα. Ήδη οι ζωοτροφές είναι πανάκριβες. Ο Θεσσαλικός κάμπος ήταν σαν όαση για τους κτηνοτρόφους πανελλαδικά και η απώλεια του θα προκαλέσει ανατιμήσεις σε όλη τη χώρα γιατί και στον Έβρο και στην Καλαμάτα, το κοστολόγιο θα ανέβει στον ουρανό. Συν τοις άλλοις, δεν είναι μόνο θέμα τιμής. Δεν ξέρουμε καν εάν υπάρχει πλέον επάρκεια ζωοτροφής με αυτά τα δεδομένα» υπογραμμίζει ο πρόεδρος των αγροτικών συνεταιρισμών.

Συνεπώς, ολόκληρη η επισιτιστική αλυσίδα βρίσκεται στον αέρα. Οι άνθρωποι που μας ταΐζουν, οι παραγωγοί, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε απελπισία και οι καταναλωτές βρίσκονται ήδη σε στένεμα. Κατ’ αρχάς, είναι κεφαλαιώδες να μη σηκωθούν να φύγουν μετανάστες στη δυτική Ευρώπη όσοι μέχρι προχθές όργωναν και άρμεγαν, σενάριο καθόλου απίθανο. «Υπάρχει τεράστια ανάγκη στήριξης των αγροτών και των κτηνοτρόφων. Αυτή τη στιγμή ο οργανισμός ασφάλισης της αγροτικής παραγωγής (ΕΛΓΑ) χρωστάει λεφτά από το 2021 και έχει γύρω στα 30 εκατ. έλλειμμα. Για τις φετινές ζημιές πριν τις φωτιές είχε υπολογιστεί ότι θα χρειαζόταν περίπου 80 εκατ. κρατική επιχορήγηση για να βγει η χρονιά» σημειώνει ο κ. Τσιόγκας, ο οποίος καταγγέλλει ότι οι διαδικασίες είναι εξοντωτικά αργές για τους παραγωγούς που αγωνιούν. Η μόνη λύση, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι η ενεργοποίηση του Ταμείου Αλληλεγγύης της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως είχε γίνει το 2019 για την Κρήτη και η ελπίδα ότι ο σχεδιασμός της επόμενης μέρας θα φέρει κατάλληλα έργα υποδομών, όχι μόνο πασάλειμμα.

Όμως, έστω ότι οι παραγωγοί στηρίχθηκαν με τον ιδανικό τρόπο και του χρόνου θα έχει αποκατασταθεί σημαντικό μέρος της ζημιάς, σε βάθος 5ετίας και τα υπόλοιπα. Το δεύτερο ζητούμενο που προβάλλει αμείλικτο είναι πώς θα αντέξει η ελληνική οικογένεια έως τότε. Την εβδομάδα που μας πέρασε, η Ipsos, δηλαδή μια αξιόπιστη διεθνής εταιρεία μετρήσεων, που πραγματοποιεί έρευνες αγοράς και κοινής γνώμης, δημοσίευσε σε συνεργασία με την γαλλική μη κυβερνητική οργάνωση Secours Populaire τα αποτελέσματα μιας μελέτης για την ποιότητα ζωής σε δέκα κράτη, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα. «Εκτεταμένη στέρηση» είναι η έκφραση με την οποία συνολικά περιγράφεται η κατάσταση στο σχετικό δελτίο Τύπου, αφού 1 στους 2 συμμετέχοντες στερούνται πρόσβασης σε υπηρεσίες υγείας, σε θέρμανση ή/και τροφή τους τελευταίους έξι μήνες. Προφανώς, η ζωή δεν είναι ρόδινη ούτε στις Γαλλία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σερβία, Ιταλία, Πολωνία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο, που επίσης συγκαταλέγονται στον κατάλογο των κρατών. Η Ελλάδα όμως παρουσιάζει παρόμοιο προφίλ με τη …Μολδαβία. Σχεδόν οι μισοί Έλληνες αισθάνονται ότι ζουν σε ιδιαίτερα ανησυχητικές οικονομικές και υλικές συνθήκες. Για να καλύψουν τις ανάγκες τους, το 60% των Ελλήνων (και το 70% των Μολδαβών) βασίζονται σε φίλους και συγγενείς που τους δανείζουν ή τους δίνουν χρήματα. Επιπλέον, το 75% των Ελλήνων περιορίζει τις μετακινήσεις του για να εξοικονομήσει χρήματα, ενώ το 36% των Ελλήνων έμειναν χωρίς ιατρική περίθαλψη, είτε γιατί δεν είχαν χρήματα, είτε στην προσπάθειά τους να κάνουν οικονομία. «Το ζήτημα της υγείας είναι παρόμοιο με το ζήτημα των τροφίμων: οι άνθρωποι παραιτούνται από τα απαραίτητα και αυτό είναι ένας πολύ ανησυχητικός δείκτης», προειδοποίησε ο Sébastien Thollot, εθνικός γραμματέας της Secours Populaire, σε συνέντευξή του στη EURACTIV Γαλλίας. Στην κυβέρνηση της Ελλάδας πάλι δεν φαίνεται να ανησυχεί κανείς. Σιωπή ιχθύος για μέτρα στήριξης στην άλλη πλευρά της τροφικής αλυσίδας, δηλαδή στην κατανάλωση. Μόνο εξαγγελίες για τον πρωτογενή τομέα και αυτά από εβδομάδα. Είναι σχεδόν σα να μην έχει σκεφτεί κανείς ιθύνων νους ότι μόλις ανατράπηκε η ισορροπία τροφίμων της χώρας. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι πρόκειται για επικοινωνιακή σιωπή. Αλλιώς υπάρχει πάντα η διέξοδος του GNTM.

Οι ημέρες του χειμώνα που έρχεται θα είναι δύσκολες όχι γιατί η στήλη υφαίνει ένα σενάριο καταστροφής και οδύνης από προσωπικό βίτσιο ή εμπάθεια, αλλά γιατί τα στοιχεία το αποδεικνύουν. Η πρόσφατη πλημμύρα φέρνει συνέπειες για τις οποίες δεν υφίστανται πια κοινωνικές εφεδρείες ώστε να αντιμετωπιστούν. Όσο μπροστά στα απορημένα μάτια μας εξελίσσονται προσωπικά δράματα στην Μαγνησία, την Καρδίτσα και τη Λάρισα, προϊόντα εξαφανίζονται από τις αποθήκες ή ανατιμώνται τόσο που εμφανίζεται ρεαλιστικά ο κίνδυνος ο μέσος καταναλωτής να ξαναδοκιμάσει αχλάδι Ελλάδας σε μια 5ετία. Η στήλη λοιπόν διερωτάται: στο μεταξύ, ξέρει κανείς τι γεύση έχουν οι καλές προθέσεις;