Τι είδους πολιτικά υποκείμενα διαμορφώνονται στην σημερινή Ελλάδα μέσα από την ιδεολογική ηγεμονία της Εκκλησίας και τις ρητορικές της; Τι είδους ταυτότητες συντίθενται και αποσυντίθενται μέσα από τις συγκυρίες της ιστορίας; Μήπως τελικά η λίμπιντο είναι ο στόχος; Μήπως πίσω από όλες τις αναχρονιστικές απόψεις και πρωτοβουλίες της Εκκλησίας που μοιάζει να πηγαίνει χέρι χέρι με την πολιτεία και τα μίντια δεν κρύβεται παρά η πρόθεση σωφρονισμού της ανθρώπινης επιθυμίας και επανασυγκρότησης της Ελληνίδας ως κοινωνικού υποκειμένου;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Ιερά Σύνοδος προετοιμάζει αύριο κηρύγματα σε όλες τις εκκλησίες της χώρας κατά των αμβλώσεων παρόλο που έχουν περάσει 36 χρόνια από τότε που κατοχυρώθηκε το δικαίωμα στην άμβλωση και κατ’ επέκταση το γυναικείο σώμα έπαψε να αντιμετωπίζεται ως κρατική ή εκκλησιαστική ιδιοκτησία. Ο Μητροπολίτης Δωδώνης Χρυσόστομος, παρόλο που είναι ευρέως γνωστός για τις θέσεις του, προσκαλείται στο πλατό τηλεοπτικών εκπομπών, αμέσως μετά την εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου για… πανελλαδικό κήρυγμα υπέρ ζωής. Και δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει ο ίδιος και τα λεγόμενα του όπως «Δεν κάθεται μια γυναίκα και να βιάζεται χωρίς να το θέλει. Μην τρελαθούμε τώρα», αλλά το γεγονός πως προσκαλείται από μεγάλα κανάλια και τρομοκρατεί δημοσίως ακόμα και τα θύματα βιασμού, αφαιρώντας το δικαίωμα από τις γυναίκες να ορίζουν και να επιλέγουν ή όχι τη μητρότητα.
Σε τι μεταφράζεται η φιλοξενία και η ανεκτικότητα κυρίαρχων μίντια στις σκοταδιστικές φωνές της Εκκλησίας;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μέσα από τη χριστιανική κατήχηση διαμορφώθηκε ο παραδοσιακός κοινωνικός ρόλος για τις γυναίκες, ένας ρόλος που προϋπόθετε τη μητρότητα ως απαρέγκλιτο καθήκον και δείκτη κοινωνικής ηθικής. Όπως δεν μπορούμε να αγνοούμε πως η θρησκευτικότητα και ο εθνικισμός παραμένουν οι δυο βασικές πτυχές της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας. Η Εκκλησία δεν είναι όμως πολιτικός θεσμός για να αμφισβητεί στη δημόσια σφαίρα το δικαίωμα μιας γυναίκας να αποφασίζει για το σώμα της. Κι όμως, όχι μόνο το κάνει, αλλά επιχειρεί ανενόχλητη την επανασυγκρότηση της Ελληνίδας ως κοινωνικού υποκειμένου μέσα από τον κυρίαρχο λόγο για την ορθοδοξία. Για την ακρίβεια προωθεί έναν λόγο διεκδίκησης πλήρους ελέγχου της γυναικείας επιθυμίας και μήτρας.
Πριν από μερικούς μήνες η μελέτη «Η κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου στην Ελλάδα: φύλο, ΜΜΕ, Ένοπλες Δυνάμεις, Εκκλησία» που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στα ελληνικά και τα αγγλικά, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, υπό την επιστημονική ευθύνη των Ρόζας Βασιλάκη και Γιώργου Σουβλή καταπιάστηκε με την κανονικοποίηση του λόγου της ακροδεξιάς τόσο από επίσημους θεσμούς του Ελληνικού κράτους όσο και από την ίδια την κοινωνία των πολιτών και την Εκκλησία. Διαβάζοντας το εγχειρίδιο κατανοούμε καλύτερα πως αναπτύσσεται μια ρητορική ενοχής – για παράδειγμα κατά των αμβλώσεων -σε ένα νεωτερικό κράτος και πως καθυποτάσσονται τα σώματα μέσα από τον ορθόδοξο λόγο.
Η γυναικεία αναπαραγωγική λειτουργία δεν έχει πάψει ποτέ να είναι πεδίο βιοπολιτικών αναμετρήσεων στην ιστορία της δυτικής νεωτερικότητας. Η ελληνική πολιτεία, μέσα από τα «θεία» ασκεί, βιοπολιτική της λίμπιντο, διώκοντας το υποκείμενο που δεν είναι πειθήνιο. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πόσες φορές κυβερνητικές φωνές έχουν συνδέσει τη θέση της Εκκλησίας κατά των αμβλώσεων με τη λύση του δημογραφικού. Η θέση της θρησκείας στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα είναι εξάλλου στενά συνδεδεμένη με τον ρόλο του κοινωνικοπολιτικού κράτους. Παραδοσιακά οι ελληνικές κυβερνήσεις εμπλέκουν εδώ και δεκαετίες την εκκλησιαστική εξουσία με το ρόλο του κράτους. Σαν να επιδιώκουν η Εκκλησία να συνεχίζει να διαδραματίζει σημαίνονται ρόλο στην παιδεία, την πολιτική και την κοινωνία, την οικονομία.
Σε λίγες ημέρες θα διαβαστεί η εγκύκλιος από την Ιερά Σύνοδο για την απαγόρευση των αμβλώσεων. Και αυτό θα περιλαμβάνει και τα θύματα των βιασμών. Η εμφάνιση του μετεκτρωτικού συνδρόμου είναι συνδεδεμένη με την ιουδαίο-χριστιανική παράδοση όπου η μητρότητα είναι ιερή, αλλά η ζωή της γυναίκας ασήμαντη. Το «δικαίωμα του αγέννητου παιδιού» συγκρούεται, για ακόμα μια φορά, με «το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος» και οι αναπαραγωγικές λειτουργίες πολιτικοποιούνται, στοχεύοντας καταφανώς στον ηθικό σωφρονισμό της ανθρώπινης επιθυμίας. Η Αμερικανίδα θεωρητικός σπουδών φύλων Τζούντιθ Μπάτλερ έχει ασχοληθεί εκτενώς με τον τρόπο που τα έμφυλα υποκείμενα διαμορφώνονται από τον δημόσιο εθνικιστικό λόγο ακόμα και για θέματα γενετήσιας ζωής. Τι είδους πολιτικά υποκείμενα διαμορφώνονται στην σημερινή Ελλάδα μέσα από την ιδεολογική ηγεμονία της Εκκλησίας και τις ρητορικές της; Τι είδους ταυτότητες συντίθενται και αποσυντίθενται μέσα από τις συγκυρίες της ιστορίας;
Το παράδειγμα της Μάλτας, όπου απαγορεύεται η άμβλωση ακόμα και αν κινδυνεύει η ζωή της γυναίκας δεν είναι τόσο μακρινό. Ούτε της Πολωνίας που απαγορεύει τις αμβλώσεις που πραγματοποιούνται ακόμα και λόγω προβλημάτων του ίδιου του εμβρύου. Για να μη μιλήσουμε για τις ΗΠΑ και την πρόσφατη απόφαση περί αμβλώσεων που μας φέρνει στο νου μέτρα ευγονικής του 1883 και του 1927. Τότε που στην Αμερική είχαν θεσπιστεί μέτρα που προέβλεπαν τεχνητή στείρωση σε κάποιες κατηγορίες ανθρώπων και ανοίγοντας τον δρόμο να αμφισβητηθούν και άλλα κατοχυρωμένα νομικά δικαιώματα.
Τι είδους πολιτικά υποκείμενα διαμορφώνονται στην σημερινή Ελλάδα μέσα από την ιδεολογική ηγεμονία της Εκκλησίας και τις ρητορικές της; Τι είδους ταυτότητες συντίθενται και αποσυντίθενται μέσα από τις συγκυρίες της ιστορίας; Μήπως τελικά η λίμπιντο είναι ο στόχος; Μήπως πίσω από όλες τις αναχρονιστικές απόψεις και πρωτοβουλίες της Εκκλησίας που μοιάζει να πηγαίνει χέρι χέρι με την πολιτεία και τα μίντια δεν κρύβεται παρά η πρόθεση σωφρονισμού της ανθρώπινης επιθυμίας και επανασυγκρότησης της Ελληνίδας ως κοινωνικού υποκειμένου;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η Ιερά Σύνοδος προετοιμάζει αύριο κηρύγματα σε όλες τις εκκλησίες της χώρας κατά των αμβλώσεων παρόλο που έχουν περάσει 36 χρόνια από τότε που κατοχυρώθηκε το δικαίωμα στην άμβλωση και κατ’ επέκταση το γυναικείο σώμα έπαψε να αντιμετωπίζεται ως κρατική ή εκκλησιαστική ιδιοκτησία. Ο Μητροπολίτης Δωδώνης Χρυσόστομος, παρόλο που είναι ευρέως γνωστός για τις θέσεις του, προσκαλείται στο πλατό τηλεοπτικών εκπομπών, αμέσως μετά την εγκύκλιο της Ιεράς Συνόδου για… πανελλαδικό κήρυγμα υπέρ ζωής. Και δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει ο ίδιος και τα λεγόμενα του όπως «Δεν κάθεται μια γυναίκα και να βιάζεται χωρίς να το θέλει. Μην τρελαθούμε τώρα», αλλά το γεγονός πως προσκαλείται από μεγάλα κανάλια και τρομοκρατεί δημοσίως ακόμα και τα θύματα βιασμού, αφαιρώντας το δικαίωμα από τις γυναίκες να ορίζουν και να επιλέγουν ή όχι τη μητρότητα.
Σε τι μεταφράζεται η φιλοξενία και η ανεκτικότητα κυρίαρχων μίντια στις σκοταδιστικές φωνές της Εκκλησίας;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μέσα από τη χριστιανική κατήχηση διαμορφώθηκε ο παραδοσιακός κοινωνικός ρόλος για τις γυναίκες, ένας ρόλος που προϋπόθετε τη μητρότητα ως απαρέγκλιτο καθήκον και δείκτη κοινωνικής ηθικής. Όπως δεν μπορούμε να αγνοούμε πως η θρησκευτικότητα και ο εθνικισμός παραμένουν οι δυο βασικές πτυχές της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας. Η Εκκλησία δεν είναι όμως πολιτικός θεσμός για να αμφισβητεί στη δημόσια σφαίρα το δικαίωμα μιας γυναίκας να αποφασίζει για το σώμα της. Κι όμως, όχι μόνο το κάνει, αλλά επιχειρεί ανενόχλητη την επανασυγκρότηση της Ελληνίδας ως κοινωνικού υποκειμένου μέσα από τον κυρίαρχο λόγο για την ορθοδοξία. Για την ακρίβεια προωθεί έναν λόγο διεκδίκησης πλήρους ελέγχου της γυναικείας επιθυμίας και μήτρας.
Πριν από μερικούς μήνες η μελέτη «Η κανονικοποίηση του ακροδεξιού λόγου στην Ελλάδα: φύλο, ΜΜΕ, Ένοπλες Δυνάμεις, Εκκλησία» που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στα ελληνικά και τα αγγλικά, με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ, υπό την επιστημονική ευθύνη των Ρόζας Βασιλάκη και Γιώργου Σουβλή καταπιάστηκε με την κανονικοποίηση του λόγου της ακροδεξιάς τόσο από επίσημους θεσμούς του Ελληνικού κράτους όσο και από την ίδια την κοινωνία των πολιτών και την Εκκλησία. Διαβάζοντας το εγχειρίδιο κατανοούμε καλύτερα πως αναπτύσσεται μια ρητορική ενοχής – για παράδειγμα κατά των αμβλώσεων -σε ένα νεωτερικό κράτος και πως καθυποτάσσονται τα σώματα μέσα από τον ορθόδοξο λόγο.
Η γυναικεία αναπαραγωγική λειτουργία δεν έχει πάψει ποτέ να είναι πεδίο βιοπολιτικών αναμετρήσεων στην ιστορία της δυτικής νεωτερικότητας. Η ελληνική πολιτεία, μέσα από τα «θεία» ασκεί, βιοπολιτική της λίμπιντο, διώκοντας το υποκείμενο που δεν είναι πειθήνιο. Δεν χρειάζεται να αναφέρουμε πόσες φορές κυβερνητικές φωνές έχουν συνδέσει τη θέση της Εκκλησίας κατά των αμβλώσεων με τη λύση του δημογραφικού. Η θέση της θρησκείας στη σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα είναι εξάλλου στενά συνδεδεμένη με τον ρόλο του κοινωνικοπολιτικού κράτους. Παραδοσιακά οι ελληνικές κυβερνήσεις εμπλέκουν εδώ και δεκαετίες την εκκλησιαστική εξουσία με το ρόλο του κράτους. Σαν να επιδιώκουν η Εκκλησία να συνεχίζει να διαδραματίζει σημαίνονται ρόλο στην παιδεία, την πολιτική και την κοινωνία, την οικονομία.
Σε λίγες ημέρες θα διαβαστεί η εγκύκλιος από την Ιερά Σύνοδο για την απαγόρευση των αμβλώσεων. Και αυτό θα περιλαμβάνει και τα θύματα των βιασμών. Η εμφάνιση του μετεκτρωτικού συνδρόμου είναι συνδεδεμένη με την ιουδαίο-χριστιανική παράδοση όπου η μητρότητα είναι ιερή, αλλά η ζωή της γυναίκας ασήμαντη. Το «δικαίωμα του αγέννητου παιδιού» συγκρούεται, για ακόμα μια φορά, με «το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης του γυναικείου σώματος» και οι αναπαραγωγικές λειτουργίες πολιτικοποιούνται, στοχεύοντας καταφανώς στον ηθικό σωφρονισμό της ανθρώπινης επιθυμίας. Η Αμερικανίδα θεωρητικός σπουδών φύλων Τζούντιθ Μπάτλερ έχει ασχοληθεί εκτενώς με τον τρόπο που τα έμφυλα υποκείμενα διαμορφώνονται από τον δημόσιο εθνικιστικό λόγο ακόμα και για θέματα γενετήσιας ζωής. Τι είδους πολιτικά υποκείμενα διαμορφώνονται στην σημερινή Ελλάδα μέσα από την ιδεολογική ηγεμονία της Εκκλησίας και τις ρητορικές της; Τι είδους ταυτότητες συντίθενται και αποσυντίθενται μέσα από τις συγκυρίες της ιστορίας;
Το παράδειγμα της Μάλτας, όπου απαγορεύεται η άμβλωση ακόμα και αν κινδυνεύει η ζωή της γυναίκας δεν είναι τόσο μακρινό. Ούτε της Πολωνίας που απαγορεύει τις αμβλώσεις που πραγματοποιούνται ακόμα και λόγω προβλημάτων του ίδιου του εμβρύου. Για να μη μιλήσουμε για τις ΗΠΑ και την πρόσφατη απόφαση περί αμβλώσεων που μας φέρνει στο νου μέτρα ευγονικής του 1883 και του 1927. Τότε που στην Αμερική είχαν θεσπιστεί μέτρα που προέβλεπαν τεχνητή στείρωση σε κάποιες κατηγορίες ανθρώπων και ανοίγοντας τον δρόμο να αμφισβητηθούν και άλλα κατοχυρωμένα νομικά δικαιώματα.
