Πριν μερικές ημέρες, διαβάζοντας την είδηση για χιονόπτωση, «Ποιες περιοχές θα ντυθούν στα λευκά το Σαββατοκύριακο», θυμήθηκα μια φορά που ταξίδευα από Θεσσαλονίκη με το τρένο και είχε χιονοθύελλα. Δεν έβλεπες στα πέντε μέτρα και δεν λειτουργούσε τίποτα. Και εκεί ήταν κάτι εργάτες που καθάριζαν τις ράγες στον σταθμό στην Θεσσαλονίκη γιατί τις κάλυπτε το χιόνι με κάτι απαρχαιωμένα φτύρια. Καθισμένη στην επιβατική μου θέση σκεφτόμουν «πόσο απαραίτητοι είναι αυτοί οι εργάτες στην ανθρωπότητα».
Αυτό που πρόκειται να πω εδώ πέρα, δεν έχει να κάνει ούτε με κβαντική φυσική, ούτε απαιτεί να έχεις εμπεδώσει την θεωρία της υπεραξίας του Μαρξ για να το κατανοήσεις. Απλώς απαιτεί λίγη περισσότερη προσοχή από τα κείμενα που σου πετάει καθημερινά ο αλγόριθμος στο timeline σου υπό τη μορφή ταξιδιωτικών περιγραφών ή διάφορες λίστες από μουσικά ντοκιμαντέρ μέχρι προτάσεις για υβριδικά μαγαζιά του κέντρου και γκουρμέ εστιατόρια που απευθύνονται συνήθως σε νέους πρεκάριους από 25 ετών και young professionals (συχνά απλήρωτους) μέχρι μεσοαστούς 45άρηδες και φτασμένους 50αρηδες – ένας χαοτικός αχταρμάς. Και όχι, η αλήθεια είναι ότι στη σκληρή πραγματικότητα που διανύουμε, τέτοια «ελαφριά» κείμενα με «χαλαρή» θεματολογία, δε μας χαλάνε καθόλου. Στον τόσο γεμάτο κόσμο μας -όπως είναι αναμενόμενο- έχουμε ανάγκη από ξεκούραση και άδειασμα. Θέλουμε διασκεδαστικά ανέκδοτα, sof porn και εύπεπτες αφηγήσεις που αντιστοιχούν στο χρονικό διάστημα που απαιτεί η μέση επίσκεψη στην τουαλέτα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν λιγότερη αξία. Δεν είναι όλα ένας διαγωνισμός δημοτικότητας. Ωστόσο, δεν είναι όλα επιδόρπιο. Μερικές φορές χρειάζεται να φάμε και λίγο σπανάκι. Το σίδερο ακονίζει το μυαλό. Φάτε λοιπόν το σπανάκι σας. Θα χρειαστείτε τη δύναμή σας.
Στον κόσμο των πολεμικών τεχνών και του καράτε, η μαύρη ζώνη αποτελεί εδώ και χρόνια σύμβολο καταρτισμένης δεξιότητας, ωριμότητας και ολοκλήρωσης. Η μαύρη ζώνη αντιπροσωπεύει τον ιδρώτα και τη σκόνη που έχει δεχτεί η άσπρη ζώνη και κατ΄ επέκταση η στολή του ασκούμενου συμβολίζει τη νύχτα μιας εξαντλητικής ημέρας και το σχεδιασμό πορείας της επόμενης μέρας. Η ηλικία και το μέγεθος δεν έχουν πάντα σημασία. Αν δεν κάνω λάθος, ο νεαρότερος κάτοχος μαύρης ζώνης στην ιστορία, ήταν ένας πεντάχρονος Ινδός. Το θέμα είναι ότι ένα πεντάχρονο παιδί δεν μπορεί να τα βάλει με έναν ενήλικα, όση εκπαίδευση και δεξιότητα κι αν έχει, οπότε η μαύρη ζώνη δεν είναι το παν. Εξακολουθείς να χρειάζεσαι τη δύναμη, το μέγεθος και την εμπειρία για να ξέρεις τι να κάνεις με όλη αυτή την καταρτισμένη δεξιότητα και τις γνώσεις.
Κάποιος είπε κάποτε ότι σοφία είναι να γνωρίζεις για ποια πράγματα δεν πρέπει να ανησυχείς. Υπάρχει μεγάλη αλήθεια σε αυτό, επειδή η σοφία συνεπάγεται εμπειρία, η οποία είναι αυτό που χρειάζεται για να σταματήσεις να κάνεις το ίδιο λάθος ξανά και ξανά. Η εμπειρία μάς επιτρέπει να εστιάζουμε στις πιο σημαντικές πτυχές της ζωής και να αγνοούμε τον περιττό θόρυβο. Η εμπειρία είναι αυτό που μετατρέπει την απλή εξυπνάδα σε σοφία.
Ως κουλτούρα, συχνά μπερδεύουμε την εξυπνάδα με τη σοφία, και είναι λογικό καθώς δεν είναι έννοιες που αλληλοαποκλείονται. Μπορεί να έχετε εξαιρετική διανοητική ικανότητα και μοναδικές δεξιότητες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ξέρετε και τι να τις κάνετε. Η σοφία, εκτός από τη διανοητική ικανότητα απαιτεί εμπειρία και ενσυναίσθηση. Είναι το προϊόν της γνώσης και της επίγνωσης.
Λένε ότι κάποιοι άνθρωποι είναι πολύ έξυπνοι για ηλικία τους. Για παράδειγμα, συχνά ακούμε γονείς ή και παππούδες (κυρίως αυτούς) να περιγράφουν γεμάτοι περηφάνια τις υπερφυσικές δεξιότητες και την εξυπνάδα που διαφοροποιεί τα δικά τους παιδιά από τα άλλα και να φουσκώνουν σαν παγόνια: «Μιλάει και είναι μόλις 18 μηνών», «γράφει ολόκληρες λέξεις και είναι μόλις τεσσάρων», «παίρνει το τηλέφωνο του μπαμπά του και βάζει τραγούδια στο YouTube» – υπερφυσικά οξυδερκείς που δεν αντιστοιχεί στον αριθμό των περιστροφών τους γύρω από τον ήλιο, αλλά αυτό δεν είναι τόσο σημάδι σοφίας όσο η έκπληξή μας για τις παιδικές επιδείξεις δεξιοτήτων ή ταλέντων. Αυτό είναι το θέμα με τη σοφία. Σε αντίθεση με την ευφυΐα ή τη φυσική ικανότητα, δεν είναι ένα δώρο που σου προσφέρεται εκ γενετής, αλλά προϊόν του χρόνου και της εμπειρίας. Κανείς δεν γεννιέται σοφός. Μπορεί να γεννηθείς έξυπνος, γρήγορος ή ακόμα και όμορφος, αλλά η σοφία προέρχεται από τον πόνο.
Ο Αμερικάνος κωμικός Τζέρι Σάινφελντ ισχυρίζεται ότι «Ο πόνος είναι η γνώση που ορμάει για να καλύψει ένα κενό. Δεν γνώριζες ότι το πόδι του κρεβατιού σου ήταν στο σημείο που νόμιζες ότι ήταν, όταν όμως το δάκτυλό σου χτυπήσει πάνω του, αυτή η γνώση θα έρθει ορμητικά και πολύ γρήγορα».
Η γνώση είναι μία αθροιστική διαδικασία, κάτι που καταφέρνουμε να αποκτήσουμε με την πάροδο του χρόνου, ανεξάρτητα από την ακαδημαϊκή μας εκπαίδευση ή το πόσα εγχειρίδια διαβάσαμε. Δεν είναι όλες οι γνώσεις θεωρητικής φύσης. Μπορεί να ξέρετε τον καλύτερο τρόπο για να ανοίξετε φύλλο για πίτα ή να μπολιάσετε μια πορτοκαλιά. Κάποιος εκεί έξω ξέρει τον καλύτερο τρόπο να σκάψει ένα χαντάκι ή να αλλάξει λάστιχο σε μια νταλίκα, και αν όντως έχετε ανάγκη από αυτά τα πράγματα, αυτές είναι πολύτιμες δεξιότητες. Το να ξέρεις πού είναι οι λακκούβες και στροφές μπορεί αποτελέσει σημαντική πληροφορία αν ταξιδεύεις σε έναν σκοτεινό επαρχιακό δρόμο. Δεν σε κάνει ιδιοφυΐα, αλλά μπορεί να σε καταστήσει απαραίτητο.
Στην εποχή της υπερπληροφόρησης, στην οποία βρισκόμαστε, μπορεί εύκολα να πέσουμε στην παγίδα να σκεφτούμε ότι η εξυπνάδα έχει αξία που μπορεί να υπολογιστεί με χρηματική αξία. Το βλέπουμε καθημερινά στον τομέα της τεχνολογίας, όπου διάφοροι start-up τύποι με Lamborghini χαίρουν σεβασμό, ανεξάρτητα από αν συμβάλλουν ή όχι στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτό οδηγεί στην άκρως λανθασμένη παρόλα αυτά διευρυμένη αντίληψη ότι η οικονομική επιτυχία είναι ένδειξη ευφυΐας.
Μερικοί από εμάς αξιώνουμε πως όσο ταλέντο και εξυπνάδα μπορεί να κατέχουμε, δεν την χρησιμοποιούμε με τρόπους που θα ωφελήσουν την ηθική αυτού του κόσμου και όσους προσπαθούν να μας παρασύρουν σε αυτήν. Ανήκουμε σε αυτούς τους ευτυχείς που κατάλαβαν, με το καλό ή και αλλιώς, πως δεν έχουμε τίποτα να περιμένουμε από την εργασία, τις συμβατικές σχέσεις, την Πολιτική και τα μακροχρόνια (λογιστικά) σχέδια. Τι ξέρουν αυτοί οι για το τι συμβαίνει τώρα στον κόσμο μας; Πώς θα μας βοηθήσουν να πορευτούμε στο μέλλον όταν έχουν συνεχώς τα μάτια τους στραμμένα στο παρελθόν; Δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα του 21ου αιώνα με απαντήσεις του 20ού αιώνα.
Τι είναι λοιπόν πιο σημαντικό, να είσαι έξυπνος ή η σοφός;
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές μορφές εξυπνάδας. Μπορεί να είσαι έξυπνος στα βιβλία και ηλίθιος στο δρόμο. Μπορεί να είσαι τεχνολογικά ευφυής και κοινωνικά ανίκανος. Μπορεί να είσαι ο πλουσιότερος άνθρωπος στη γη και να μην μπορείς να επικοινωνήσεις αποτελεσματικά με άλλους ανθρώπους. Μπορεί επίσης να είσαι ένας απλός εργάτης με βασικές γνώσεις, τον οποίο θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζεις αν ξεχειλίσει η χέστρα σου. Μπορεί επίσης να είσαι ένας εργάτης του Δήμου που να είναι απαραίτητος για να ταξιδέψεις μια μέρα με χιονοθύελλα -όπως ανέφερα στην αρχή αυτού του άρθρου. Όλα είναι σχετικά. Όλα είναι σημαντικά.
Ήρθε η ώρα να απαλλαγούμε από αυτή την μπαρούφα ότι η εξυπνάδα σε κάνει σοφό ή ότι ο πλούτος σε κάνει ικανό. Όλα εξαρτώνται από ολόκληρο το πακέτο. Δεν έχει σημασία αν κληρονόμησες μυαλό ή μετοχές. Θα πρέπει να εργαστείς σκληρά, αν θέλεις να έχεις κάποια αξία. Ω, μπορείς να γεννηθείς πλούσιος και να παραμείνεις έτσι, αλλά θα πεθάνεις ένα άδειο κουφάρι, χωρίς να έχεις συνεισφέρει τίποτα στην ανθρωπότητα και θα ξεχαστείς άμεσα. Κανείς δεν θα ενδιαφερθεί για το γεγονός ότι κάποτε έκανες πασαρέλα στα γήπεδα τένις των Βορείων Προαστίων.
Για μένα, η αληθινή σοφία έχει να κάνει με την ισορροπία. Να μη γίνεται τίποτα στην υπερβολή του. Ένα όμορφο κράμα ευφυΐας, εμπειρίας, ταπεινότητας και αυτοπεποίθησης. Ένας άνθρωπος, ξέρει αρκετά για να ξέρει πόσο λίγα γνωρίζει. Έχουν αρκετή εμπειρία για να ξέρουν τι έχει λειτουργήσει στο παρελθόν, αλλά και τη σεμνότητα να γνωρίζουν ότι αυτό μπορεί να μην ισχύει για το μέλλον.
Λένε ότι ένας εμπειρογνώμονας δεν εκπλήσσεται ποτέ από το αποτέλεσμα, επειδή αποτελούσε πάντα μία από τις πιθανότητες. Εντούτοις, οι στενόμυαλοι είναι αυτοί που εκπλήσσονται συνεχώς από το απρόβλεπτο. Δεν διαθέτουν τη φαντασία να προβλέψουν ένα πιθανό μέλλον που δεν είχε ήδη συμβεί στο παρελθόν. Πρέπει κανείς να έχει κάνει απανωτά λάθη επειδή δεν φοβόταν να αποτύχει για να συνειδητοποιήσει την πιθανότητα πολλών διαφορετικών μελλοντικών καταστάσεων. Αυτό απαιτεί ευφυΐα, εμπειρία και ταπεινότητα. Αυτό είναι σοφία.
ΒΤW, μισώ το σπανάκι.
❈Δείτε επίσης: Τίνος είσαι ‘συ, τελικά;
Πριν μερικές ημέρες, διαβάζοντας την είδηση για χιονόπτωση, «Ποιες περιοχές θα ντυθούν στα λευκά το Σαββατοκύριακο», θυμήθηκα μια φορά που ταξίδευα από Θεσσαλονίκη με το τρένο και είχε χιονοθύελλα. Δεν έβλεπες στα πέντε μέτρα και δεν λειτουργούσε τίποτα. Και εκεί ήταν κάτι εργάτες που καθάριζαν τις ράγες στον σταθμό στην Θεσσαλονίκη γιατί τις κάλυπτε το χιόνι με κάτι απαρχαιωμένα φτύρια. Καθισμένη στην επιβατική μου θέση σκεφτόμουν «πόσο απαραίτητοι είναι αυτοί οι εργάτες στην ανθρωπότητα».
Αυτό που πρόκειται να πω εδώ πέρα, δεν έχει να κάνει ούτε με κβαντική φυσική, ούτε απαιτεί να έχεις εμπεδώσει την θεωρία της υπεραξίας του Μαρξ για να το κατανοήσεις. Απλώς απαιτεί λίγη περισσότερη προσοχή από τα κείμενα που σου πετάει καθημερινά ο αλγόριθμος στο timeline σου υπό τη μορφή ταξιδιωτικών περιγραφών ή διάφορες λίστες από μουσικά ντοκιμαντέρ μέχρι προτάσεις για υβριδικά μαγαζιά του κέντρου και γκουρμέ εστιατόρια που απευθύνονται συνήθως σε νέους πρεκάριους από 25 ετών και young professionals (συχνά απλήρωτους) μέχρι μεσοαστούς 45άρηδες και φτασμένους 50αρηδες – ένας χαοτικός αχταρμάς. Και όχι, η αλήθεια είναι ότι στη σκληρή πραγματικότητα που διανύουμε, τέτοια «ελαφριά» κείμενα με «χαλαρή» θεματολογία, δε μας χαλάνε καθόλου. Στον τόσο γεμάτο κόσμο μας -όπως είναι αναμενόμενο- έχουμε ανάγκη από ξεκούραση και άδειασμα. Θέλουμε διασκεδαστικά ανέκδοτα, sof porn και εύπεπτες αφηγήσεις που αντιστοιχούν στο χρονικό διάστημα που απαιτεί η μέση επίσκεψη στην τουαλέτα.
Αυτό δεν σημαίνει ότι έχουν λιγότερη αξία. Δεν είναι όλα ένας διαγωνισμός δημοτικότητας. Ωστόσο, δεν είναι όλα επιδόρπιο. Μερικές φορές χρειάζεται να φάμε και λίγο σπανάκι. Το σίδερο ακονίζει το μυαλό. Φάτε λοιπόν το σπανάκι σας. Θα χρειαστείτε τη δύναμή σας.
Στον κόσμο των πολεμικών τεχνών και του καράτε, η μαύρη ζώνη αποτελεί εδώ και χρόνια σύμβολο καταρτισμένης δεξιότητας, ωριμότητας και ολοκλήρωσης. Η μαύρη ζώνη αντιπροσωπεύει τον ιδρώτα και τη σκόνη που έχει δεχτεί η άσπρη ζώνη και κατ΄ επέκταση η στολή του ασκούμενου συμβολίζει τη νύχτα μιας εξαντλητικής ημέρας και το σχεδιασμό πορείας της επόμενης μέρας. Η ηλικία και το μέγεθος δεν έχουν πάντα σημασία. Αν δεν κάνω λάθος, ο νεαρότερος κάτοχος μαύρης ζώνης στην ιστορία, ήταν ένας πεντάχρονος Ινδός. Το θέμα είναι ότι ένα πεντάχρονο παιδί δεν μπορεί να τα βάλει με έναν ενήλικα, όση εκπαίδευση και δεξιότητα κι αν έχει, οπότε η μαύρη ζώνη δεν είναι το παν. Εξακολουθείς να χρειάζεσαι τη δύναμη, το μέγεθος και την εμπειρία για να ξέρεις τι να κάνεις με όλη αυτή την καταρτισμένη δεξιότητα και τις γνώσεις.
Κάποιος είπε κάποτε ότι σοφία είναι να γνωρίζεις για ποια πράγματα δεν πρέπει να ανησυχείς. Υπάρχει μεγάλη αλήθεια σε αυτό, επειδή η σοφία συνεπάγεται εμπειρία, η οποία είναι αυτό που χρειάζεται για να σταματήσεις να κάνεις το ίδιο λάθος ξανά και ξανά. Η εμπειρία μάς επιτρέπει να εστιάζουμε στις πιο σημαντικές πτυχές της ζωής και να αγνοούμε τον περιττό θόρυβο. Η εμπειρία είναι αυτό που μετατρέπει την απλή εξυπνάδα σε σοφία.
Ως κουλτούρα, συχνά μπερδεύουμε την εξυπνάδα με τη σοφία, και είναι λογικό καθώς δεν είναι έννοιες που αλληλοαποκλείονται. Μπορεί να έχετε εξαιρετική διανοητική ικανότητα και μοναδικές δεξιότητες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι ξέρετε και τι να τις κάνετε. Η σοφία, εκτός από τη διανοητική ικανότητα απαιτεί εμπειρία και ενσυναίσθηση. Είναι το προϊόν της γνώσης και της επίγνωσης.
Λένε ότι κάποιοι άνθρωποι είναι πολύ έξυπνοι για ηλικία τους. Για παράδειγμα, συχνά ακούμε γονείς ή και παππούδες (κυρίως αυτούς) να περιγράφουν γεμάτοι περηφάνια τις υπερφυσικές δεξιότητες και την εξυπνάδα που διαφοροποιεί τα δικά τους παιδιά από τα άλλα και να φουσκώνουν σαν παγόνια: «Μιλάει και είναι μόλις 18 μηνών», «γράφει ολόκληρες λέξεις και είναι μόλις τεσσάρων», «παίρνει το τηλέφωνο του μπαμπά του και βάζει τραγούδια στο YouTube» – υπερφυσικά οξυδερκείς που δεν αντιστοιχεί στον αριθμό των περιστροφών τους γύρω από τον ήλιο, αλλά αυτό δεν είναι τόσο σημάδι σοφίας όσο η έκπληξή μας για τις παιδικές επιδείξεις δεξιοτήτων ή ταλέντων. Αυτό είναι το θέμα με τη σοφία. Σε αντίθεση με την ευφυΐα ή τη φυσική ικανότητα, δεν είναι ένα δώρο που σου προσφέρεται εκ γενετής, αλλά προϊόν του χρόνου και της εμπειρίας. Κανείς δεν γεννιέται σοφός. Μπορεί να γεννηθείς έξυπνος, γρήγορος ή ακόμα και όμορφος, αλλά η σοφία προέρχεται από τον πόνο.
Ο Αμερικάνος κωμικός Τζέρι Σάινφελντ ισχυρίζεται ότι «Ο πόνος είναι η γνώση που ορμάει για να καλύψει ένα κενό. Δεν γνώριζες ότι το πόδι του κρεβατιού σου ήταν στο σημείο που νόμιζες ότι ήταν, όταν όμως το δάκτυλό σου χτυπήσει πάνω του, αυτή η γνώση θα έρθει ορμητικά και πολύ γρήγορα».
Η γνώση είναι μία αθροιστική διαδικασία, κάτι που καταφέρνουμε να αποκτήσουμε με την πάροδο του χρόνου, ανεξάρτητα από την ακαδημαϊκή μας εκπαίδευση ή το πόσα εγχειρίδια διαβάσαμε. Δεν είναι όλες οι γνώσεις θεωρητικής φύσης. Μπορεί να ξέρετε τον καλύτερο τρόπο για να ανοίξετε φύλλο για πίτα ή να μπολιάσετε μια πορτοκαλιά. Κάποιος εκεί έξω ξέρει τον καλύτερο τρόπο να σκάψει ένα χαντάκι ή να αλλάξει λάστιχο σε μια νταλίκα, και αν όντως έχετε ανάγκη από αυτά τα πράγματα, αυτές είναι πολύτιμες δεξιότητες. Το να ξέρεις πού είναι οι λακκούβες και στροφές μπορεί αποτελέσει σημαντική πληροφορία αν ταξιδεύεις σε έναν σκοτεινό επαρχιακό δρόμο. Δεν σε κάνει ιδιοφυΐα, αλλά μπορεί να σε καταστήσει απαραίτητο.
Στην εποχή της υπερπληροφόρησης, στην οποία βρισκόμαστε, μπορεί εύκολα να πέσουμε στην παγίδα να σκεφτούμε ότι η εξυπνάδα έχει αξία που μπορεί να υπολογιστεί με χρηματική αξία. Το βλέπουμε καθημερινά στον τομέα της τεχνολογίας, όπου διάφοροι start-up τύποι με Lamborghini χαίρουν σεβασμό, ανεξάρτητα από αν συμβάλλουν ή όχι στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Αυτό οδηγεί στην άκρως λανθασμένη παρόλα αυτά διευρυμένη αντίληψη ότι η οικονομική επιτυχία είναι ένδειξη ευφυΐας.
Μερικοί από εμάς αξιώνουμε πως όσο ταλέντο και εξυπνάδα μπορεί να κατέχουμε, δεν την χρησιμοποιούμε με τρόπους που θα ωφελήσουν την ηθική αυτού του κόσμου και όσους προσπαθούν να μας παρασύρουν σε αυτήν. Ανήκουμε σε αυτούς τους ευτυχείς που κατάλαβαν, με το καλό ή και αλλιώς, πως δεν έχουμε τίποτα να περιμένουμε από την εργασία, τις συμβατικές σχέσεις, την Πολιτική και τα μακροχρόνια (λογιστικά) σχέδια. Τι ξέρουν αυτοί οι για το τι συμβαίνει τώρα στον κόσμο μας; Πώς θα μας βοηθήσουν να πορευτούμε στο μέλλον όταν έχουν συνεχώς τα μάτια τους στραμμένα στο παρελθόν; Δεν μπορούμε να λύσουμε τα προβλήματα του 21ου αιώνα με απαντήσεις του 20ού αιώνα.
Τι είναι λοιπόν πιο σημαντικό, να είσαι έξυπνος ή η σοφός;
Υπάρχουν πολλές και διαφορετικές μορφές εξυπνάδας. Μπορεί να είσαι έξυπνος στα βιβλία και ηλίθιος στο δρόμο. Μπορεί να είσαι τεχνολογικά ευφυής και κοινωνικά ανίκανος. Μπορεί να είσαι ο πλουσιότερος άνθρωπος στη γη και να μην μπορείς να επικοινωνήσεις αποτελεσματικά με άλλους ανθρώπους. Μπορεί επίσης να είσαι ένας απλός εργάτης με βασικές γνώσεις, τον οποίο θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζεις αν ξεχειλίσει η χέστρα σου. Μπορεί επίσης να είσαι ένας εργάτης του Δήμου που να είναι απαραίτητος για να ταξιδέψεις μια μέρα με χιονοθύελλα -όπως ανέφερα στην αρχή αυτού του άρθρου. Όλα είναι σχετικά. Όλα είναι σημαντικά.
Ήρθε η ώρα να απαλλαγούμε από αυτή την μπαρούφα ότι η εξυπνάδα σε κάνει σοφό ή ότι ο πλούτος σε κάνει ικανό. Όλα εξαρτώνται από ολόκληρο το πακέτο. Δεν έχει σημασία αν κληρονόμησες μυαλό ή μετοχές. Θα πρέπει να εργαστείς σκληρά, αν θέλεις να έχεις κάποια αξία. Ω, μπορείς να γεννηθείς πλούσιος και να παραμείνεις έτσι, αλλά θα πεθάνεις ένα άδειο κουφάρι, χωρίς να έχεις συνεισφέρει τίποτα στην ανθρωπότητα και θα ξεχαστείς άμεσα. Κανείς δεν θα ενδιαφερθεί για το γεγονός ότι κάποτε έκανες πασαρέλα στα γήπεδα τένις των Βορείων Προαστίων.
Για μένα, η αληθινή σοφία έχει να κάνει με την ισορροπία. Να μη γίνεται τίποτα στην υπερβολή του. Ένα όμορφο κράμα ευφυΐας, εμπειρίας, ταπεινότητας και αυτοπεποίθησης. Ένας άνθρωπος, ξέρει αρκετά για να ξέρει πόσο λίγα γνωρίζει. Έχουν αρκετή εμπειρία για να ξέρουν τι έχει λειτουργήσει στο παρελθόν, αλλά και τη σεμνότητα να γνωρίζουν ότι αυτό μπορεί να μην ισχύει για το μέλλον.
Λένε ότι ένας εμπειρογνώμονας δεν εκπλήσσεται ποτέ από το αποτέλεσμα, επειδή αποτελούσε πάντα μία από τις πιθανότητες. Εντούτοις, οι στενόμυαλοι είναι αυτοί που εκπλήσσονται συνεχώς από το απρόβλεπτο. Δεν διαθέτουν τη φαντασία να προβλέψουν ένα πιθανό μέλλον που δεν είχε ήδη συμβεί στο παρελθόν. Πρέπει κανείς να έχει κάνει απανωτά λάθη επειδή δεν φοβόταν να αποτύχει για να συνειδητοποιήσει την πιθανότητα πολλών διαφορετικών μελλοντικών καταστάσεων. Αυτό απαιτεί ευφυΐα, εμπειρία και ταπεινότητα. Αυτό είναι σοφία.
ΒΤW, μισώ το σπανάκι.
