Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας σήμερα και κάθε χρόνο με προβληματίζει το οξύμωρο σχήμα του εορτασμού της διεκδίκησης ίσων δικαιωμάτων στον απόηχο μιας καπιταλιστικής, ανδροκρατούμενης κοινωνίας. Κάθε χρόνο τέτοια μέρα αναρωτιέμαι τι έχει βελτιωθεί από την προηγούμενη χρονιά και αν τελικά χαιρόμαστε και γιορτάζουμε μία ημέρα υποκρισίας.

Η ημέρα αυτή ξεκίνησε ως ημέρα μνήμης των χιλιάδων γυναικών που βγήκαν στους δρόμους να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους. Μια μέρα επανάστασης και αέναης ελευθερίας. Γυναίκες που με το θάρρος τους και την αποφασιστικότητά τους έγραψαν ιστορία, απαιτώντας ίσα δικαιώματα στην εργασία (κάτι που ακόμα και τώρα δε φαίνεται να έχει επιτευχθεί σε πολλές χώρες, μία εκ των οποίων οι ΗΠΑ).

Αυτή η μέρα (όπως και πολλές άλλες παγκόσμιες μέρες), μου φαίνεται ότι έχει χάσει τη σημασία της με την πάροδο του χρόνου. Ο καπιταλισμός έχει παρεισφρήσει σε κάθε γιορτή, σε κάθε συμβολική επέτειο, αλλοιώνοντας την ουσία τους. Η Παγκόσμια Ημέρα Γυναίκας κάποια στιγμή έγινε ωδή στα πάρτι και τα μπουζούκια. Στους χορούς πάνω στα τραπέζια και στην ξέφρενη διασκέδαση, που παρέες γυναικών ως «χειραφετημένες» θα παρτάρουν μακριά από τους/τις συντρόφους.

Don’t get me wrong, δεν έχω κανένα θέμα με τα ατελείωτα πάρτι και το λίκνισμα του κορμιού. Ωστόσο, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, έχει σημαδευτεί από τον αιματοβαμμένο αγώνα γυναικών για καλύτερες συνθήκες εργασίας και ίσα δικαιώματα. Δεν είναι μέρα για ποτάρες, και χορούς. Ακόμα και εκεί φαίνεται πως η γιορτή αυτή έχει επηρεαστεί από το male gaze (η θεώρηση δηλαδή του κόσμου μέσα από το ανδρικό βλέμμα) και την καπιταλιστική κουλτούρα της υπερκατανάλωσης και της μαζικοποίησης.

Χθες, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, António Guterres ανακοίνωσε ότι η ισότητα των δύο φύλων προβλέπεται να επιτευχθεί σε 300 χρόνια!  «Σε όλο τον κόσμο πλήττονται, απειλούνται, παραβιάζονται τα δικαιώματα των γυναικών. Η πρόοδος που είχε επιτευχθεί στις δεκαετίες εξαφανίζεται μπροστά στα μάτια μας», ανέφερε χαρακτηριστικά. Δεν μπορούμε να μιλάμε για Παγκόσμια Ημέρα Γυναικών όταν κάθε χρόνο σημειώνονται 50000 γυναικοκτονίες σε όλο τον κόσμο, όταν στο Αφγανιστάν δεν τους επιτρέπεται η πρόσβαση την εκπαίδευση, όταν στο Ιράν τις κυνηγάει η αστυνομία ηθών επειδή φαίνονται τα μαλλιά τους και στη Σαουδική Αραβία λιθοβολούνται επειδή βιάστηκαν. Όταν στις ΗΠΑ και σε χώρες της ΕΕ υπάρχει ακόμα μισθολογικό χάσμα μεταξύ των δύο φύλων, όταν ‘ρασοφόροι γκουρού’ και ομάδες ανδρών ‘επιφανών’ αποφασίζουν και εξουσιάζουν το σώμα μου απαγορεύοντας τις αμβλώσεις και με την τοξικότητά τους στοχοποιούν τα θύματα κακοποίησης κανονικοποιώντας την έμφυλη βία.

Στην καθημερινότητά μας, η αναπαραγωγή στερεοτυπικών αντιλήψεων συντελείται συνειδητά αλλά και πολλές φορές ασυνείδητα στο οικογενειακό περιβάλλον και κατ’ επέκταση στην κοινωνία. Από τις διαφορετικές χρωματικές επιλογές, την επιλογή των παιχνιδιών, των ρούχων, τη διακόσμηση του δωματίου, τις εξωσχολικές δραστηριότητες, όλα συμβάλουν στη μετάδοση συγκεκριμένων αντιλήψεων που τοποθετούν τα κορίτσια (και τα αγόρια βέβαια) σε προκαθορισμένους ρόλους και καλλιεργούν συγκεκριμένα κοινωνικά πρότυπα. Η γυναικεία φύση στον καπιταλισμό αντικειμενικοποιείται, γίνεται θύμα της ανθρωποφαγικής  βιομηχανίας (ανδρών και γυναικών) που την τοποθετεί σε έναν αέναο ανταγωνισμό ομορφιάς, καλλωπισμού, με ημερομηνία λήξης και βρίθει σεξιστικών υπονοούμενων.

Τα έμφυλα στερεότυπα καλλιεργούν συνειδήσεις, καθορίζουν κοινωνίες και έχουν επιπτώσεις από την επιλογή σπουδών μέχρι την εργασία και την ενίσχυση της πεποίθησης ότι οι γυναίκες αδυνατούν να αναλάβουν ηγετικές θέσεις . Το ζήτημα του μισθολογικού χάσματος παραμένει πεισματικά ευρύ σε πολλές χώρες της ΕΕ και η υπο-εκπροσώπηση των γυναικών σε υψηλά ιστάμενες θέσεις είναι μία θλιβερή πραγματικότητα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, κατά μέσο όρο, οι αποδοχές των γυναικών είναι κατά 13% χαμηλότερες από αυτές των ανδρών ανά ώρα εργασίας και οι γυναίκες κατείχαν το ένα τρίτο (34%) των διευθυντικών θέσεων στην ΕΕ το 2020. Το καπιταλιστικό σύστημα, εξυπηρετείται από την ανισότητα αυτή, τις προσχηματικες απολύσεις στην ιδέα μιας εγκυμοσύνης, την υποαπασχόληση λόγω μητρότητας.  Ιδιαίτερα η γυναίκα των χαμηλών οικονομικών στρωμάτων, βιώνει όσο καμία άλλη την ταξική και φυλετική ανισότητα και την καταπάτηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.

Δε θέλω να φανώ αφοριστική, ούτε να αδικήσω τις προσπάθειες που γίνονται και πραγματικά φέρνουν αλλαγές. Αλίμονο αν δεν έβλεπα την εξέλιξη της κοινωνίας. Είμαι τυχερή που ζω τώρα και όχι στην Ελλάδα  του 1950. Και μέσα μου, κάπου κρυφά, υπάρχει μια ελπίδα στις γενιές από τους Millennials και έπειτα. Βλέπω νέες οικογένειες, που καλλιεργούν στα παιδιά τους το σεβασμό, την ισότητα, σπάνε τα στερεότυπα και αλλάζουν τα σημαινόμενα της γλώσσας με την οποία έχουμε μεγαλώσει, που στα αγοράκια λέμε ότι οι άντρες δεν κλαίνε και στα κορίτσια ότι είναι πριγκίπισσες και οφείλουν να είναι comme il faut (καθώς πρέπει). Προσπαθούν να τους καλλιεργήσουν την ενσυναίσθηση, το σεβασμό στις ανθρώπινες αξίες και την αγάπη. Θαυμάζω νέα παιδιά που δεν ξεχωρίζουν φύλο, που έχουν ανοιχτό μυαλό και προσπαθούν να χωρέσουν τη διαφορετικότητα στη ζωή τους παρ’ ότι ζουν σε μία κοινωνία που την κατασπαράζει. Αλλά και ανθρώπους μεγαλύτερων γενεών. Που κρατάνε ανοιχτές τις κεραίες τους στην εξέλιξη, προσαρμόζονται, προσπαθούν και μαθαίνουν από τους νεότερους αφουγκραζόμενοι την κοινωνία. Γι’ αυτούς τους ανθρώπους -που κόντρα σε κάθε κοινωνικό στερεότυπο και συστημικό αγκάθι προωθούν την παιδεία και τις αξίες της ισότητας- αξίζει να γιορτάσουμε, και να χαρούμε, και να πεισμώσουμε, γιατι αποτελούν ένα φωσάκι -όπως έλεγε και ο Σκαρίμπας- που αν και μικρό, είναι ικανό να σπάσει την καταχνιά και τη ματαιότητα που καμιά φορά μας πλημμυρίζει.

Όταν όμως το σύστημα είναι δομημένο πάνω σε κοινωνικές ανισότητες, σε πατριαρχικές ιδεολογίες, όταν η ίδια η θρησκεία -που δυστυχώς αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ελληνικής εκπαίδευσης- θέλει τις γυναίκες με περίοδο να θεωρούνται ακάθαρτες, όταν η πλειοψηφία των ατόμων σε καίριες θέσεις και σε κέντρα λήψης αποφάσεων είναι άντρες, τότε ένα είναι σίγουρο, ότι η ίση μεταχείριση των δύο φύλων αργεί ακόμα να γίνει 100% πραγματικότητα. Οι κοινωνικές αλλαγές έρχονται «από κάτω προς τα πάνω», αλλά σίγουρα, ένα σύστημα που θεσμοποιεί την ανισότητα, αποτελεί τροχοπέδη στην διάδοση και καθολική εφαρμογή τους.