«Η παράσταση θα ξεκινήσει σε ένα λεπτό. Να σας υπενθυμίσουμε ότι απαγορεύεται η λήψη φωτογραφιών και η μαγνητοσκόπηση καθώς και ότι πρέπει να απενεργοποιήσετε τα κινητά σας τηλέφωνα. Επίσης, η χρήση του κινητού κατά τη διάρκεια της παράστασης ενοχλεί ηθοποιούς και θεατές. Καλή θέαση». Αυτή είναι συνήθως η ανακοίνωση που μας βάζει ο ηχολήπτης να ακούσουμε πριν την έναρξη μιας παράστασης τα τελευταία χρόνια, αλλά κάποιοι θεατές παριστάνουν ότι δεν την άκουσαν ποτέ.

Στην πλατεία πέφτει σκοτάδι, τα φώτα της σκηνής ανάβουν και οι ηθοποιοί ανεβαίνουν στη σκηνή έτοιμοι να καταθέσουν κομμάτια από τη ψυχή τους. Αν και σπάνια θα ακουστεί κάποιο κινητό να χτυπάει, πλέον είναι συχνό φαινόμενο η χρήση του κινητού κατά τη διάρκεια της παράστασης. Για την ακρίβεια, πρόκειται για μία μάστιγα που όσο πάει χειροτερεύει.

Ωστόσο, δεν συμβαίνει σε όλες τις παραστάσεις. Έχοντας δουλέψει 4 χρόνια σε 11 θέατρα και βλέποντας κάθε χρόνο δεκάδες παραστάσεις, έχω παρατηρήσει ότι αυτό συμβαίνει περισσότερο στις viral και τις εμπορικές παραστάσεις. Φυσικά εξαιρέσεις υπάρχουν. Δυστυχώς σε αυτές δεν πάει μόνο ο θεατής που έχει μάθει να δείχνει τον απαιτούμενο σεβασμό τόσο στους ηθοποιούς όσο και στους υπόλοιπους θεατές οι οποίοι θέλουν να χαθούν και να γίνουν μέρος του έργου.

Τα μέλη της συγκεκριμένης φυλής δεν πραγματοποιούν τις ίδιες ενέργειες ανοίγοντας το κινητό. Ένα (μεγάλο) μέρος της θέλει να τραβήξει μέρος της παράστασης προκειμένου να δείξει στους διαδικτυακούς του φίλους ότι ήταν εκεί, ένα άλλο απλά παίζει με το κινητό είτε επειδή αναγκάστηκε να πάει και βαριέται, είτε επειδή κέρδισε πρόσκληση και πήγε μόνο για το “τζάμπα της υπόθεσης” και εννοείται υπάρχουν και τα μέλη απλά είναι εθισμένα στο κινητό τους.

Πάντως, ανεξάρτητα από τον λόγο για τον οποίο χρησιμοποιούν το κινητό, είναι μία αγενής πράξη. Κατά τη διάρκεια μιας παράστασης, είχα δει στην πρώτη σειρά έναν θεατή να βλέπει Netflix, σε ένα άλλο θέατρο μία γυναίκα να παρακολουθεί αγώνα ποδοσφαίρου και φυσικά αρκετούς να chatάρουν, να κάνουν scroll down ή να βγάζουν φωτογραφίες. Εντυπωσιακό ήταν ότι ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς συνέχιζαν να χρησιμοποιούν το κινητό ακόμα και μετά από σχετικές παρατηρήσεις από το προσωπικό του θεάτρου.

Όταν πέρσι σε μία καλοκαιρινή παράσταση έκανα παρατήρηση ως θεατής στη μπροστινή μου η οποία δεν είχε αφήσει κάποιο κομμάτι του έργου αφωτογράφιστο και αβιντεοσκόπηστο, μου είπε με επιθετικό τόνο «και εσένα ποιο είναι το πρόβλημά σου;», «θέλω να δω την παράσταση και μου αποσπάτε την προσοχή», της απάντησα.

Η αλήθεια είναι ότι μετανιώνω για τον πληθυντικό και την ευγένεια, αλλά τώρα είναι αργά. Και το χειρότερο είναι ότι κατά πάσα πιθανότητα όλο αυτό το υλικό το τραβούσε για να πάρει την πολύτιμη διαδικτυακή επιβεβαίωση, την οποία μπορεί να πάρει και με τη βιντεοσκόπηση της υπόκλισης στο τέλος. Όμως όχι, μάλλον ήθελε να έχει κομμάτι από την παράσταση προκειμένου να το (επι)δείξει και στα social media.

Δεν είναι τυχαίο ότι δεν κυκλοφορούν πολλά κομμάτια από παραστάσεις στα social media και σε άλλες πλατφόρμες (YouTube), γιατί είναι παράνομο. Η φωτογράφιση και μαγνητοσκόπηση ενός έργου χωρίς την άδεια του κατόχου του πνευματικού δικαιώματος μπορεί να αποτελέσει παράβαση του Νόμου Πνευματικής Ιδιοκτησίας και αυτό είναι γνωστό πολλά χρόνια.

Παρόλα αυτά τα κινητά συνεχίζουν να υψώνονται και το φλας να ανάβει. Έτσι, χωρίς να είμαστε σε συναυλία και να θέλουμε να δημιουργήσουμε ατμόσφαιρα.

Ακόμα και όταν δεν υψώνεται το κινητό και απλά να χρησιμοποιείται με χαμηλή φωτεινότητα εξακολουθεί να είναι ενοχλητικό. Στο απόλυτο σκοτάδι είναι εμφανές σε μεγάλο μέρος της πλατείας, αλλά και στη σκηνή.

Μιλάμε για μία απόλυτα περιφρονητική κίνηση που δείχνει έλλειψη σεβασμού σε όλους. Η προσοχή των υπόλοιπων θεατών θα φύγει από τους ηθοποιούς και θα στραφεί στο κινητό, ενώ οι ηθοποιοί ακόμα κι δεν χάσουν τα λόγια τους, θα έχουν χάσει τη συγκέντρωσή τους έστω και σε ένα μικρό ποσοστό. Επειδή είναι επαγγελματίες και έχουν μάθει να το διαχειρίζονται, δε σημαίνει ότι δεν ενοχλούνται.

Στην εποχή των smartphones όλα έχουν μετατραπεί σε θέαμα και αυτό επιβεβαιώνεται και από όλα αυτά τα βίντεο στο TikTok όπου οι δημιουργοί χρησιμοποιούν αγνώστους για να αυξήσουν τη δημοφιλία τους γιατί απλά πουλάει το περιεχόμενο που παραβιάζει την ιδιωτικότητα κάποιων ανθρώπων. Υπηρετούν την κουλτούρα της κλειδαρότρυπας και γι’ αυτή έχουμε μιλήσει ήδη σε άλλο κείμενο στο Olafaq. Βέβαια, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με όλα αυτά τα βίντεο στις παραστάσεις. Οι χρήστες των social media παίρνουν μία παράνομη ματιά, από μία παράσταση που θα έπρεπε να έχουν πληρώσει για δουν οποιοδήποτε μέρος της. Όμως, αυτά τα βίντεο το παρέχουν δωρεάν. Λάθος. Τους πληρώνουν με λίγα likes.

Όμως το ζήτημα δεν είναι το γιατί το κάνουν, αλλά ότι το κάνουν και γι’ αυτό πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα. Δεν πρέπει να βασιζόμαστε στην καλή θέληση των θεατών ελπίζοντας ότι θα κάνουν το αυτονόητο: να σεβαστούν την παράσταση -έναν ζωντανό οργανισμό- και τους θεατές.

Όπως σε μερικές παραστάσεις δεν επιτρέπεται η προσέλευση των θεατών μετά την έναρξή τους (θα έπρεπε να συμβαίνει σε όλες κατά τη γνώμη μου), έτσι θα έπρεπε να αφαιρείται το δικαίωμα παρακολούθησης σε όσους χρησιμοποιούν το κινητό τους κατά τη διάρκεια της παράστασης. Φυσικά δεν αναφέρομαι στις περιπτώσεις που έτυχε κάτι επείγον. Άλλωστε είναι εμφανές πότε συμβαίνει αυτό -από τη κινησιολογία και τη γενικότερη συμπεριφορά.

Δυστυχώς, πρέπει να ληφθούν άμεσα πιο αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου. Μία λύση θα ήταν να υιοθετηθεί και στην Ελλάδα η τακτική του Broadway. Μετά από τη δημοσίευση ενός βίντεο στο οποίο ένας ηθοποιός ήταν γυμνός στη σκηνή για τις ανάγκες του έργου και έγινε viral, τέθηκαν αυστηρότεροι κανόνες.

Προκειμένου λοιπόν να μην παραβιάζεται η εμπιστοσύνη μεταξύ ηθοποιών και κοινού, η παραγωγή προσέθεσε έξτρα προσωπικό στο θέατρο για να παρακολουθεί ύποπτες κινήσεις και με την εγκατάσταση ενός συστήματος με IR camera μπόρεσε να εντοπίσει όποιον προσπαθούσε να τραβήξει παράνομα βίντεο και φωτογραφίες καθώς έπαιζαν οι ηθοποιοί, με τον παραβάτη να απομακρύνεται από την αίθουσα πριν την υπόκλιση.

Σε κάποια άλλα θέατρα της Νέας Υόρκης έχουν υιοθετήσει έναν επίσης αποτελεσματικό τρόπο αντιμετώπισης της χρήσης των κινητών κατά τη διάρκεια των παραστάσεων: τις θήκες Yondr. Πρόκειται για θήκες οι οποίες παρέχονται από την εκάστοτε παραγωγή στους θεατές για να κλειδώσουν το κινητό τους ή οποιαδήποτε άλλη συσκευή και επομένως να μην είναι δυνατή η χρήση τους, παρόλο που θα βρίσκονται στα χέρια τους.

Η συγκεκριμένη μέθοδος είναι αρκετά διαδεδομένη στο εξωτερικό και χρησιμοποιείται και σε άλλες εκδηλώσεις όπως είναι οι συναυλίες. Μπορεί αυτή να είναι η λύση στη διατήρηση της ιδιωτικότητας και της προστασίας του υλικού των καλλιτεχνών και ίσως, ο μοναδικός τρόπος για να μπορέσει όλο το κοινό σε οποιοδήποτε γεγονός να δει με τα μάτια του, απρόσκοπτα, όσα συμβαίνουν πάνω στη σκηνή και όχι μέσα από μία οθόνη είτε είναι δική του, είτε του μπροστινού του.