Υπάρχει κάποια αλήθεια στο παλιό εκείνο ρητό που λέει ότι «τα αντίθετα έλκονται». Ένα τρανό παράδειγμα είναι οι μαγνήτες, Σειρά πειραμάτων επί της μεταξύ των μαγνητών συμπεριφοράς κατέδειξαν ότι οι ομώνυμοι πόλοι απωθούνται και οι ετερώνυμοι πόλοι έλκονται. Δηλαδή ο βόρειος πόλος ενός μαγνήτη απωθεί τον όμοιό του άλλου μαγνήτη ενώ αντίθετα έλκει τον αρνητικό πόλο, του άλλου. Στην κινεζική φιλοσοφία, το γιν και το γιανγκ αντιπροσωπεύουν συμπληρωματικά αντίθετα, όπως η τάξη και το χάος. Και σε αστυνομικές ταινίες, είναι πιθανό να παρακολουθείτε έναν αξιαγάπητο, αλλά αφελή ντετέκτιβ να εξισορροπείται από έναν πιο αντιπαθητικό και αυστηρό συνεργάτη.

Αλλά όταν πρόκειται για έναν γάμο και άλλες μακροχρόνιες σχέσεις, αυτό το αξίωμα φαίνεται να καταρρέει. Αυτό είναι το συμπέρασμα από μια πρόσφατη έρευνα που δείχνει ότι οι σύντροφοι σε μια σχέση τείνουν να έχουν πολύ περισσότερα κοινά, όσον αφορά την προσωπικότητα, τη συμπεριφορά και τα σωματικά χαρακτηριστικά.

Καταρρίπτοντας το μύθο που λέει ότι «τα αντίθετα έλκονται»

Η εργασία, που δημοσιεύθηκε στο Nature Human Behavior, περιελάβανε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος ήταν μια μετα-ανάλυση που ανέλυσε δεδομένα από 199 μελέτες που αφορούσαν συνολικά περισσότερα από 8 εκατομμύρια παντρεμένα κι αρραβωνιασμένα ζευγάρια, γονείς και συντρόφους που απλά συμβιώνουν. Όλες ήταν σχέσεις ανδρών-γυναικών οι οποίοι ζούσαν στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές εξέτασαν τις συσχετίσεις για 22 χαρακτηριστικά που συνήθως μελετώνται από ψυχολόγους, κοινωνιολόγους και άλλους ερευνητές. Σε αυτά περιλαμβάνονταν μετρήσεις όπως το IQ, η θρησκευτικότητα, η κατάθλιψη και οι πολιτικές αξίες, καθώς και τα 5 βασικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας: ο νευρωτισμός, η εξωστρέφεια, η ανοιχτή αντίληψη, η δεκτικότητα και η ευσυνειδησία. Συμπεριλήφθηκαν επίσης χαρακτηριστικά όπως το ύψος και ο δείκτης μάζας σώματος.

Το δεύτερο μέρος εξέτασε τις συσχετίσεις των συντρόφων χρησιμοποιώντας δεδομένα από το UK Biobank, μια βιοϊατρική βάση δεδομένων και ερευνητική πηγή που περιέχει λεπτομερείς πληροφορίες για την υγεία και τη γενετική κατάσταση από περίπου 500.000 εθελοντές συμμετέχοντες στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η μελέτη αυτή εξέτασε συνολικά 133 χαρακτηριστικά μεταξύ συντρόφων του αντίθετου φύλου, ορισμένα από τα οποία συμπίπτουν με την πρώτη μελέτη.

Και οι δύο μελέτες αποκάλυψαν «ενδείξεις θετικής συσχέτισης» για τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά. Για παράδειγμα, άτομα με παρόμοιο μορφωτικό υπόβαθρο τείνουν να συνάπτουν σχέσεις μεταξύ τους. Οι ερευνητές αναφέρουν: «Οι σχέσεις μεταξύ ατόμων που έχουν σχέση με άτομα όμοια με αυτούς είναι πολύ σημαντικές:

Τόσο στις μετα-αναλύσεις όσο και στις αναλύσεις ακατέργαστων δεδομένων του UKB, οι συσχετίσεις για το μορφωτικό επίπεδο, τη ποσότητα χρήσης ουσιών, τα χαρακτηριστικά στάσης και τα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς ήταν συχνά μέτριες και σχετικά υψηλότερες, ενώ οι συσχετίσεις για τα ανθρωπομετρικά, ψυχολογικά (δηλαδή ψυχιατρικά/προσωπικά) και τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την υγεία ήταν συνήθως χαμηλές έως μέτριες».

Για να ληφθεί υπόψη η αβεβαιότητα στις εκτιμήσεις τους, οι ερευνητές ανέφεραν προσαρμοσμένα διαστήματα εμπιστοσύνης (confidence interval) 95%. (Για παράδειγμα, ένα CI από 0,03 έως 0,13 για την εξωστρέφεια υποδηλώνει ότι μπορείτε να είστε 95% σίγουροι ότι η πραγματική τιμή συσχέτισης για αυτό το χαρακτηριστικό βρίσκεται κάπου μεταξύ 0,03 και 0,13. Μια τιμή κοντά στο 1 υποδηλώνει ισχυρή, θετική συσχέτιση- μια τιμή κοντά στο 0 υποδηλώνει καμία συσχέτιση- και μια τιμή κοντά στο -1 υποδηλώνει ισχυρή, αρνητική συσχέτιση).

Οι ισχυρότερες συσχετίσεις παρατίθενται παρακάτω. (Η πρώτη τιμή είναι η σημειακή εκτίμηση και η δεύτερη δείχνει το CI).

Εκπαιδευτικό επίπεδο: 0.55 (0.5-0.6)

Βαθμός IQ: 0,44 (0,23-0,61)

Πολιτικές αξίες: 0.58 (0.50-0.64)

Θρησκευτικότητα: 0,56 (0,25-0,77)

Ποσότητα κατανάλωσης αλκοόλ: 0.42 (0.07-0.68)

Συνολικά, πάνω από το 80% των εκτιμήσεων συσχέτισης που αναλύθηκαν στις μελέτες έκλιναν στατιστικά προς τη θετική κατεύθυνση. Μόνο τρία χαρακτηριστικά – η ανησυχία, η βαρηκοΐα και ο χρονότυπος (αν κάποιος είναι νυχτοπούλι ή πρωινός τύπος) – συσχετίστηκαν αρνητικά. (Για παράδειγμα, ένα άτομο που ανησυχεί τείνει να έχει σχέση με ένα άτομο που δεν ανησυχεί). Είναι ενδιαφέρον ότι η ισχύς της συσχέτισης για τα 5 βασικά χαρακτηριστικά προσωπικότητας ήταν θετική αλλά σχετικά χαμηλή σε σύγκριση με τους άλλους 17 δείκτες, με την ευσυνειδησία και την εξωστρέφια να είναι οι πιο ισχυρές από τις πέντε.

Ομώνυμα και ετερώνυμα ζευγάρια

Αυτή η μελέτη δεν είναι η πρώτη έρευνα που αντικρούει την ιδέα ότι τα αντίθετα έλκονται. Τα ομώνυμα ζευγάρια – το φαινόμενο κατά το οποίο άτομα με παρόμοια χαρακτηριστικά είναι πιο πιθανό να συνάψουν σχέση – έχει παρατηρηθεί εδώ και καιρό τόσο μεταξύ των πληθυσμών των ανθρώπων όσο και των ζώων και είναι πολύ πιο συχνό από το αντίθετό του: τα ετερώνυμα ζευγάρια.

Παρόλα αυτά, δεν είναι ακριβώς σαφές το γιατί συμβαίνει αυτό. Θα μπορούσε όμοιοι να ζευγαρώνουν με όμοιους επειδή μπορεί να είναι εξελικτικά ωφέλιμο να το κάνουν. Ή θα μπορούσε να είναι συνέπεια της κοινωνικής διαστρωμάτωσης: Με την πάροδο του χρόνου, παρόμοιες ομάδες ανθρώπων μπορεί να συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, επαγγέλματα ή κοινωνικά δίκτυα, αυξάνοντας τις πιθανότητες να συναντηθούν και άρα να συνάψουν σχέσεις. Εναλλακτικά, ένας πληθυσμός ανθρώπων μπορεί να εκτιμά συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, γεγονός που δημιουργεί μια «δεξαμενή ανθρώπων» στην οποία κυριαρχούν άτομα με αυτά τα χαρακτηριστικά. Σε αυτό το σενάριο, τα άτομα με επιθυμητά χαρακτηριστικά μπορεί να επιλέγουν ο ένας τον άλλον όχι λόγω της προτίμησης για την ομοιότητα αυτή καθαυτή, αλλά επειδή θέλουν έναν σύντροφο υψηλού κύρους- μια διαδικασία που προωθεί έμμεσα το ομώνυμο ζευγάρωμα.

Όποιες και αν είναι οι αιτίες, οι ερευνητές σημείωσαν ότι η καλύτερη κατανόηση του φαινομένου του ομόνυμου ζευγαρώματος μπορεί να αποκαλύψει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τα προβλήματα δημόσιας υγείας (όπως ο βαθμός στον οποίο η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να εξαπλωθεί κοινωνικά από σύντροφο σε σύντροφο) και τις κοινωνικές ανισότητες, λαμβάνοντας υπόψη ότι η αύξηση των εισοδηματικών ανισοτήτων μπορεί εν μέρει να εξηγηθεί από την επιλογή των ανθρώπων να συνάψουν σχέση με βάση τόσο το μορφωτικό, όσο και το βιοτικό επίπεδο.

Δείτε επίσης: Το άγχος αποχωρισμού δεν αφορά μόνο τα παιδιά