Ήμουν ξαπλωμένη στο κρεβάτι του ξενοδοχείου και άφηνα την κούραση να φύγει από το σώμα μου μετά από μια κουραστική μέρα περιήγησης στα αξιοθέατα του Ίνσμπρουκ, μια πόλη στη δυτική Αυστρία. Κάποια στιγμή, λίγο προτού με πάρει ο ύπνος, το βλέμμα μου έπεσε πάνω σε ένα μήνυμα που ήταν τυπωμένο στο ταβάνι του δωματίου. Και όχι, δεν ήταν ο κωδικός πρόσβασης στο Wifi. Ήταν ένα απόσπασμα – ακριβώς πάνω από τη δική μου πλευρά του κρεβατιού.
Αυτό ήταν εντελώς περίεργο.
Μεταξύ ύπνου και ξύπνιου, δεν μπορούσα να διακρίνω αν αυτά τα γράμματα υπήρχαν όντως στο ταβάνι, ή αν ήταν προϊόντα της φαντασίας μου. Ήταν ένα μήνυμα από το σύμπαν; Αν δεν το είχα τραβήξει φωτογραφία, ίσως μέχρι σήμερα να αναρωτιόμουν αν το είχα φανταστεί.
Ήταν στα γερμανικά, αλλά από τον τρόπο που ήταν τυπωμένο, μπορούσα να καταλάβω ότι επρόκειτο για ένα απόσπασμα. Υπήρχε μια φράση ακολουθούμενη από το όνομα του φιλόσοφου, Άρθουρ Σοπενχάουερ.
Τι ασυνήθιστο μέρος για να βάλεις τέχνη.
Φανταστείτε να είστε ξαπλωμένοι στην καρέκλα του οδοντιάτρου καθώς αυτός σας γέρνει προς τα πίσω μέχρι να βρεθείτε πρόσωπο με πρόσωπο με μια αφίσα με έναν καταρράκτη ή χαριτωμένες μαϊμούδες – κάτι που έχει σκοπό να σας αποσπάσει την προσοχή από το γεγονός ότι ο οδοντίατρος πρόκειται να σας καταστρέψει τη μέρα.
Αυτό ήταν εντελώς το αντίθετο.
Υποθέτω ότι οι Αυστριακοί δεν αρέσκονται στα χαριτωμένα ζωάκια.
“Meistens belehrt erst der Verlust uns über den Wert der Dinge”.
Arthur Schopenhauer
Δεν μιλάω λέξη γερμανικά εκτός από το Achtung και το Alle gegen Alle! (χάρη στο άλμπουμ Achtung Baby των U2 και το Alle gegen Alle των Laibach, αντίστοιχα), αλλά μπορείς να βρεις τα πάντα στο Google. Μου κίνησε την περιέργεια και το έψαξα.
Πληκτρολόγησα προσεκτικά τις λέξεις στο τηλέφωνό μου, με umlauts και όλα τα σχετικά, και βρήκα τα παρακάτω αποτελέσματα:
«Κυρίως είναι η απώλεια αυτή που μας διδάσκει για την αξία των πραγμάτων».
Αν αυτή ήταν η ιδέα που είχαν οι διακοσμητές του ξενοδοχείου για ένα χαλαρωτικό ερέθισμα πριν τον ύπνο, έχω να πω ότι είναι μια επική αποτυχία.
Είχα ξυπνήσει για τα καλά πλέον με το μάτι γαρίδα, και καταβυθίστηκα σε βαθιές φιλοσοφικές σκέψεις. Διόλου ευχάριστες μπορώ να πω.
Άρχισα να σκέφτομαι τους ανθρώπους της ζωής μου, ποιον έχω καιρό να δω, ποιον έχω επιθυμήσει – όσους έφυγαν όσους είναι ακόμα εδώ, τα πρόσωπα που εκτιμώ περισσότερο στον κόσμο και δεν μπορώ να φανταστώ ότι θα το χάσω, αυτά που έχασα. Πέρα από τις καθημερινές προσκρούσεις, δεν χρειάζομαι την απώλεια για να με διδάξει τίποτα για την αξία τους.
Αντιθέτως, δεν ξέρω πώς θα τα κατάφερνα χωρίς όλους αυτούς.
Όσο μεγαλώνουμε, αντιλαμβανόμαστε ότι η απώλεια βρίσκεται πάντα στον ορίζοντα. Από κάτι που όταν ήμασταν μικρότεροι δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια τρομακτική υποψία, μια σκιά που κάποια βράδια βάραινε τους εφιάλτες μας, έχει γίνει κάτι που θα μπορούσε να συμβεί πραγματικά. Άλλωστε, έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει σε ανθρώπους που γνωρίζουμε.
Οι φίλοι μιλούν για το πώς ο τάδε και ο δείνα τα καταφέρνει και προσαρμόζεται στη ζωή χωρίς τον σύντροφό του. Οι άνδρες πεθαίνουν πρώτοι. Αλλά προς το παρόν, δεν είναι κάτι που είμαι διατεθειμένη να αντιμετωπίσω.
Ή φέρνω στο μυαλό μου την κολλητή μου -που προσφάτως έγινε μητέρα- να κρατά στην αγκαλιά της το νεογέννητο παιδί της, νιώθοντας την ίδια αίσθηση – ότι είναι τόσο πολύτιμο που αισθάνεται φόβο, ευάλωτη, λέγοντάς μου ότι δεν θα μπορούσε να το αντέξει αν του συνέβαινε κάτι.
Λοιπόν, ποιος είναι αυτός ο Άρθουρ Σοπενχάουερ και ποιανού υπέροχη ιδέα ήταν να τον πάρω μαζί μου στις διακοπές; Ωστόσο, το απόσπασμα με έκανε να σταματήσω και να προβληματιστώ για το τι εννοούσε.
Είμαι σίγουρη ότι υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που περνούν τη ζωή τους τόσο ανέμελα που χρειάζονται περιστασιακά μια υπενθύμιση για την αξία των πραγμάτων.
Όχι εγώ. Κάποιοι από εμάς πήραν μαθήματα για την απώλεια νωρίς στη ζωή τους.
Αμφιβάλλω αν ο Σοπενχάουερ μιλούσε για συζύγους, παιδιά ή φίλους. Οι περισσότεροι άνθρωποι εκτιμούν τους αγαπημένους τους. Δεν χρειάζεται να τους χάσουν για να εκτιμήσουν την αξία τους.
Πιθανότατα δεν αναφερόταν ούτε στα υλικά αγαθά.
Σίγουρα, υπάρχουν πράγματα που έχω χάσει και μου λείπουν. Εύχομαι οι τελευταίοι ενοικιαστές μας να μην είχαν βολευτεί στα έπιπλά μας πριν μετακομίσουν, αλλά αυτού του είδους οι απώλειες δεν είναι αυτές που κρατούν τους φιλοσόφους ξύπνιους τη νύχτα.
Φαντάζομαι ότι μιλούσε με μια πιο γενική έννοια, σαν μια εκδοχή του 19ου αιώνα του Big Yellow Taxi της Joni Mitchell, “Don’t it always seem to go that you don’t know what you’ve got till it’s gone”.
Όσοι από εμάς ζούμε σε μια μεγάλη πόλη, όπου η αλλαγή είναι η μόνη σταθερά, το γνωρίζουμε ήδη αυτό.
Στενοί φίλοι μετακομίζουν σε άλλες χώρες. Το αγαπημένο σας καφέ της γειτονιάς κλείνει. Η νέα επιχείρηση στην οποία βρήκατε επιτέλους δουλειά χρεοκοπεί και επιστρέφετε στο δρόμο.
Υπάρχουν χιλιάδες καθημερινές αλλαγές που μοιάζουν με απώλεια. Η ζωή είναι επισφαλής. Δεν χρειάζεται να μου θυμίζουν το ενδεχόμενο της απώλειας για να νιώσω την ψυχρή ανάσα της ακριβώς πάνω από το κεφάλι μου.
Δεν είμαι μόνος. Σκεφτείτε τη δημοτικότητα των τοτέμ που χρησιμοποιούν διάφοροι πολιτισμοί για να αποτρέψουν το «κακό μάτι». Αν η λογική δεν υπερίσχυε των δεισιδαιμονιών, θα φορούσα ένα φυλαχτό σε σχήμα ματιού γύρω από το λαιμό μου.
Ίσως προτείνω στο ξενοδοχείο να ανταλλάξουν το απόσπασμα αυτό με μια αφίσα ενός καταρράκτη ή δύο χαριτωμένες μαϊμούδες.
«Ο Σοπενχάουερ είναι κάπως αγχωτικός», σκέφτηκα, και γύρισα πλευρό.
Δείτε επίσης: Τρεις παράξενες απόψεις για τη φιλοσοφία της μουσικής