Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και το Πανεπιστήμιο της Κολωνίας αποφάσισαν να κάνουν το αδιανόητο: να πάρουν ανθρώπους και να τους αποκόψουν από τα smartphone τους. Όχι για πάντα, ας μη γίνουμε φανατικοί, αλλά για 72 ώρες. Μόνο τα απολύτως απαραίτητα επιτρέπονταν: επικοινωνία πρώτης ανάγκης, καμία βόλτα στο TikTok, μηδέν stories, και φυσικά, ούτε σκέψη για doomscrolling στο Twitter/X.

Το αποτέλεσμα; Ο εγκέφαλος των συμμετεχόντων (καημένος αλλά θαυματουργός) άρχισε να αλλάζει. Κυριολεκτικά. Χρησιμοποιώντας fMRI, οι επιστήμονες κατέγραψαν αλλαγές σε περιοχές όπως ο πυρήνας accumbens και ο πρόσθιος φλοιός του προσαγωγίου, δηλαδή εκεί που ζει το πάρτι της ντοπαμίνης και οι απελπισμένες φωνές του αυτοελέγχου. Οι ίδιες περιοχές ενεργοποιούνται όταν κάποιος προσπαθεί να κόψει ουσίες. Ναι, σωστά διαβάσατε: τρεις μέρες χωρίς scrolling και ο εγκέφαλος συμπεριφέρεται σαν να έκοψε τη νικοτίνη ή κάτι ακόμη πιο δυνατό, του τύπου Instagram Reels.

Και κάπου εδώ αρχίζει η ειρωνεία: παρότι οι εγκεφαλικές αντιδράσεις έμοιαζαν με συμπτώματα στέρησης, οι ίδιοι οι συμμετέχοντες δεν ένιωσαν σχεδόν τίποτα. Δεν δήλωσαν μεγαλύτερη ευτυχία, ούτε ιδιαίτερη δυσφορία, ούτε καν έντονη επιθυμία να ανοίξουν το κινητό. Λες και το σώμα αντιδρά, αλλά το μυαλό έχει ήδη αποδεχτεί την ήττα. Ή, πιο τρομακτικά, έχει πάθει ανοσία στην ψηφιακή εξάρτηση, όπως ακριβώς ο αλκοολικός που “λειτουργεί” μια χαρά στο γραφείο.

Οι ερευνητές το λένε κομψά: «Ακόμη και μια σύντομη ψηφιακή νηστεία μπορεί να επανακαλωδιώσει τα νευρωνικά κυκλώματα ανταμοιβής». Πιο απλά: αποσυνδέσου για τρεις μέρες, και ο εγκέφαλός σου θα αρχίσει να θυμάται πώς είναι να υπάρχει χωρίς notifications. Δεν εγγυώνται βέβαια ότι θα θυμηθεί και πώς λένε τους φίλους σου χωρίς να ανοίξεις WhatsApp.

Το συμπέρασμα; Ζούμε μέσα σε ένα μόνιμο ψηφιακό καρουζέλ που πυροδοτεί χημικές ανταμοιβές με κάθε swipe. Και όταν το καρουζέλ σταματάει, δεν πέφτεις, απλώς αρχίζεις να θυμάσαι πώς είναι να στέκεσαι.

Αν θέλεις, λοιπόν, να κάνεις αποτοξίνωση χωρίς να τρως σπόρους chia ή να πληρώνεις retreat στην Ίο, άσε για λίγο το κινητό. Μπορεί να μην το νιώσεις αμέσως, αλλά ο εγκέφαλός σου θα σηκώσει πανό με τη φράση: «Επιτέλους, λίγο ησυχία!».

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.