Ο πλανήτης μας είναι σαν ένα “κακό” κέικ σε έναν κοσμικό διαγωνισμό αρτοποιίας. Κατά την επιθεώρηση της πρώτης φέτας, οι κριτές θα μπορούσαν να πουν ότι η διαστρωμάτωσή της είναι αρκετά προσεγμένη. Η τραγανή κρούστα (Crust) κάθεται πάνω σε έναν στερεό (Mantle) αλλά υγρό μανδύα (Liquid Outer Core). Αλλά κόβοντας μια άλλη φέτα, σύντομα θα δουν ότι κάτι έχει πάει στραβά. Μέσα στα ωραία στρώματα δεσπόζουν γιγαντιαία, ακατάστατα κομμάτια.
Αυτές οι μάζες είναι κολοσσιαίες. Έχουν το μέγεθος ηπείρων και καλύπτουν σχεδόν το 1/3 του ορίου μεταξύ πυρήνα (Core) και φλοιού (Crust). Γνωρίζουμε επίσης ότι είναι πολύ θερμές. Αλλά όλα τα υπόλοιπα σχετικά με αυτές τις μάζες είναι μυστηριώδη, από το από τι είναι φτιαγμένες και από πού προήλθαν μέχρι το πώς επηρεάζουν τον πλανήτη μας σήμερα.
Τώρα, φανταστείτε τον εσωτερικό πυρήνα της Γης – το πυκνό κέντρο του πλανήτη μας – ως μια βαριά, μεταλλική μπαλαρίνα. Αυτή η πλούσια σε σίδηρο χορεύτρια είναι ικανή να κάνει συνεχώς πιρουέτες με μεταβαλλόμενες ταχύτητες.
Τώρα, αυτός ο πυρήνας μπορεί να βρίσκεται στα πρόθυρα μιας μεγάλης αλλαγής. Δύο επιστήμονες, ο Yi Yang και Xiadong Song του Πανεπιστημίου του Πεκίνου, ανέφεραν τη Δευτέρα στο περιοδικό Nature Geoscience ότι μετά από σύντομες αλλά ιδιόμορφες παύσεις, ο εσωτερικός πυρήνας αλλάζει τον τρόπο περιστροφής του – σε σχέση με την κίνηση της γήινης επιφάνειας – ίσως μία φορά κάθε μερικές δεκαετίες. Και, αυτή τη στιγμή, μια τέτοια αντιστροφή μπορεί να βρίσκεται σε εξέλιξη.
Οι Yang και Song, μελέτησαν δεδομένα σεισμικών κυμάτων από σεισμούς που ταξίδεψαν στον πυρήνα της Γης μεταξύ της δεκαετίας του 1960 και σήμερα. Αναζητώντας μεταβολές σε αυτά τα σεισμικά κύματα, οι ερευνητές μπόρεσαν να παρατηρήσουν αλλαγές στα εσωτερικά στρώματα της Γης.
Τα δεδομένα που συνέλεξαν οι δύο επιστήμονες δείχνουν ότι, γύρω στο 2009, οι τυπικές διακυμάνσεις στις καταγραφές των σεισμικών κυμάτων υποχώρησαν. Σύμφωνα με τους ίδιους, αυτό δείχνει ότι η περιστροφή του εσωτερικού πυρήνα της Γης έχει πιθανότατα σταματήσει. Σημείωσαν επίσης αλλαγές από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 περίπου, οι οποίες θα μπορούσαν να υποδηλώνουν μια άλλη επιβράδυνση ή αλλαγή περιστροφής εκείνη την εποχή. Οι δύο γεωφυσικοί σχολίασαν ότι ο πυρήνας της Γης είναι σε θέση να διακόψει την περιστροφή του – και μπορεί ακόμη και να αντιστρέψει την κατεύθυνσή του – σε κύκλους που διαρκούν περίπου 70 χρόνια.
Αυτό μπορεί να ακούγεται σαν ένα σκηνικό για μια ταινία που θα καταστρέψει τον κόσμο. Αλλά μην ανησυχείτε. Ακριβώς τίποτα αποκαλυπτικό δεν θα προκύψει από αυτόν τον πλανητικό κύκλο περιστροφής, ο οποίος μπορεί να συμβαίνει εδώ και αιώνες.
Ο εσωτερικός πυρήνας είναι σαν «ένας πλανήτης μέσα στον πλανήτη, οπότε το πώς κινείται είναι προφανώς πολύ σημαντικό», δήλωσε ο Xiaodong Song, σεισμολόγος και συγγραφέας της μελέτης.
Το 1936, η Δανή σεισμολόγος Inge Lehmann ανακάλυψε ότι ο υγρός εξωτερικός πυρήνας της Γης περιβάλλει ένα συμπαγές μεταλλικό μάρμαρο – και έκτοτε έχει, κάπως, μπερδέψει τους επιστήμονες.
«Είναι περίεργο το γεγονός ότι υπάρχει μια στερεή σιδερένια μπάλα που αιωρείται κατά κάποιον τρόπο στη μέση της Γης», δήλωσε ο John Vidale, σεισμολόγος στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο πυρήνας κρυσταλλώθηκε από μια λιωμένη μεταλλική “σούπα” σε κάποια στιγμή στο όχι πολύ μακρινό παρελθόν της Γης, αφού η εσωτερική “κόλαση” του πλανήτη είχε ψυχθεί επαρκώς.
Ο εσωτερικός πυρήνας δεν μπορεί να δειγματιστεί άμεσα, αλλά ενεργητικά σεισμικά κύματα που προέρχονται από ισχυρούς σεισμούς και δοκιμές πυρηνικών όπλων της εποχής του Ψυχρού Πολέμου έχουν διαπεράσει τον εσωτερικό πυρήνα, φωτίζοντας ορισμένες από τις ιδιότητές του. Οι επιστήμονες υποψιάζονται ότι αυτή η σφαίρα, από κυρίως σίδηρο και νικέλιο, έχει μήκος 1.520 μίλια και είναι περίπου τόσο καυτή όσο η επιφάνεια του ήλιου.
Αλλά αυτά τα κύματα δημιούργησαν επίσης ένα αίνιγμα. Αν ο πυρήνας ήταν αδρανής, τα ταξίδια των κυμάτων που καταδύονται στον πυρήνα και προέρχονται από σχεδόν πανομοιότυπους σεισμούς και πυρηνικές εκρήξεις δεν θα άλλαζαν ποτέ – όμως, με την πάροδο του χρόνου, αλλάζουν.
Ο εσωτερικός πυρήνας περιστρέφεται, εκτρέποντας αυτά τα κύματα. Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο Δρ Song ήταν ένας από τους πρώτους επιστήμονες που υποστήριξε ότι ο εσωτερικός πυρήνας μπορεί να περιστρέφεται με διαφορετική ταχύτητα από την επιφάνεια της Γης. Έκτοτε, οι σεισμολόγοι έχουν βρει στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η περιστροφή του εσωτερικού πυρήνα μπορεί τόσο να επιταχυνθεί όσο και να επιβραδυνθεί.
Αλλά, πώς συμβαίνει αυτό; Μια ιδέα είναι ότι δύο τιτάνιες δυνάμεις μάχονται για τον έλεγχο της “καρδιάς” του κόσμου. Το μαγνητικό πεδίο της Γης, που δημιουργείται από στροβιλισμένα ρεύματα σιδήρου στον υγρό εξωτερικό πυρήνα, έλκει τον εσωτερικό πυρήνα, προκαλώντας του περιστροφή. Αυτή η ώθηση αντισταθμίζεται από τον μανδύα, το βλεννώδες στρώμα πάνω από τον εξωτερικό πυρήνα και κάτω από τον φλοιό της Γης, το τεράστιο βαρυτικό πεδίο του οποίου αγκαλιάζει τον εσωτερικό πυρήνα και επιβραδύνει την περιστροφή του.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970, ο εσωτερικός πυρήνας περιστρέφεται σταδιακά ταχύτερα προς τα ανατολικά, ξεπερνώντας τελικά την ταχύτητα περιστροφής της επιφάνειας της Γης. Στη συνέχεια, η περιστροφή του εσωτερικού πυρήνα επιβραδύνθηκε μέχρι που η περιστροφή του φάνηκε να έχει σταματήσει κάποια στιγμή μεταξύ 2009 και 2011. Αλλά όλα αυτά δεν γίνονται αισθητά στην επιφάνεια της Γης, στον βαθμό που ένας άνθρωπος να νιώσει αυτές τις αλλαγές και τις περιστορφές.
Ο εσωτερικός πυρήνας αρχίζει τώρα να περιστρέφεται σταδιακά προς τα δυτικά σε σχέση με την επιφάνεια της Γης. Πιθανότατα θα επιταχυνθεί και στη συνέχεια θα επιβραδυνθεί και πάλι, φτάνοντας σε άλλη μια φαινομενική ακινησία στη δεκαετία του 2040 και ολοκληρώνοντας τον τελευταίο κύκλο περιστροφής ανατολικά-δυτικά.
Αυτός ο 70ετής ρυθμός, αν υπάρχει, θα μπορούσε να έχει απτή επίδραση σε τμήματα των βαθύτερων “σπλάχνων” της Γης. Μπορεί όμως να είναι ικανός να προκαλέσει μόνο συγκριτικά μικρές αναταράξεις κοντά στην επιφάνεια της Γης – ίσως προκαλώντας ανεπαίσθητες μετατοπίσεις στο μαγνητικό πεδίο του πλανήτη, ή ακόμη και με πολύ μικρές αλλαγές που θα επηρεάσουν την διάρκεια της ημέρας, η οποία είναι γνωστό ότι αυξάνεται και μειώνεται κατά ένα κλάσμα του χιλιοστού του δευτερολέπτου.
[διαβάστε εδώ το άρθρο μας για το 24ωρο που μικραίνει αλλά η μέρα μεγαλώνει]
Είναι, επίσης, πιθανό το εσωτερικό στρώμα της Γης να ταλαντεύεται. Αντίθετα, ο σιδηρούχος πυρήνας της Γης μπορεί να έχει μια μεταμορφούμενη επιφάνεια, που συστρέφει τα όποια σεισμικά κύματα τον διαπερνούν.
Εξαιτίας της απρόσιτης θέσης του, αυτό το αβυσσαλέο βασίλειο, ο πυρήνας της Γης, δεν μας δίνει πολλές δυνατότητες εξερεύνησης και μελέτης. «Είναι πιθανό να μην τον κατανοήσουμε ποτέ», δήλωσε ο Δρ Vidale. Αλλά, πρόσθεσε, «Είμαι αισιόδοξος. Τα κομμάτια θα μπουν στη θέση τους κάποια μέρα».
Με πληροφορίες από New York Times, Now This News, Nature, ΑΠΕ-ΜΠΕ, New Scientist
