Η Βενετία φέτος μιλάει “ελληνικά”. Το Bugonia, η νέα ταινία του Γιώργου Λάνθιμου έκανε πρεμιέρα στη Μόστρα και ήδη θεωρείται από πολλούς φαβορί για τον Χρυσό Λέοντα. Ένα έργο που ξεκινά σαν σατιρικό θρίλερ και καταλήγει σε υπαρξιακό σχόλιο πάνω στην ανθρώπινη φύση, τις εταιρείες, τις θεωρίες συνωμοσίας και την αποτυχία μας να σώσουμε τον πλανήτη. 

Στην καρδιά της ταινίας βρίσκεται ο Τέντι (Τζέσι Πλέμονς), ένας μελισσοκόμος-συνωμοσιολόγος που ζει σε ένα σπίτι-καταφύγιο σκεπασμένο με αλουμινόχαρτα, ανάμεσα σε κυψέλες και εμμονές για την κατάρρευση των μελισσών. Ο Τέντι είναι βέβαιος πως η Μισέλ Φούλερ (Έμα Στόουν), CEO μιας κολοσσιαίας φαρμακευτικής δεν είναι απλώς μια σκληρή επιχειρηματίας, αλλά… εξωγήινη απεσταλμένη για να αφανίσει τη Γη. Μαζί με τον ξάδερφό του (Άινταν Ντελμπις) οργανώνουν μια βίαιη απαγωγή, σκηνή που ο Λάνθιμος σκηνοθετεί με την ειρωνική απόσταση ενός Ζακ Τατί, παρακολουθώντας από μακριά τους ανθρώπους να σφαδάζουν σαν μαριονέτες σε μια σιωπηλή φάρσα. 

Όμως από τη στιγμή που η Μισέλ βρίσκεται αλυσοδεμένη, το παιχνίδι αλλάζει. Η ηρωίδα της Στόουν (ηθοποιός που πλέον θεωρείται σταθερή μούσα του Λάνθιμου) αρχίζει να παίζει με τον Τέντι: ίσως τελικά να είναι όντως εξωγήινη, ίσως να μπορεί να σώσει τον κόσμο αν εκείνος την αφήσει. Ο θεατής μένει συνεχώς μετέωρος: ο Τέντι είναι ψυχικά διαταραγμένος ή ο μόνος που έχει δει την αλήθεια; 

Το σενάριο, γραμμένο από τον Γουίλ Τρέισι (Succession, The Menu) είναι πιο ευθύ και σατιρικό από τα κείμενα του Ευθύμη Φιλίππου (The Killing of a Sacred Deer, Kinds of Kindness) ή του Τόνι ΜακΝάμαρα (The Favourite, Poor Things). Εδώ έχουμε μια καθαρή «kill-the-rich» σάτιρα. Η εταιρική κουλτούρα παρουσιάζεται σαν κενό θέατρο: η Μισέλ φωτογραφίζεται με τη Μισέλ Ομπάμα, μιλάει για diversity σε παρουσιάσεις, λέει στους υπαλλήλους “φύγετε στις 5:30” με το χαμόγελο της CEO που ξέρει ότι τίποτα δεν αλλάζει στην πραγματικότητα. Ένα corporate πρόσωπο τόσο γνώριμο που σε κάνει να γελάς με πικρία. 

Η ταινία βρίσκει τη θέση της ανάμεσα στην ωμότητα του The Killing of a Sacred Deer, την παραβολή του The Lobster και την τριλογία-παζλ του Kinds of Kindness. Έχει το γνώριμο ύφος του Λάνθιμου: αποστασιοποιημένο, με στιγμές μαύρου χιούμορ που ακολουθούν σκηνές σκληρής βίας. Υπάρχει ακόμη μία σκηνή βασανισμού με μουσικό υπόστρωμα το “Basket Case” των Green Day, απόδειξη του πως ο σκηνοθέτης μπορεί να μετατρέψει την ποπ κουλτούρα σε μαύρη ειρωνεία. 

Η Στόουν ξυρίζει πραγματικά το κεφάλι της on camera, επιβεβαιώνοντας την απόλυτη σωματικοποίηση του ρόλου της. Ο Πλέμονς μεταμορφώνεται σωματικά και ψυχικά: πιο αδύνατος, πιο μανιακός από ποτέ. Πίσω από όλα αυτά υπάρχει η μεγάλη εικόνα: μια ταινία που μιλάει για την εποχή μας, για την οργή απέναντι στις εταιρείες που γίνονται όλο και πιο ισχυρές, για την ανάγκη να βρούμε ήρωες. Ο Λάνθιμος δεν δίνει εύκολες απαντήσεις. Η ταινία μοιάζει να λέει: ίσως είναι ήδη πολύ αργά για να αλλάξουμε πορεία. 

Το κοινό στη Βενετία αντέδρασε με γέλια, ανατριχίλα, αμηχανία. Είναι ακριβώς η αντίδραση που επιδιώκει ο Λάνθιμος: μια ταινία που σε κάνει να γελάς εκεί που δεν πρέπει και να νιώθεις άβολα εκεί που δεν το περιμένεις. Αν και με διάρκεια δύο ωρών επαναλαμβάνει ορισμένα μοτίβα, κανείς δεν αμφισβητεί ότι είναι ένα από τα πιο δυνατά χαρτιά του φετινού Φεστιβάλ της Βενετίας. 

Το Bugonia είναι αστείο και τρομακτικό ταυτόχρονα, ειρωνικό και συγκινητικό, μια αλληγορία για το παρόν και το μέλλον. Ένα έργο που μπορεί να διχάσει, αλλά αφήνει πίσω του κάτι σπάνιο: τη βεβαιότητα ότι το σινεμά, ακόμη και μέσα στο χάος του κόσμου μπορεί να σε ταρακουνήσει συθέμελα. Ο Γιώργος Λάνθιμος έχει λοιπόν όλα τα φόντα να φύγει και φέτος με τον Χρυσό Λέοντα από τη Βενετία. 

*Με στοιχεία από το IndieWire.

 

 

➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.