Υπήρξε κάποια στιγμή, που το graffiti ή η τέχνη του δρόμου θεωρήθηκε ως πολιτιστικά σημαντική και ως μια μορφή σύγχρονης τέχνης από μόνη της; Η μετάβαση έχει σίγουρα συμβεί, με έργα τέχνης που μοιράζονται συχνά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με οίκους μόδας και lifestyle που αγκαλιάζουν μια αστική ατμόσφαιρα, με κατασκευαστές ακινήτων που αναθέτουν σε καλλιτέχνες να δημιουργήσουν τοιχογραφίες στις πολυκατοικίες και τα εμπορικά τους κέντρα και με ονόματα όπως ο Banksy, που έγιναν τόσο γνωστά όσο και Andy Warhol ή ο Vincent Van Gogh.

Τα μουσεία και οι γκαλερί τέχνης πλέον αφιερώνουν επίσης το χώρο σε αυτή τη συγκεκριμένη μορφή έκφρασης, γνωρίζοντας ότι θα αποδειχθεί δημοφιλής στους επισκέπτες. Η γκαλερί Saatchi στο Λονδίνο αποτίει φόρο τιμής σε αυτή τη μορφή τέχνης με την έκθεση Beyond the Streets London. Με την υποστήριξη της adidas Originals, θα παρουσιαστεί το έργο περισσότερων από 150 καλλιτεχνών και καλύπτοντας 70.000 τετραγωνικά μέτρα, είναι η πρώτη φορά μετά από οκτώ χρόνια που μια έκθεση καταλαμβάνει το σύνολο του χώρου της. Η έκθεση BEYOND THE STREETS LONDON αποτίει φόρο τιμής στις μνημειώδεις στιγμές από τον κόσμο του graffiti και της street art, του χιπ-χοπ και του πανκ ροκ, καθώς και στους καλλιτέχνες που την υπηρέτησαν και την υπηρετούν.

Από τη ζωγραφική των τρένων μέχρι τον κοινωνικό ακτιβισμό, τα ρούχα που φοράμε και τα soundtracks της ζωής μας, το BEYOND THE STREETS LONDON θα παρουσιάσει με ποιο τρόπο, αυτές οι πολιτιστικές αφηγήσεις άλλαξαν την αντίληψη του κοινού για την underground τέχνη και κουλτούρα, οδηγώντας σε μια παγκόσμια δημιουργική επανάσταση. Το BEYOND THE STREETS LONDON είναι ένας εορτασμός για την φιλοσοφία του graffiti, της έμφυτης επιθυμίας για δημιουργία συμβόλων και αμφισβήτηση της εξουσίας. Από την ίδια του τη φύση, graffiti είναι εφήμερο, η ίδια του η ύπαρξη είναι προσωρινή, αλλά η κουλτούρα και το επαναστατικό της πνεύμα επικρατούν.

Με ειδικές παραγγελίες, πρωτότυπα έργα τέχνης, σπάνια αντικείμενα, φωτογραφίες, εντυπωσιακές και ειδικές εγκαταστάσεις, μόδα και πολλά άλλα, η έκθεση θα αναδείξει τα είδωλα, τους παράνομους και τους πρωτοπόρους που διαμόρφωσαν την αντίληψή μας για την τέχνη του δρόμου. Ο επιμελητής της έκθεσης, Roger Gastman, είναι ένας από τους κορυφαίους ειδικούς  όσον αφορά την τέχνη του δρόμου. Ιδρυτής του Beyond the Streets (του παγκόσμιου πολιτιστικού και εκπαιδευτικού κινήματος με γνώμονα την τέχνη), είναι αναμφισβήτητα μία από τις προσωπικότητες που ευθύνονται για την την αυξανόμενη δημοτικότητά της, έχοντας διοργανώσει ανάλογες εκθέσεις στις ΗΠΑ.  “Η ιστορία του graffiti και της τέχνης του δρόμου δεν μπορεί να ειπωθεί χωρίς να τονιστεί ο σημαντικός ρόλος που διαδραμάτισε το Λονδίνο, και το Ηνωμένο Βασίλειο γενικότερα, στην επανάσταση που έφεραν αυτές οι κουλτούρες και στη συνεχή διάδοση της ύπαρξής τους”, εξηγεί ο Gastman γιατί το Λονδίνο χρησιμεύει ως το τέλειο σκηνικό.

Ο Gastman πιστεύει ότι η μεγαλύτερη αναγνώριση της τέχνης του δρόμου ήταν αναπόφευκτη. Όλες οι υποκουλτούρες άλλωστε αναπτύσσονται και ξεσπούν κάποια στιγμή. Είναι γεγονός ότι το graffiti και η τέχνη του δρόμου, ένα υποπροϊόν της τέχνης, έχουν τις τελευταίες δεκαετίες μεγάλη ανάπτυξη και αναγνώριση. Είναι σημαντική η προώθηση αυτής της επαναστατικής αστικής κουλτούρας, που επηρρέασε τον κοινωνικό ακτιβισμό και αμφισβητεί την εξουσία. Είναι επίσης σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι κανόνες και οι νόμοι δεν έχουν άλλαξει, οι άνθρωποι απλά μεγάλωσαν, και όπως τότε χλεύαζαν το σύστημα για να γράψουν τα ονόματά τους παντού, έτσι και τώρα χλευάζουν το σύστημα για να διατηρήσουν τα ονόματά τους σε αυτό, και συχνά πληρώνονται και αναγνωρίζονται γι’ αυτό.

Μπορείς πράγματι να βγάλεις αρκετά χρήματα ως καλλιτέχνης του δρόμου σήμερα. Ένα έργο του KAWS, ένας πίνακάς του 2005, πουλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Sotheby’s το 2019 έναντι 14,7 εκατομμυρίων δολαρίων, δεκαπέντε φορές πάνω από την εκτίμηση. Το μεγαλύτερο ποσό που έχει καταβληθεί για ένα έργο τέχνης του Banksy είναι 29,5 εκατομμύρια δολάρια, με το Love is in the Bin να πωλείται σε δημοπρασία το 2021. Αυτό αποδεικνύει ότι το graffiti και η τέχνη του δρόμου συλλέγονται σε μεγάλο βαθμό. Πολλοί καλλιτέχνες που τελειοποίησαν τις ικανότητές τους στους δρόμους είχαν μεγάλη επιτυχία σε γκαλερί και μουσεία σε όλο τον κόσμο. Μια από τις πρώτες μεγάλες εκθέσεις που έριξε πραγματικά τα φώτα της δημοσιότητας στην κουλτούρα αυτή, ήταν η Art on the Streets στο LA MOCA του Λος Άντζελες το 2011, στην οποία συμμετείχε και ο Gastman. Στις 113 ημέρες λειτουργίας της, προσέλκυσε περισσότερους από 200.000 επισκέπτες, αποδεικνύοντας ότι υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον. Ταυτόχρονα, η έκθεση είχε και τους επικριτές της, οι οποίοι κατηγόρησαν το LA MOCA ότι “δοξάζει τον βανδαλισμό”, με έναν δημοτικό σύμβουλο της Νέας Υόρκης να απειλεί ακόμη και με διακοπή της χρηματοδότησης κάθε μουσείου της πόλης που επιθυμούσε να φιλοξενήσει κάτι παρόμοιο στην Ανατολική Ακτή. Πάντα θα υπάρχει ένα στίγμα γύρω από οτιδήποτε παράνομο και παρεξηγημένο, και αυτά είναι τα στοιχεία που βασίζεται αυτή η κουλτούρα. Έτσι ακόμα και σήμερα, όπως και τότε, μόλις πριν από 12 χρόνια, το στίγμα γύρω από την τέχνη του δρόμου παραμένει.

Κάθε ένα από τα τμήματα΄ της έκθεσης παρουσιάζει εξαιρετικές στιγμές στην ιστορία αυτού του καλλιτεχνικού κινήματος, όπως η εμφάνιση του πανκ, η γέννηση του χιπ-χοπ και η ισχυρή επιρροή της κουλτούρας του δρόμου στη μόδα και τον κινηματογράφο. Κατά την είσοδό τους στη γκαλερί Saatchi, οι επισκέπτες θα απολαύσουν το γκράφιτι The Vandal’s Bedroom του Αμερικανού καλλιτέχνη Todd James, τα έργα του οποίου έχουν εκτεθεί δύο φορές στην Μπιενάλε της Βενετίας. Το πρώτο τμήμα της έκθεσης έχει τον τίτλο “Music & Art Converge”, και οι επισκέπτες θα εξερευνήσουν την κοινωνικοπολιτική αναταραχή στα τέλη της δεκαετίας του ’70 και του ’80, όπου η παρακμή των πόλεων συνάντησε την καλλιτεχνική αντίσταση, μια αλλαγή που έγινε αισθητή τόσο στις ΗΠΑ όσο και στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Η νεανική κουλτούρα αντέδρασε ζωγραφίζοντας graffiti σε τοίχους και δημόσια μέσα μεταφοράς, δημιουργώντας τέχνη που αντανακλούσε και επαναπροσδιόριζε την εποχή σε μια έκρηξη έκφρασης στους δρόμους. Επρόκειτο για την ταυτότητα απέναντι στην καταπίεση, την αυτογνωσία και την αυτοανακάλυψη σε μια στιγμή εξαντλημένων οικονομικών προοπτικών. Μέσα από τη μουσική και την τέχνη, το Λονδίνο συναντά τη Νέα Υόρκη, με έργα όπως ο θρυλικός πίνακας 10 μέτρων του FUTURA2000, που δημιουργήθηκε επί σκηνής με τους Clash, και εκτίθεται μαζί με την απαράμιλλη συμβολή του Malcolm McLaren, των MODE2 και της Αμερικανίδας φωτορεπόρτερ Martha Cooper. Οι επισκέπτες στη συνέχεια θα απολαύσουν μουσική στο Trash Records, μια διαδραστική εγκατάσταση μέσα σε ένα πλήρως κατασκευασμένο δισκοπωλείο. Στη συνέχεια σε έναν τοίχο υπάρχουν τα truisms της Jenny Holzer, η φωτογραφία του Henry Chalfant με τους train writers της Νέας Υόρκης εν δράσει, μαζί με το διαχρονικό stenciling λεπτών σιλουετών της AIKO και το εξαιρετικό αρχείο φωτογραφιών graffiti του Gordon Matta-Clark.

Το τμήμα της έκθεσης με τον τίτλο “Dream Galleries” επικεντρώνεται σε μια επιλογή Αμερικανών και Ευρωπαίων δημιουργών, φωτορεπόρτερ από φωτογραφίες και αντικείμενα που συνέβαλαν στη δημιουργία και διάδοση της κουλτούρας του graffiti σε όλο τον κόσμο. Στη σειρά “Dream” του André Saraiva, υπάρχει ένα visual installation του τρόπου με τον οποίο το graffiti, η τέχνη του δρόμου, το χιπ-χοπ, το πανκ, η μόδα και το break-dancing ξεπήδησαν από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 και τις αρχές της δεκαετίας του 1980 στη δεκαετία του ’90 μέχρι σήμερα και έγιναν oι εκπρόσωποι της underground κουλτούρας. Στους καλλιτέχνες που παρουσιάζονται περιλαμβάνονται επίσης ο Mister CARTOON, πιο γνωστός για τα τατουάζ και τις τοιχογραφίες του στο Λος Άντζελες, ο TAKI 183, ένας πρωτοπόρος του graffiti στη Νέα Υόρκη, μια εξαιρετική εγκατάσταση των Beastie Boys με μόδα και αντικείμενα από την πλούσια ιστορία του συγκροτήματος και οι φεμινιστικές τοιχογραφίες, εικονογραφήσεις και πίνακες της LADY PINK.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για μια σημαντική έκθεση, που αναδεικνύει αυτό που έχει γίνει πλέον μια σημαντική μορφή τέχνης, είτε αρέσει στους κριτικούς είτε όχι. Η στάση απέναντι στο graffiti φαίνεται να αλλάζει σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, και αυτό θα οδηγήσει σε ένα καλύτερο μέλλον. Καθώς όλα προσαρμόζονται και αλλάζουν, το ίδιο συμβαίνει και με την τέχνη του δρόμου και το graffiti. Οι νόμοι αλλάζουν, τα σπρέϊ αλλάζουν, οι χώροι στις πόλεις και τα μηνύματα αλλάζουν. Τα πάντα γίνονται πολύπλοκα με την πάροδο του χρόνου και η ανάγκη για νέα μηνύματα φαίνεται όλο και περισσότερο. Το  graffiti και η τέχνη του δρόμου είναι παράνομες, αλλά πάντα υπάρχει μια νέα ομάδα καλλιτεχνών που θα προσπαθήσει να ξεχωρίσει και να εκφράσει νέα μηνύματα προς τα έξω ταρακουνώντας το mainstream, αδιαφορώντας για τις συνέπειες.

 

➭ Η έκθεση Beyond the Streets London στη γκαλερί Saatchi, Λονδίνο, από τις 17 Φεβρουαρίου έως τις 9 Μαΐου.

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News