Πλέον, δεν είναι μόνο τα καλοκαιρία πιο ζεστά, αλλά και οι χειμώνες. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει πως οι χειμώνες πλέον είναι πιο ήπιοι. Το αντίθετο.
Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες, έχουν βιώσει σοβαρές χειμωνιάτικες καταιγίδες (winter storms) τα τελευταία χρόνια και οι ειδικοί εξετάζουν προσεκτικότερα τη σχέση μεταξύ αυτών των ακραίων ψυχρών φαινομένων και της κλιματικής αλλαγής.
Ενώ η σχέση μεταξύ της υπερθέρμανσης του πλανήτη και των κυμάτων καύσωνα είναι άμεση, η συμπεριφορά των χειμερινών καταιγίδων διέπεται από πολύπλοκες ατμοσφαιρικές δυναμικές που είναι πιο δύσκολο να μελετηθούν. Ακόμα κι έτσι, «υπάρχουν ορισμένες πτυχές των χειμερινών καταιγίδων όπου οι συνδέσεις με την κλιματική αλλαγή είναι αρκετά ισχυρές και εύρωστες», δήλωσε στο AFP ο Michael Mann, κλιματολόγος στο Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια.
Για παράδειγμα, η αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτινων σωμάτων – λιμνών ή ωκεανών – επηρεάζει την ποσότητα της χιονόπτωσης.
Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ένας μηχανισμός που ονομάζεται «φαινόμενο χιονιού από λίμνη» (lake-effect snow) εμφανίζεται γύρω από την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών (Great Lakes) στα σύνορα με τον Καναδά. Η πόλη του Μπάφαλο, η οποία βρίσκεται στις όχθες μιας από τις Μεγάλες Λίμνες, επλήγη σοβαρά από μια θανατηφόρα χιονοθύελλα το Σαββατοκύριακο των Χριστουγέννων.
Η σύγκρουση του ψυχρού αέρα από το βορρά με τα θερμότερα νερά αυτών των λιμνών προκαλεί το φαινόμενο weather convection [σ.σ. η κατακόρυφη μεταφορά θερμότητας και υγρασίας στην ατμόσφαιρα, ιδίως με ανοδικά και καθοδικά ρεύματα σε μια ασταθή ατμόσφαιρα], η οποία οδηγεί σε χιονόπτωση.
«Όσο θερμότερες είναι αυτές οι θερμοκρασίες στις λίμνες, τόσο περισσότερη υγρασία υπάρχει στον αέρα και τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα για χιονοπτώσεις από τις λίμνες», έγραψε ο Michael Mann σε ένα έγγραφο του 2018. «Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι βλέπουμε μια μακροπρόθεσμη αύξηση των χιονοπτώσεων [από τις λίμνες], καθώς οι θερμοκρασίες έχουν θερμανθεί κατά τη διάρκεια του τελευταίου αιώνα».
Πολική δίνη (polar vortex)
Η πολική δίνη είναι μια μάζα αέρα πάνω από τον Βόρειο Πόλο, που βρίσκεται ψηλά στη στρατόσφαιρα. Οι άνθρωποι κατοικούν στην τροπόσφαιρα και η στρατόσφαιρα βρίσκεται ακριβώς από πάνω της.
Περιβάλλεται από μια ζώνη περιστρεφόμενου αέρα, η οποία λειτουργεί ως φράγμα μεταξύ του ψυχρού αέρα του βορρά και του θερμότερου αέρα του νότου. Καθώς ο πολικός στρόβιλος εξασθενεί, αυτή η ζώνη αέρα αρχίζει να κυματίζεται και να παίρνει πιο οβάλ σχήμα, φέρνοντας περισσότερο κρύο αέρα προς το νότο.
Σύμφωνα με μια μελέτη του 2021, αυτού του είδους οι διαταραχές συμβαίνουν πιο συχνά και αντανακλώνται τις επόμενες δύο εβδομάδες χαμηλότερα στην ατμόσφαιρα, όπου βρίσκεται το ρεύματα ανέμου jet stream [σ.σ. σχετικά στενές ζώνες ισχυρού ανέμου στα ανώτερα επίπεδα της ατμόσφαιρας].
Αυτό το ρεύμα αέρα, το οποίο πνέει από τα δυτικά προς τα ανατολικά, ακολουθώντας και πάλι τα σύνορα μεταξύ ψυχρού και θερμού αέρα, στη συνέχεια ελίσσεται με τέτοιο τρόπο ώστε να επιτρέπει στον ψυχρό αέρα από τον βορρά να εισχωρεί σε χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη, ιδίως πάνω από τις ανατολικές ΗΠΑ.
«Όλοι συμφωνούν ότι όταν η πολική δίνη διαταράσσεται, αυξάνεται η πιθανότητα σοβαρών χειμερινών καιρικών φαινομένων», δήλωσε στο AFP ο Τζούντα Κοέν, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και κλιματολόγος της Ατμοσφαιρικής και Περιβαλλοντικής Έρευνας (AER).
Και αυτή η «τεντωμένη» πολική δίνη είναι ακριβώς αυτό που παρατηρήθηκε λίγο πριν από την καταιγίδα που έπληξε τις Ηνωμένες Πολιτείες φέτος τον Δεκέμβριο. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρήθηκε και τον Φεβρουάριο του 2021, όταν ένα δριμύ ψύχος έπληξε το Τέξας, προκαλώντας μαζικές διακοπές ρεύματος.
Με πληροφορίες από: AFP, The Straits Times
