Αναμφίβολα ο κλιματισμός έχει συχνά βρεθεί στο επίκεντρο των επικρίσεων ως μια από τις βασικές αιτίες για την αυξανόμενη κατανάλωση ενέργειας και τις αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Τοποθετημένος ως ο βασικός υπεύθυνος για την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας και τον αντίκτυπο στην κλιματική αλλαγή, ο κλιματισμός συχνά κατακρίνεται χωρίς να ληφθεί υπόψη ο ρόλος του στην καθημερινότητά μας και τις ζωτικές ανάγκες για ασφάλεια και άνεση, ειδικά σε συνθήκες καύσωνα.
Ο κλιματισμός, για πολλούς έχει γίνει μια απαραίτητη τεχνολογία, ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλές θερμοκρασίες και στην Ελλάδα το γνωρίζουμε καλά. Η αύξηση της θερμοκρασίας λόγω της κλιματικής αλλαγής έχει καταστήσει τον κλιματισμό όχι απλώς μια πολυτέλεια, αλλά μια ζωτική ανάγκη για εκατομμύρια ανθρώπους. Ειδικά όταν η θερμοκρασία φτάνει σε επικίνδυνα επίπεδα, ο κλιματισμός παρέχει έναν τρόπο προστασίας, σώζοντας ζωές και διασφαλίζοντας την υγεία των πιο ευάλωτων ομάδων, όπως ηλικιωμένων, παιδιών ή ανθρώπων με χρόνιες παθήσεις. Ουσιαστικά μετατρέπεται σε ένα μέτρο ασφαλείας για πολλές περιοχές, ιδίως εκείνες που δεν είναι εξοπλισμένες με το απαραίτητο υποδομές για να αντεπεξέλθουν σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες.
Η τεχνολογία του κλιματισμού έχει εξελιχθεί με τέτοιον τρόπο που μπορεί να εξασφαλίσει άνεση σε συνθήκες ακραίας ζέστης, μειώνοντας την επικινδυνότητα για καρδιολογικά και αναπνευστικά προβλήματα, θερμοπληξία και άλλες σοβαρές καταστάσεις που μπορεί να προκληθούν από υπερβολική ζέστη. Σκεφτείτε για παράδειγμα τον καύσωνα που πλήττει συχνά περιοχές της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια με θερμοκρασίες που αγγίζουν ή και ξεπερνούν τους 40°C. Τα θύματα αυτών των ακραίων θερμοκρασιών συχνά ξεπερνούν τις 2.000 κάθε καλοκαίρι, όπως συνέβη το καλοκαίρι του 2023. Στην περίπτωση αυτή, ο κλιματισμός έρχεται να μειώσει τις συνέπειες της ζέστης στην υγεία των ανθρώπων.
Παρόλο που η κατανάλωση ενέργειας είναι συνεχώς αυξανόμενη, η συχνή κριτική που λαμβάνει ως κύριος υπεύθυνος για την καταστροφή του περιβάλλοντος μπορεί να είναι παραπλανητική. Σίγουρα η ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία των συστημάτων κλιματισμού είναι υψηλή, αλλά είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε πως η ψύξη, όπως και η θέρμανση αποτελούν εργαλεία για τη διασφάλιση της ασφάλειας και της άνεσης σε ακραίες κλιματικές συνθήκες. Για παράδειγμα, η θέρμανση των σπιτιών μας το χειμώνα καταναλώνει ακόμη περισσότερο ενέργεια και η συζήτηση για τη θερμοκρασία εσωτερικών χώρων δεν περιορίζεται μόνο στις ζεστές εποχές, αλλά αφορά και την ανάγκη για ελεγχόμενες συνθήκες και τον χειμώνα.
Πράγματι η καταναλωτική ζήτηση για ηλεκτρική ενέργεια λόγω του κλιματισμού φαίνεται τεράστια, ειδικά σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στους ισημερινούς, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ή χώρες της Ασίας, όπου οι θερμοκρασίες το καλοκαίρι μπορεί να είναι αφόρητες. Αβν σκεφτεί όμως κανείς το πόσο σημαντικό είναι το φαινόμενο της ασφάλειας και της προστασίας, μπορεί να κατανοήσει καλύτερα γιατί ο κλιματισμός παραμένει τόσο απαραίτητος.
Αντί να επικεντρωνόμαστε σε έναν μονοδιάστατο λόγο κατά του κλιματισμού, είναι σημαντικό να προσεγγίσουμε το ζήτημα από μια πιο σφαιρική και ανθρωποκεντρική σκοπιά. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι σε θέση να αντέξουν την ακραία ζέστη χωρίς την υποστήριξη αυτών των συστημάτων. Το να κατηγορούμε τον κλιματισμό για τις κλιματικές επιπτώσεις χωρίς να αναγνωρίζουμε τη συμβολή του στη διάσωση ανθρώπινων ζωών ή στην αποφυγή σοβαρών ασθενειών μπορεί να θεωρηθεί αδικαιολόγητο.
Από την άλλη δεν πρέπει να παραβλέψουμε και την ανάγκη για βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των συστημάτων κλιματισμού και την περαιτέρω ανάπτυξη τεχνολογιών που να συμβάλλουν στη μείωση του οικολογικού τους αποτυπώματος. Ειδικά καθώς οι θερμοκρασίες ανεβαίνουν και οι καύσωνες γίνονται πιο συχνοί και ακραίοι, ο κλιματισμός δεν είναι απλά μία πολυτέλεια, αλλά αναγκαία τεχνολογία για την προστασία της ανθρώπινης υγείας.
Αντί λοιπόν να επικεντρωνόμαστε σε έναν λάθος “εχθρό” θα ήταν πιο χρήσιμο να προσανατολιστούμε στην έρευνα και την ανάπτυξη βιώσιμων και αποτελεσματικών λύσεων για την ψύξη και θέρμανση των χώρων. Η τεχνολογία του κλιματισμού, όταν αξιοποιείται σωστά και με υπευθυνότητα, μπορεί να γίνει μέρος της λύσης για την αντιμετώπιση των ακραίων καιρικών φαινομένων διασφαλίζοντας έτσι ότι η ανθρώπινη ασφάλεια και ευημερία δεν θυσιάζονται στο βωμό της κλιματικής αλλαγής.
*Με στοιχεία από το Technology Review.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Instagram.