Η Αρκτική γίνεται όλο και πιο πράσινη. Είναι συγκλονιστική η ομορφιά των απέραντων εκτάσεων στις παράκτιες περιοχές της Αλάσκας που βλέπουν στον Αρκτικό Ωκεανό, μέσα απ’ τις φωτογραφίες που δίνονται το τελευταίο διάστημα από επιστήμονες που παρακολουθούν την βλάστηση της περιοχής.

Όμως, όλο αυτό το πράσινο που παρατηρείται στην περιοχή, δεν είναι απαραίτητα μια καλή εξέλιξη και εξαίρεση στην κλιματική κρίση. Το αντίθετο μάλιστα. Είναι ένας παγκόσμιος συναγερμός για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

Η βλάστηση αυξάνεται με ταχύτατους ρυθμούς, καθώς η περιοχή θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα απ’ τον υπόλοιπο πλανήτη. Η Αρκτική Ζώνη (οι βόρειες ακτές Ρωσίας, Η.Π.Α., Δανίας, Νορβηγίας, Φινλανδίας) υφίσταται τεράστιες αλλαγές, με πιθανές συνέπειες όχι μόνο για την ίδια, αλλά και για τον κόσμο συνολικά.

Και αν αναρωτιέστε γιατί συμβαίνει αυτό, η απάντηση είναι σχετικά απλή.

Κανονικά, η κάλυψη αυτών των βόρειων εδάφων από χιόνι, αντανακλά την ενέργεια του ήλιου πίσω στο διάστημα [σ.σ. στην επιστημονική ορολογία, “albedo]. Όμως τα δέντρα είναι πιο σκούρα απ’ το χιόνι, οπότε έχουν χαμηλότερο “albedo”, απορροφούν ηλιακή θερμότητα και αυτή με την σειρά της θερμαίνει την περιοχή. «Είναι σαν να φοράς ένα μαύρο μπλουζάκι μια καλοκαιρινή ζεστή μέρα σε σχέση με ένα λευκό μπλουζάκι. Θα ζεσταίνεσαι περισσότερο, γιατί το μαύρο απορροφά περισσότερη θερμότητα», εξηγεί ο Jeffrey Kerby, οικολόγος και Μεταδιδακτορικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Aarhus στη Δανία.

To 2019, εντοπίστηκε μια τεράστια περιοχή γεμάτη έλατα της ποικιλίας Picea glauca ή αλλιώς White Spruce. Τα δέντρα αυτά ήταν καλοσχηματισμένα και αρκετά ανεπτυγμένα. Μερικοί θα έλεγαν πως ήταν έτοιμα χριστουγεννιάτικα δέντρα. Αλλά το πρόβλημα είναι πως βρέθηκαν εκεί που δεν θα έπρεπε να βρίσκονται. Στην τούνδρα της Αλάσκας, οι άνεμοι και το τσουχτερό κρύο ευνοούν τους θάμνους και κάποια χορτάρια. Η περίοδος της καλλιέργειας είναι πολύ μικρή για να μπορέσουν αυτά τα έλατα να «εγκατασταθούν» στην περιοχή, ακόμη και αν οι σπόροι τους καταφέρουν να «ταξιδέψουν». Μέχρι πρότινος, το κλίμα της Αρκτικής εμπόδιζε κάποια φυτά να επιβιώσουν σε αυτήν και η βλάστηση στον βορά ήταν πολύ συγκεκριμένη.

Εκτός απ’ τα έλατα, έχει παρατηρηθεί και ο πολλαπλασιασμός μικρών θάμνων που αναπτύσσονται σχετικά γρήγορα. Αλλά τα White Spruce είναι αυτά που ανησυχούν περισσότερο τους επιστήμονες, καθώς ο πληθυσμός τους αυξάνεται συνεχώς. Σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς, τα έλατα αυτά κινούνται προς τα βόρεια της περιοχής, περίπου με 4 χλμ. ανά δεκαετία, ταχύτερα από οποιοδήποτε άλλο κωνοφόρο δέντρο που έχει καταμετρηθεί. Συνήθως, σπόροι τους δεν βρίσκονται πιο μακριά από μερικά εκατοντάδες μέτρα από κάποιο έλατο, αλλά τώρα ανακαλύπτουν μικρά έλατα να αναπτύσσονται και στα 8 με 11 χιλιόμετρα μακριά απ’ το πλησιέστερο. Τα White Spruce λοιπόν, είναι οι νέοι κατακτητές της Αρκτικής με έντονες επεκτατικές βλέψεις. Και αυτό λόγω της περιβαλλοντικής καταστροφής.

Αυτό που ερευνούν πλέον, είναι το γιατί ακριβώς αυτή η «κατάκτηση» της Αρκτικής απ’ τα έλατα προχωράει τόσο καλά. Οι πρώτες εικασίες αφορούν θρεπτικά συστατικά που βρίσκονται στο έδαφος της περιοχής και μέχρι στιγμής ήταν αναξιοποίητα. Επίσης, κάποια μικρόβια του εδάφους της περιοχής, λειτουργούν όπως οι μπάρες ενέργειας σε εμάς. Όσο η θερμοκρασία αυξάνεται, αυτοί οι οργανισμοί στο έδαφος πολλαπλασιάζονται και τα δέντρα τα χρησιμοποιούν για την ανάπτυξη τους. «Προφανώς η αύξηση της θερμοκρασίας είναι ο κινητήριος παράγοντας. Θερμότερες συνθήκες, μεγαλύτερες εποχές και δυνατότητες ανάπτυξης», λέει ο Scott Goetz, ο οποίος μελετάει το πράσινο της Αρκτικής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Αριζόνα. «Έτσι, όλα γίνονται πιο κατάλληλα και το θρεπτικά συστατικά του εδάφους, είναι μόνο ένα κομμάτι απ’ την ιστορία αυτή».

Κανονικά, οι θάμνοι και τα χορτάρια της τούνδρας της Αρκτικής, παγιδεύουν το χιόνι τον χειμώνα και το εμποδίζουν να μεταφερθεί μέσω των ανέμων. Αλλά μαζί με την θερμοκρασία αυξάνονται και τα ψηλότερα είδη θάμνων. Αυτά παγιδεύουν παχύτερα στρώματα χιονιού στο σώμα τους και εμποδίζουν το έδαφος να παραμείνει παγωμένο και να ανανεωθεί το χιόνι στα μόνιμα παγωμένα σημεία της περιοχής. Όσο αυτά λιώνουν, απελευθερώνουν παγιδευμένο διοξείδιο του άνθρακα και μεθάνιο, δύο στοιχεία που βλάπτουν το περιβάλλον.

Για την παρακολούθηση αυτών των φαινομένων και για να πραγματοποιηθούν οι απαραίτητες έρευνες μελετώντας την περιοχή, ερευνητές και επιστήμονες χρησιμοποιούν υπερσύγχρονα drones, εξοπλισμένα με υπέρυθρες κάμερες, που πετάνε πάνω απ’ τις απάτητες εκτάσεις της Αρκτικής. Όσες φορές έγιναν προσπάθειες συλλέγοντας πληροφορίες από δορυφόρους, το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό, και αυτό γιατί το μέγιστο ζουμ που μπορεί να πραγματοποιηθεί (γι’ αυτόν τον σκοπό) είναι στα 250 μέτρα απ’ το έδαφος. Σαν ένας μικροβιολόγος να μελετά βακτήρια με μεγεθυντικό φακό αντί για μικροσκόπιο.

Παρ΄όλα αυτά, η χρήση των δορυφόρων κρίνεται απαραίτητη γιατί τα drones δεν μπορούν να πετάξουν σε όλες τις περιοχές. Έτσι, χρησιμοποιούνται δεδομένα και απ’ τα δύο. «Συσχετίζουμε στατιστικά, στοιχεία και αλλαγές που παρατηρούμε απ’ τους δορυφόρους, με αυτά που μας έχουν δώσει τα drones, και έτσι προσπαθούμε να καταλάβουμε τι συμβαίνει στην περιοχή», αναφέρει σχετικά με αυτό, ο Jakob Assmann, που ανήκει στην ερευνητική ομάδα που είναι και ο Jeffrey Kerby, η οποία μελετάει το «πράσινο φαινόμενο» της Αρκτικής.

Η εξάπλωση των ελάτων στην Αρκτική και πιο συγκεκριμένα στην βόρεια περιοχή της Αλάσκας, είναι κάτι που θα μας απασχολήσει το επόμενο διάστημα. Φαίνεται, ότι πέρα απ’ το λιώσιμο των πάγων τα πράγματα είναι πολύ χειρότερα, ακόμα και αν η φύση αναπτύσσεται.