Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ —ο ψηφιακός Μεγάλος Αδελφός με φούτερ και baby face— επιστρέφει με άλλη μια “καινοτομία”: αν δεν θέλεις να σε βομβαρδίζουν με διαφημίσεις για σκευάσματα κατά της τριχόπτωσης ή για sneakers που κοιτάς μία φορά και μετά σε στοιχειώνουν για πάντα, πλήρωσε.
Ναι, πλήρωσε για να μην είσαι προϊόν.
Μετά από δύο χρόνια φιλοσοφικών αναζητήσεων στα corporate conference rooms της Meta, αποφασίστηκε πως η “επιλογή” του να μην γίνεις ένας αριθμός σε κάποιο παχύ excel με ad-data, αξίζει συνδρομή. Η ελευθερία δεν είναι δικαίωμα – είναι premium πακέτο.
Εκεί που κάποτε η συμμετοχή στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης παρουσιαζόταν σαν η είσοδος σε μια ουτοπία συνδεσιμότητας, τώρα σου λένε καθαρά: Θες να ξεφύγεις από την ατελείωτη αγορά ψευδαισθήσεων; Θα το πληρώσεις. Η ειρωνεία δεν κρύβεται: για να μη σε παρακολουθούν, πρέπει να τους πληρώσεις να σταματήσουν να σε παρακολουθούν.
Η απόφαση έρχεται ύστερα από μια νομική διαμάχη όπου μια γυναίκα στο Ηνωμένο Βασίλειο τόλμησε να σηκώσει ανάστημα απέναντι στο τέρας της στοχευμένης διαφήμισης. Το αποτέλεσμα; Ένας συμβιβασμός που, όπως πάντα, μοιάζει περισσότερο με αναδιάρθρωση της κυριαρχίας παρά με παραχώρηση.
Ζούμε στην εποχή όπου η ιδιωτικότητα γίνεται προνόμιο, όχι βάση. Σαν να λέμε: “Πολίτη, έχεις δύο επιλογές. Είτε γίνεσαι το έδαφος στο οποίο φυτρώνουν οι διαφημίσεις μας, είτε πληρώνεις ενοίκιο για να σταματήσουμε να σε ποτίζουμε με αυτές.”
Κι εμείς, καθισμένοι μπροστά σε οθόνες που μας κατασκοπεύουν καλύτερα απ’ όσο εμείς καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας, ίσως βρεθούμε να σκεφτόμαστε: πόσο κοστίζει τελικά μια ζωή χωρίς feeds; Ή μάλλον—πόσο μας έχουν πείσει ότι κοστίζει;
Η Meta ήδη προσφέρει συνδρομές χωρίς διαφημίσεις σε Facebook και Instagram στην ΕΕ, από 5,99 ευρώ τον μήνα, και εξετάζει το ίδιο μοντέλο για το Ηνωμένο Βασίλειο. Η εταιρεία δηλώνει ότι συνεργάζεται με τις ρυθμιστικές αρχές δεδομένων της χώρας, οι οποίες ζητούν πρώτα να διασφαλιστεί η προστασία προσωπικών δεδομένων. Η Meta υποστηρίζει πως οι εξατομικευμένες διαφημίσεις διατηρούν τις πλατφόρμες της δωρεάν.
Η ρυθμιστική αρχή του Ηνωμένου Βασιλείου ξεκαθάρισε ότι οι χρήστες πρέπει να έχουν «πραγματικά ελεύθερη επιλογή» όσον αφορά τη συναίνεση στην παρακολούθηση των δεδομένων τους. Καθώς τα social media εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα διαφημιστικά έσοδα—η Meta αποκομίζει πάνω από το 96% των κερδών της από αυτά—πλατφόρμες όπως το Facebook, το TikTok και το X εξετάζουν μοντέλα συνδρομής χωρίς διαφημίσεις. Το μοντέλο «consent or pay» (συναίνεση ή πληρωμή) κερδίζει έδαφος, όμως εγείρει σοβαρά νομικά ζητήματα, καθώς η συναίνεση πρέπει να δίνεται ελεύθερα, ειδάλλως παραβιάζεται η νομοθεσία περί προστασίας δεδομένων. Όπως σημείωσε εκπρόσωπος της ρυθμιστικής αρχής: «Μπαίνουμε στην εποχή όπου οι άνθρωποι καλούνται να διαλέξουν ανάμεσα στην ιδιωτικότητα και το πορτοφόλι τους».
*Με πληροφορίες από το BBC.
➪ Ακολουθήστε το OLAFAQ στο Facebook, Bluesky και Inst
