Η απαγόρευση του TikTok στις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι ένα θέμα που συζητείται τουλάχιστον από το 2020. Εάν μπορούσε να εφαρμοστεί κάτι τέτοιο, θα έλυνε αμέσως κάποιες ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Από την άλλη, όμως, μια τέτοια απαγόρευση θα γεννούσε ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα. Κι αυτό διότι μια τέτοια λύση «σκουπίζει κάτω από το χαλάκι» ένα ευρύτερο πρόβλημα – τη συνολική αποτυχία των ΗΠΑ κι άλλων κρατών να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες σχετικά με τον τεράστιο όγκο προσωπικών δεδομένων που συλλέγονται από την ψηφιακή ζωή των χρηστών.
Ως γνωστόν, η Κίνα έχει απαγορεύσει σχεδόν όλες τις δυτικές πλατφόρμες, από την Google μέχρι το Twitter. Όπως αναφέρει κι η Glenn S. Gerstell στη New York Times, «αντί να θεωρούμε αυτή την ασυμμετρία άδικη, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τη συμβολική της αξία: η Αμερική βγαίνει κερδισμένη όταν μπορεί να δείξει στον κόσμο ότι είναι μια ανοιχτή και δημοκρατική χώρα». Η απαγόρευση του TikTok με αιτιολογία ότι αποτελεί απειλή για την ασφάλεια του έθνους, δε φαντάζει και τόσο διαφορετική από τις ενέργειες της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας για την προστασία της. Έπειτα, υπάρχει και το πολιτικό ερώτημα του κατά πόσο οι 100 εκατομμύρια Αμερικανοί χρήστες του TikTok θα δεχτούν κάτι τέτοιο.
Οι επικεφαλής του F.B.I. και οι αμερικανικές υπηρεσίες κατασκοπείας φοβούνται ότι η κινεζική κυβέρνηση θα αναγκάσει την ιδιοκτήτρια εταιρεία του TikTok, ByteDance, να παραδώσει τα προσωπικά δεδομένα των Αμερικανών χρηστών ή θα κατακλύσει το “for you page” τους με παραπληροφορητικό υλικό.
Στην πραγματικότητα, από το 2017 στην Κίνα, ο εθνικός νόμος περί πληροφοριών απαιτεί από τις κινεζικές εταιρείες να παρέχουν οποιεσδήποτε πληροφορίες πελατών σχετικές με την εθνική ασφάλεια της χώρας. Πράγματι, το TikTok συλλέγει έναν τεράστιο όγκο πληρωφοριών από τους χρήστες του, πολύ μεγαλύτερο από άλλα social media. Δεν υπάρχουν στοιχεία ότι η ByteDance έχει παραδώσει ποτέ αυτές τις πληροφορίες στην κινεζική κυβέρνηση. Ωστόσο, η ByteDance παραδέχτηκε τον Δεκέμβριο ότι είχε απολύσει μερικούς υπαλλήλους με έδρα την Κίνα και τις ΗΠΑ για παράνομη κατασκοπεία προσωπικών πληροφοριών των Αμερικανών χρηστών.
Αν και δεν έχει συμβεί ακόμη, είναι εύκολο να δούμε πώς η Κίνα θα μπορούσε να ρυθμίσει την εφαρμογή με τέτοιον τρόπο ώστε να επηρεάσει τις εκλογές ή να χειραγωγήσει την κοινή γνώμη, με ιδιαίτερα ολέθριες επιπτώσεις σε μια περίοδο κρίσης. Δύο στους τρεις Αμερικανούς εφήβους έχουν χρησιμοποιήσει κάποια στιγμή το TikTok, επομένως η παραπληροφόρηση στην εφαρμογή θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα ισχυρή για αυτό το target group. H καλύτερη απόδειξη της δυνητικά επικίνδυνης φύσης της εφαρμογής, είναι το γεγονός ότι το TikTok είναι απαγορευμένο στην Κίνα. Η κινεζική κυβέρνηση επιτρέπει στη ByteDance να χρησιμοποιεί μια περιορισμένη εγχώρια έκδοση της εφαρμογής που υπόκειται ρητά σε κρατική λογοκρισία.
[διαβάστε το άρθρο μας για το πώς το TikTok κέρδισε χρήματα από τον πόνο των ανθρώπων της Συρίας]
Δεδομένων των παραπάνω, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ΗΠΑ απαγόρευσαν το TikTok από τηλέφωνα και υπολογιστές που ανήκουν στην κυβέρνηση. Αυτό, όμως, δε λύνει το πρόβλημα, καθώς δεν υπάρχει απαγόρευση χρήσης του TikTok στις προσωπικές συσκευές. Ωστόσο, το νομοσχέδιο που εκκρεμεί στο Κογκρέσο θα έκανε ουσιαστικά αυτό ακριβώς, σε εθνικό επίπεδο. Βέβαια ακόμα και μια τέτοια απαγόρευση, δε σημαίνει ότι η Κίνα δε θα μπορούσε να συλλέξει πλέον τις πληροφορίες των Αμερικανών πολιτών. Θα μπορούσε να παρακάμψει την απαγόρευση και, με λίγη περισσότερη προσπάθεια, να αγοράσει σχεδόν απεριόριστες ποσότητες πληροφοριών από μεσίτες δεδομένων που αποθηκεύουν τις πληροφορίες τωνχρηστών από τις διαδικτυακές τους δραστηριότητες.
Εάν υπήρχαν ολοκληρωμένοι νόμοι που θα περιόριζαν τη συλλογή και την κατάχρηση διαδικτυακών προσωπικών δεδομένων, τότε οι φόβοι σχετικά με την εφαρμογή θα μειωνόταν σημαντικά. Μετά από χρόνια συζήτησης, το Κογκρέσο πλησίασε δελεαστικά πέρυσι στην υιοθέτηση μιας βασικής νομοθεσίας περί απορρήτου δεδομένων. Παράλληλα, πολλά άλλα κράτη έχουν προχωρήσει ήδη με τους δικούς τους νόμους απορρήτου.
Όπως και να έχει, είτε μέσω νέων νόμων για την προστασία της ιδιωτικής ζωής είτε με την επιβολή πλήρους απαγόρευσης, το Κογκρέσο φαίνεται πως πρόκειται να λάβει δραστικά μέτρα. Ο ομοσπονδιακός νόμος που διέπει τις ξένες επενδύσεις δεν έχει επικεντρωθεί ιστορικά σε ζητήματα της ψηφιακής εποχής, όπως τα social media. Για παράδειγμα, ο Donald Trump προσπάθησε να απαγορεύσει το TikTok βάσει καταστατικού του 1977, του Διεθνούς Νόμου για τις Οικονομικές Εξουσίες έκτακτης ανάγκης, αλλά το TikTok υποστήριξε επιτυχώς στο δικαστήριο ότι ο νόμος δεν κάλυπτε την πλατφόρμα.
Η ομάδα εθνικής ασφάλειας του Joe Biden διαπραγματεύεται με το TikTok για μια συμφωνία που θα απαιτούσε τη διατήρηση των δεδομένων των αμερικανών χρηστών σε διακομιστές στις ΗΠΑ, υπό την εποπτεία τριμελούς συμβουλίου. Έτσι, θα διασφαλίζεται ότι τα δεδομένα δεν θα μεταφέρονται στην Κίνα, αποτρέποντας, παράλληλα, την Κίνα από το να λογοκρίνει ή να χειραγωγεί πληροφορίες στην πλατφόρμα. Δεν είναι σαφές εάν οι διαπραγματεύσεις αυτές θα στεφτούν με επιτυχία, πάντως, το TikTok έδειξε πρόσφατα προθυμία να αποκαλύψει τους αλγόριθμους του.
Εάν οι διαπραγματεύσεις των ΗΠΑ με το TikTok δεν είναι επιτυχείς και αν δε δημιουργηθούν νόμοι περί απορρήτου δεδομένων, μια πλήρης απαγόρευση του TikTok φαίνεται να είναι η μόνη πρακτική επιλογή. Παρόλαυτα, οι ουσιαστικές συνέπειες μιας απαγόρευσης θα ήταν πολύ πιο σημαντικές από τις συμβολικές. Η απαγόρευση του TikTok θα διεύρυνε ακόμη περισσότερο το χάσμα μεταξύ των δύο χωρών, οι οποίες, με τη σειρά τους, είναι σε θέση να επηρεάσουν την παγκόσμια τάξη. Για τον λόγο αυτό, η Δύση πρέπει να σκεφτεί προσεκτικά τις σωρευτικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ενός τέτοιου χάσματος, καθώς κάθε βήμα που δυνητικά ενθαρρύνει και απομονώνει περαιτέρω την Κίνα, θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια των δυτικών χωρών με βαθύτερους τρόπους.
[διαβάστε εδώ το άρθρο μας για την μάχη που δίνει η ΕΕ με τις ΗΠΑ για την κυριαρχία τους στο ίντερνετ]
Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να αγνοήσουμε τις ανησυχίες σχετικά με την κινεζική παρακολούθηση και παραπληροφόρηση. Οι ΗΠΑ έχουν ακόμη κάποιο περιθώριο ελιγμών για να προστατευτούν από μια δυνητικά επικίνδυνη εφαρμογή, ενισχύοντας την εθνική τους ασφάλεια. Η ιδανικότερη λύση θα ήταν το Κογκρέσο να εγκρίνει έναν νόμο που θα παρακολουθεί τη συλλογή και κατάχρηση προσωπικών και εμπορικών δεδομένων στο ίντερνετ, ο οποίος θα ισχύει όχι μόνο για τρέχουσες εφαρμογές όπως το TikTok αλλά και για μελλοντικές ψηφιακές εφαρμογές (ξένης ιδιοκτησίας ή μη).
Αν το Κονγκρέσο δεν αποφασίσει κατι τέτοιο, τότε το επόμενο καλύτερο βήμα θα ήταν η ByteDance να αναγνωρίσει ότι το status quo είναι αβάσιμο και να πουλήσει την εφαρμογή σε μια αμερικανική εταιρεία. Η ByteDance δεν έχει δείξει πρόθυμη να κάνει κάτι τέτοιο. Επομένως, η πιο πιθανή λύση είναι μια ρύθμιση για την επίβλεψη της εφαρμογής, με Αμερικανικά στελέχη να ελέγχουν το περιεχόμενο και τα δεδομένα των χρηστών (αυτό που προτείνει η κυβέρνηση Biden). Εάν ούτε αυτό δεν είναι εφικτό, μόνο τότε θα έπρεπε η αμερικανική κυβέρνηση να καταφύγει σε μια οριστική απαγόρευση του TikTok — αναγνωρίζοντας ότι η επιλογή μιας πρόσφορης, απλoϊκής λύσης για ένα πρόβλημα εθνικής ασφάλειας μπορεί να δημιουργήσει ακόμη πιο πολυσύνθετα προβλήματα.
