Εδώ και 52 χρόνια, για μερικές ημέρες πάντα στα μέσα προς τέλη του Ιανουαρίου, μια μικρή ελβετική πόλη στο καντόνι του Γκραουμπίντεν, με μόνιμο πληθυσμό όχι παραπάνω από 11.500 κατοίκους, η οποία είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.560 μέτρων και θεωρείται ως η υψηλότερη πόλη σε όλη την Ευρώπη, γίνεται το επίκεντρο της παγκόσμιας οικονομικής (και όχι μόνο) δραστηριότητας όλης της υφηλίου.

Το Νταβός – η σχεδόν παραμυθένια χειμερινή πόλη που μάλιστα αποτελεί και το σκηνικό του μυθιστορήματος «Το Μαγικό Βουνό» του Τόμας Μαν – έχει ανοίξει από προχθές τις πύλες του και υποδέχεται διαρκώς επιχειρηματίες, οικονομολόγους, λομπίστες, κυβερνητικά στελέχη, πρωθυπουργούς, προέδρους και επικεφαλής κυβερνήσεων για το ετήσιο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του.

Ας ξεκινήσουμε, ωστόσο, από τα βασικά και από την ιστορία του Φόρουμ: ήταν Ιανουάριος του 1971 όταν ο καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης, Κλάους Σβαμπ προσκάλεσε 450 διευθυντικά στελέχη από κυρίως ευρωπαϊκές εταιρείες στο Νταβός προκειμένου να συζητήσουν τις αμερικανοευρωπαϊκές εμπορικές και οικονομικές σχέσεις.

Η συνάντηση – η οποία διεξήχθη μεταξύ 24 Ιανουαρίου και 7 Φεβρουαρίου του ’71 – υποστηρίχθηκε από την τότε ΕΟΚ, η οποία, διαβλέποντας της τεράστια επιτυχία και απήχηση του άτυπου αυτού «Φόρουμ», αποφάσισε να στηρίξει τον Σβαμπ προκειμένου αυτός να ιδρύσει ένα φορέα που θα αναλάμβανε τις μελλοντικές διοργανώσεις αυτού του είδους.

Όπερ και εγένετο: αρχικά ονομάστηκε «Φόρουμ Ευρωπαϊκού Μάνατζμεντ» («European Management Forum») και από το 1987 «Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ» και οι στόχοι του διεθνούς μη κερδοσκοπικού οργανισμού [του οποίου τα κεντρικά γραφεία βρίσκονται τώρα κοντά στη Γενεύη] ήταν ξεκάθαροι εξαρχής: να προσπαθήσει να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, με τέτιο τρόπο, ώστε να βρεθούν λύσεις σε παγκόσμια προβλήματα όπως η φτώχεια, η μετανάστευση, οι πανδημίες κτλ. Ή, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στους στόχους της διοργάνωσης, «δεσμευόμαστε για την βελτίωση της κατάστασης σε όλη την υφήλιο».

Κάπως έτσι, το World Economic Forum υποδέχεται – πλην της ηγεσίας της ΕΕ και του ΟΗΕ – πλέον τους πάντες, μέχρι και influencers ή ακαδημαϊκούς, αρκετούς επικεφαλής ΜΚΟ, σημαίνοντες δημοσιογράφους, αλλά και διασημότητες, δηλαδή τυπικούς celebrities, κατά τα σύγχρονα ειωθότα.

Και κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει το ότι, με κάποιο τρόπο, δεν συνέβαλε και το ίδιο του Φόρουμ στην μελλοντική διαμόρφωση κάποιων σημαντικών κοινωνικοπολιτικών γεγονότων.

Λόγου χάρη, το 1992, ο Νέλσον Μαντέλα και ο τότε πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, Φρεντερίκ ντε Κλερκ έκαναν την πρώτη τους κοινή εμφάνιση στο Νταβός. Οι συνομιλίες που είχαν οι δυο άνδρες πίσω από τις κλειστές πόρτες του Φόρουμ θεωρήθηκαν τότε ως ένα πολύ σημαντικό βήμα προς τον τερματισμό του φυλετικού «απαρτχάιντ» στην αφρικανική χώρα.

Η πλειονότητα των νόμων του απαρτχάιντ καταργήθηκαν μεν στη Νότια Αφρική μεταξύ του 1989 και του 1991, ωστόσο τον Απρίλιο του 1992, τρεις μήνες μετα την συνάντηση των δυο ανδρών στο Νταβός, πραγματοποιήθηκε η συνταγματική συνέλευση που οδήγησε στην οριστική κατάργησή του, γι’ αυτό άλλωστε και ο Μαντέλα με τον Ντε Κλερκ κέρδισαν το Νομπέλ Ειρήνης την επόμενη χρονιά, το 1993.

Στο Νταβός του 1994 επετεύχθη και η συμφωνία μεταξύ Σιμόν Πέρεζ και Γιάσερ Αραφάτ για το Παλαιστινιακό ζήτημα και το 2000 στο Νταβός και πάλι πάρθηκε η απόφαση για την ίδρυση της Παγκόσμιας Συμμαχίας για Εμβόλια και Ανοσοποίηση (Gavi), η οποία έκτοτε έχει βελτιώσει την πρόσβαση σε εμβόλια για εκατομμύρια πολίτες, συμβάλοντας στον εμβολιασμό 760 εκατομμυρίων παιδιών παγκοσμίως.

Τρανό παράδειγμα «σωστής διαχείρισης» αποτελεί η διοργάνωση του 2019, από την οποία προέκυψαν μερικές σημαντικές συμφωνίες, όπως η συνεργασία του Φόρουμ με την Παγκόσμια Τράπεζα και τον Ερυθρό Σταυρό για να ξεκινήσει μια εκστρατεία εναντίον της παγκόσμιας φτώχειας, ιδρύοντας την λεγόμενη «Ομάδα Υψηλού Επιπέδου για τις Ανθρωπιστικές Επενδύσεις», προκειμένου να πάρει μεγάλα χρηματικά κεφάλαια από τον ιδιωτικό τομέα για να κάνει επενδύσεις σε χώρες με εύθραυστες οικονομίες.

Το 2019 ήταν επίσης η χρονιά που στο πλαίσιο του έργου του για τα δικαιώματα των γυναικών ανά την υφήλιο, το Φόρουμ διεύρυνε τις ομάδες εργασίας για το κλείσιμο του χάσματος μεταξύ των φύλων σε χώρες όπως η Αργεντινή, η Χιλή, η Κολομβία, η Κόστα Ρίκα, η Δομινικανή Δημοκρατία, ο Παναμάς και το Περού, ενώ μια ημέρα μετά ανακοινώθηκε ότι ξεκίνησε μια συνεργασία από μια ομάδα διεθνών επιχειρήσεων για την Παγκόσμια Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+.

Οι «αρνητές» και το αμφιλεγόμενο της υπόθεσης

Κάποτε, η Liberation, σε άρθρο γνώμης της, υποστήριξε ότι «το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στην πραγματικότητα περισσότερα προβλήματα δημιουργεί, παρά επιλύει».

Τα επιχειρήματα ως προς αυτήν την κατεύθυνση είναι το ότι, βασικά, οι όποιοι οικονομικοί πόροι του προέρχονται από τις (συνήθως γενναίες) συνεισφορές των μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών – και στην λογική του σύγχρονου καπιταλισμού, αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει ένα είδους quid pro quo, μια τύπου «ανταλλαγή» ανάμεσα στα συμβαλλόμενα μέρη, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

«Υπάρχει μια αντίφαση [με το Φόρουμ στο Νταβός]: ότι καλούνται οι δισκετομμυριούχοι και οι ελίτ που κατηγορούνται ότι προκαλούν τα σοβαρότερα προβλήματα του κόσμου, να βρουν τρόπους επίλυσής τους», υποστηρίζει ο οικονομικός συντάκτης των New York Times, Peter Goodman, στο βιβλίο του «Davos Man», έχοντας ο ίδιος παραστεί σε αρκετές από τις ετήσιες συνόδους του.

Επίσης, ασκείται μια πολύ έντονη κριτική στους διοργανωτές του αναφορικά με την περιβαλλοντική υποκρισία των μετακινήσεων όλων αυτών των προσωπικοτήτων προς και από το Νταβός. Κυκλοφορεί μάλιστα και μια φωτογραφία στο Διαδίκτυο που απεικονίζει όλα τα ιδιωτικά τζετ των πλουσίων στη σειρά, στο μικρό αεροδρόμιο της πόλης, σε μια χρονιά που το κεντρικό θέμα ήταν η κλιματική κρίση.

Οπότε, το φλέγον ερώτημα είναι: πας στο Νταβός για να συμβάλλεις στην επίλυση του ζητήματος της κλιματικής αλλαγής πάνω στο τζετ σου που καίει τόνους, επιβλαβούς για την γήινη ατμόσφαιρα, διοξειδίου του άνθρακα;

Τέλος, το Φόρουμ εγκαλείται και για την απειροελάχιστη συμμετοχή, σε αυτό, γυναικών. Στη συντριπτική του πλειοψηφία το Φόρουμ κατακλύζεται από άνδρες, αν και το ποσοστό των συμμετεχουσών γυναικών αυξάνεται με αργό ρυθμό και μάλιστα φέτος πάνω από το 20% των συμμετεχόντων σε αυτό θα είναι γυναίκες, οι οποίες ενδεχομένως να είναι όλες τους ομιλήτριες.

Η Ελλάδα στο Νταβός

Στην Ελλάδα, το Νταβός το μάθαμε το 1988, όταν οι τότε πρωθυπουργοί της Ελλάδας και της Τουρκίας, ο Ανδρέας Παπανδρέου και ο Τουργκούτ Οζάλ, υπέγραψαν τη «Συμφωνία της 1ης Φεβρουαρίου» για την έναρξη διαλόγου ανάμεσα σε Αθήνα και Αγκυρα, προκειμένου να βελτιωθεί το ψυχροπολεμικό κλίμα ανάμεσα στις δύο χώρες.

Θυμίζουμε ότι το 1987 η Ελλάδα με την Τουρκία είχαν φθάσει στα πρόθυρα του πολέμου, με τα γεγονότα του τουρκικού πλοίου «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο. «Πετύχαμε το καλύτερο δυνατό» είχε δηλώσει τότε ο Παπανδρέου, αν και αργότερα, υπό την πίεση των ελληνικών και των κυπριακών ΜΜΕ, παραδέχθηκε ότι «έκανε λάθος» που δεν έθεσε στο τραπέζι των συνομιλιών με τον Οζάλ το Κυπριακό ζήτημα.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 31 Ιανουαρίου του 1992, έγινε άλλη μία ελληνοτουρκική συνάντηση κορυφής στο Νταβός, με διαφορετικούς πρωταγωνιστές αυτή τη φορά. Οι τότε πρωθυπουργοί των δύο χωρών, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης και ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ αποφάσισαν την αποδέσμευση του Κυπριακού ζητήματος από τις προϋποθέσεις εξομάλυνσης των σχέσεων Αθήνας και Άγκυρας, με αποτέλεσμα να προκληθούν έντονες αντιδράσεις από την Αθήνα, από την τότε αντιπολίτευση, και προφανώς και από τη Λευκωσία, η οποία, λίγο έως πολύ, εγκάλεσε τον Μητσοτάκη για «μειοδοσία».

Η τρίτη παρουσία ενός έλληνα Πρωθυπουργού στο Νταβός έλαβε χώρα 18 χρόνια αργότερα, στις 28 Ιανουαρίου 2010, όταν ο Γιώργος Παπανδρέου για πρώτη φορά εξέφρασε την θέληση της ελληνικής κυβέρνησης να προχωρήσει στις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές στην παραπαίουσα ελληνική οικονομία. Ήταν το πρελούδιο γι΄αυτό που θα συνέβαινε μερικούς μήνες μετά, όταν ο Παπανδρέου θα αναγκαζόταν, υπό την πίεση του ΔΝΤ και της ΕΚΤ, να υπογράψει το πρώτο μνημόνιο.

Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ο τέταρτος έλληνας Πρωθυπουργός, που παρέστη στο Νταβός, όταν είχε μια καθοριστικής σημασίας συνάντηση με τον ομόλογό του της τότε ΠΓΔΜ, τον Ζόραν Ζάεφ. Η συνάντησή τους στις 24 Ιανουαρίου του 2018 αποτέλεσε το πιο καθοριστικό βήμα για την σύναψη της Συμφωνίας των Πρεσπών, μετά από πέντε μήνες.

Τέλος, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν ο πέμπτος έλληνας Πρωθυπουργός που παρέστη στο Φόρουμ του Νταβός σε όλες τις χρονιές που υπήρξε επικεφαλής της κυβέρνησης – όπως θα το κάνει και φέτος.