Τα ακραία καιρικά και κλιματικά φαινόμενα επηρεάζουν αρνητικά τις ανθρώπινες ζωές, τα οικοσυστήματα και τις οικονομίες. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλαλγής είναι ήδη εμφανείς. Ωστόσο, αυτές οι ορατές επιπτώσεις συχνά επισκιάζουν πιο συγκαλυμμένες συνέπειες, συμπεριλαμβανομένης της έμφυλης βίας που βιώνουν οι γυναίκες, τα κορίτσια και οι σεξουαλικές και έμφυλες μειονότητες.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του ΟΗΕ, το 80% των ανθρώπων που εκτοπίζονται εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής είναι γυναίκες. Όταν οι γυναίκες εκτοπίζονται, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο έκθεσης σε βία, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής βίας, δήλωσε η Μισέλ Μπασελέ, Ύπατη Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.

Μια νέα μετα-ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature» και η οποία εξετάζει τις επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, διαπίστωσε ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα είναι πιθανό να αυξήσουν τη βία κατά των γυναικών και των σεξουαλικών και έμφυλων μεινοτήτων.

Πρόκειται για την πιο ολοκληρωμένη ανάλυση της έμφυλης βίας που σχετίζεται με τα ακραία καιρικά και κλιματικά φαινόμενα, τα οποία αναμένεται να αυξηθούν στο πλαίσιο της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με την επικεφαλής συγγραφέα Κιμ βαν Ντάαλεν, ερευνήτρια στο Τμήμα Δημόσιας Υγείας και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Σύμφωνα με την ερευνήτρια, η συγκεκριμένη μετα-ανάλυση διαφέρει από προηγούμενες μελέτες που ασχολήθηκαν με το θέμα, καθώς βασίστηκε και σε έρευνες που συμπεριλάμβαναν άτομα από έμφυλες μειονότητες, όπως τα διαφυλικά ή μη δυαδικά άτομα και τα άτομα που αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤΚΙ+.

Άνισες επιπτώσεις

Το 2012, μια έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος αξιολόγησε τον ρόλο της κλιματικής αλλαγής στα ακραία φαινόμενα. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι λόγω της ανθρωπογενούς περιβαλλοντικής αλλαγής, η συχνότητα των καυσώνων και των ισχυρών καταιγίδων και οι ταχύτητες των ανέμων των τροπικών κυκλώνων πρόκειται να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια. Ορισμένα από αυτά τα γεγονότα επιδεινώνουν τις κακές οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε βίαιες συμπεριφορές, σύμφωνα με την μετα-ανάλυση. Οι συγγραφείς εξέτασαν δέκα βάσεις δεδομένων που περιλαμβάνουν μελέτες οι οποίες εστιάζουν στη σχέση μεταξύ της έμφυλης βίας και των φυσικών καταστροφών που θεωρείται ότι συνδέονται με την κλιματική αλλαγή.

Από την αρχική αυτή αναζήτηση προέκυψαν περισσότεροι από 26.000 τίτλοι, συμπεριλαμβανομένων άρθρων, πρακτικών συνεδρίων και άλλης βιβλιογραφίας. Αφού απέκλεισαν τα αντίγραφα και οι μελέτες που δεν πληρούσαν τα κριτήρια επιλογής -όπως εκείνες που επικεντρώνονταν στη βία κατά ετεροφυλόφιλων ανδρών και αγοριών ή εκείνες που αφορούσαν φυσικές καταστροφές που δεν σχετίζονταν με την κλιματική αλλαγή- η ομάδα κατέληξε σε ένα δείγμα 41 μελετών.

Οι μελέτες στις οποίες βασίστηκαν, περιλαμβάνουν έρευνες που περιγράφουν το ψυχικό στρες, την κατάχρηση ουσιών, τις οικονομικές δυσκολίες, την επισιτιστική ανασφάλεια και την κακή κοινωνική υποδομή μετά την εκδήλωση ακραίων καιρικών φαινομένων. Τα εν λόγω καιρικά φαινόμενα συνδέθηκαν με διάφορες μορφές έμφυλης βίας, από σωματικές και σεξουαλικές επιθέσεις έως εξαναγκαστικούς γάμους, εμπορία ανθρώπων και ψυχολογική κακοποίηση.

Οι λόγοι για τους οποίους τα ακραία καιρικά φαινόμενα οδηγούν σε έμφυλη βία διαφέρουν από τόπο σε τόπο. Στο Μπαγκλαντές, για παράδειγμα, πολλά νεαρά κορίτσια αναγκάζονται να παντρευτούν μετά από ακραίες πλημμύρες σε ορισμένες περιπτώσεις, επειδή «αυτό σημαίνει ότι θα έχουν ένα στόμα λιγότερο να ταΐσουν», εξήγησε στο «Nature» ο Νιάζ Ασαντουλά, οικονομολόγος στο Πανεπιστήμιο Monash της Μαλαισίας.

«Η καταστροφή των καλλιεργειών και των νοικοκυριών λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων κάνει τα κορίτσια πιο ευάλωτα», τόνισε.

«Η ανασκόπηση συνάδει αρκετά με όσα γνωρίζουμε για τις φυσικές καταστροφές», δήλωσε η Σούζαν Κάτερ, διευθύντρια του Ινστιτούτου Επικινδυνότητας, Ευπάθειας και Ανθεκτικότητας στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας, η οποία δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Κάθε είδους καταστροφή, είτε σχετίζεται με το κλίμα είτε όχι, επηρεάζει δυσανάλογα τους πιο ευάλωτους», σημείωσε.

Οι ερευνητές βρήκαν μόνο μια μελέτη που εστίαζε σε άτομα που ανήκουν σε έμφυλες μειονότητες η οποία περιέγραφε πώς οι ντόπιοι στα νησιά Φίτζι πίστευαν ότι ο κυκλώνας Ουίνστον, που έπληξε τη χώρα το 2016, ήταν σημάδι θεϊκής οργής κατά των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Οι συντάκτες της ανασκόπησης επεσήμαναν επίσης ότι μετά τον τυφώνα Κατρίνα, που έπληξε τη Νέα Ορλεάνη το 2005, υπήρξε αντίδραση κατά των ομοφυλοφιλικών κοινοτήτων, επειδή άλλοι τις κατηγορούσαν για την καταστροφή.

Γεωγραφική ανισορροπία

Παρόλο που το δείγμα των μελετών της ανάλυσης περιλαμβάνει μελέτες από όλες τις ηπείρους, η πλειονότητα επικεντρώνεται στις Ηνωμένες Πολιτείες (9 μελέτες), το Μπαγκλαντές (7 μελέτες) και την Ινδία (5 μελέτες).

«Καθώς η έμφυλη βία επηρεάζει εκατομμύρια γυναίκες και έμφυλες μειονότητες σε όλο τον κόσμο, είναι πραγματικά ζωτικής σημασίας να μιλήσουμε για τη βία σε μικρότερη κλίμακα», δήλωσε ο Τομπάιας Άιντ, ο οποίος σπουδάζει πολιτική και διεθνείς σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Murdoch στο Περθ της Αυστραλίας.

Υποστηρίζει, ωστόσο, ότι τα αίτια για κάθε ένα από αυτά τα προβλήματα διαφέρουν σημαντικά και το καθένα χρειάζεται συγκεκριμένες παρεμβάσεις. Ακόμη και μεταξύ των πιο ευάλωτων ομάδων ανθρώπων, οι επιπτώσεις των ακραίων καιρικών συνθηκών διαφέρουν μεταξύ των πολιτισμών, επισήμανε και ο Ασαντουλά.

Για την Κάτερ, ο ευρύς ορισμός της έμφυλης βίας στην ανασκόπηση είναι στο σωστό δρόμο. «Υπάρχει πολλή βιβλιογραφία για τα διάφορα ζητήματα που αφορούν την έμφυλη βία. Αυτό που κάνει αυτή η ανασκόπηση, είναι να θέσει ρητά έναν δείκτη για το τι μπορεί να θεωρηθεί έμφυλη βία ως συνέπεια των ακραίων καιρικών φαινομένων και να δείξει τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα. Αυτό είναι ένα εξαιρετικό σημείο για να ξεκινήσουμε», τόνισε.

Πηγή: Nature/Απόδοση: ΕΡΤ, Εύη Τσιριγωτάκη