Ο Σάμιουελ Μπέκετ είναι έμβλημα παγκόσμιας εμβέλειας και χάρης.

Απαισιοδοξία πασπαλισμένη με ευφυές χιούμορ, καταβύθιση στα σκοτάδια της ψυχής με φλούο βατραχοπέδιλα, παράλογο και, συνάμα, βαθιά φιλοσοφικό και φιλοσοφημένο το συγγραφικό του σύμπαν, το δημιουργικό του γίγνεσθαι.

Ο Ιρλανδός συγγραφέας δεν θεωρείται τυχαία ένας από τους κορυφαίους των γραμμάτων του 20ου αιώνα. Το 1969 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για την πρωτοποριακή γραφή του, τόσο στα μυθιστορήματα, όσο και στα θεατρικά του έργα. Έγινε παγκοσμίως γνωστός στις αρχές της δεκαετίας του’50 με το μυθιστόρημά του «Μολλόυ» (1951) και, βασικά, με το θεατρικό του έργο «Περιμένοντας τον Γκοντό» (1952).

Μία νύχτα του αθηναϊκού Φλεβάρη, βρέθηκα επιβάτης σε ένα ταξί για να σωθώ από την παγωνιά και είδα τυχαία μια είδηση που είδαν και πολλοί άλλοι, πολλές άλλες. Την εξής:

Ένας σκηνοθέτης ονόματι Oisín Moyne και ετών 24 επρόκειτο να κάνει το σκηνοθετικό του ντεμπούτο με το «Περιμένοντας τον Γκοντό».

Ο Βλαντιμίρ και ο Εστραγκόν, οι οποίοι συναντούν και άλλα πρόσωπα (σ.σ: άνδρες) στην πορεία τους, περιμένουν κάποιον που δεν έρχεται ποτέ.

 

Οι πρόβες για το έργο είχαν ξεκινήσει από τον Νοέμβριο και ήταν η παράσταση να ανέβει τον Μάρτιο στο πολιτιστικό κέντρο Usva του πανεπιστημίου του Γκρόνιγκεν, σε έναν χώρο που-φευ-ονομάζεται gutstheatre. Όμως, στο dutchnews.nl, ο νεαρός σκηνοθέτης δήλωσε κάτι δυσάρεστο:

Το ανέβασμα της παράστασης ακυρώθηκε λόγω του ότι ο διοργανωτής ανακάλυψε πως το κάστινγκ ήταν μόνο για άντρες, κάτι όμως που ήταν ακριβώς αντίθετο με την πολιτική ισότητας του πανεπιστημίου.

«Εάν το έργο αφορούσε αποκλειστικά σε πέντε λευκούς άνδρες και γίνονταν οντισιόν για αυτό, δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Αλλά, δεν μπορείς να απορρίπτεις ανθρώπους κατευθείαν από την αρχή», είπε ο υπεύθυνος προγραμματισμού του θεάτρου Usva, ενώ ένας άλλος εκπρόσωπος του πανεπιστημίου του Γκρόνιγκεν δήλωσε ότι «οι εποχές έχουν αλλάξει από τότε που γράφτηκε το έργο».  «Και η ιδέα ότι μόνο άνδρες μπορούν να παίξουν αυτούς τους ρόλους είναι παρωχημένος και υπέρ των διακρίσεων», δήλωσε ο εκπρόσωπος Τύπου του Πανεπιστημίου προσθέτοντας «Εμείς, ως πανεπιστήμιο είμαστε υπέρ των ανοικτών κοινοτήτων και θεωρούμε απρεπές να αποκλείουμε κάποιους, σε οποιαδήποτε βάση».

Μες στο ταξί, με κατεύθυνση Κυψέλη, ένιωσα να φλέγεται το πρόσωπό μου, τα αυτιά μου.

Ο σκηνοθέτης ανέφερε στους Irish Times πως είχε σκεφτεί να κάνει οντισιόν και σε άτομα και άλλων φύλων για τους ρόλους (μάλλον εξαναγκάστηκε να το πει αυτό!), αλλά δεν μπορούσε να το κάνει λόγω των περιορισμών που έθεσε ο ίδιος ο συγγραφέας πριν το θάνατό του, αλλά και οι κληρονόμοι που διαχειρίζονται τα δικαιώματα του έργου.

Λίγοι θα ξέρουν ότι το 1988, ο ίδιος ο Μπέκετ είχε κάνει μήνυση σε μία ολλανδική εταιρεία θεατρικών παραγωγών που επέλεξε πέντε γυναίκες για να ερνμηνεύσουν τους ρόλους του έργου. Αλλά και το 2020 μια θεατρική εταιρεία (η Silent Faces) είχε αποκλειστεί από τα δικαιώματα λόγω ότι το ανέβασμα που επεφύλασσαν στο κλασικό αυτό έργο περιελάμβανε non-binary καλλιτέχνες.

Οι κληρονόμοι του διατηρούν τα αποκλειστικά δικαιώματα για το έργο έως το 2059 και συνεχίζουν να στηρίζουν τις οδηγίες του μεγάλου Ιρλανδού συγγραφέα, ενώ δεν δέχονται αλλαγές που έρχονται σε αντίθεση με τις επιθυμίες του Μπέκετ.

Η 24χρονη παραγωγός του έργου, Medeea Anton, έκρινε πως στην απόφαση της ακύρωσης της παράστασης δεν δόθηκε σημασία στο γεγονός πως εκτός των ηθοποιών, όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι που εμπλέκονται στην παραγωγή είναι κυρίως γυναίκες, ενώ στην ομάδα υπάρχουν και τρανς άτομα και non-binary.

 

Έψαξα στο Instagram του θεάτρου και του σκηνοθέτη και δεν βρήκα καμία ανακοίνωση για ακύρωση της παράστασης-ίσα ίσα, στο account του θεάτρου υπάρχει ακόμα αναρτημένο υλικό. Μήπως δεν είναι αλήθεια; Τότε γιατί ο σκηνοθέτης βγήκε στα media να πει πως του κατεβάζουν την παράσταση;

Αισθάνομαι βαθύ θυμό. Δεν υπερασπιζόμαστε καμία μειονότητα, καμία θηλυκότητα, καμία ευπαθή ομάδα με το να κατεβάζουμε μια θεατρική δουλειά. Πόσο ειρωνικό, πόσο οξύμωρο είναι να κατεβεί πριν ανεβεί μια παράσταση που όχι απλώς περιλαμβάνει στην ομάδα γυναίκες και ανθρώπους από την ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα, αλλά βασίζεται και σε ένα έργο που μιλά για το πόσο παράλογη, πόσο θλιβερή είναι η ζωή μας και η συνύπαρξή μας με τους άλλους ανθρώπους.

Θυμήθηκα το ανέβασμα της δικής μου πρώτης παράστασης-από την θέση του συγγραφέα. Πόσος κόπος, πόσα όνειρα, πόσος ενθουσιασμός. Ήμουν 22. Τι 22, τι 24. Φαντάστηκα την καρδιά αυτού του νέου να βουλιάζει. Να σκοτώνουμε τα όνειρα, στον βωμό του δικαιωματισμού-τι ανόητο, τι θλιβερό. Ακόμα και αν όλη η ομάδα απαρτιζόταν από άντρες, με γεια της με χαρά της της ομάδας. Όπως άλλες θεατρικές ομάδες απαρτίζονται μόνο από γυναίκες. Μόνο από γκέι, μόνο από τρανς.

Αν πάμε να βάλουμε κανόνες και να ιδρύουμε υποχρεωτικά την διαφορετικότητα, τότε καταστρέφουμε τον πυρήνα της, την ίδια της την αξία. Είμαι βέβαιη ότι και άλλες γυναίκες που διάβασαν την είδηση, από όλον τον κόσμο, θα αισθάνθηκαν θυμό που εξ ονόματός τους πάρθηκε μια τέτοια απόφαση. Δύο χρόνια μετά τις καραντίνες και το κλείσιμο των επαφών, τον περιορισμό των παραστατικών τεχνών, κάνεις τέτοιο πράγμα;

Σε ποιον; Σε ένα νέο παιδί γεμάτο όνειρα; Και νιώθεις και πως είσαι γαμάτος; Πώς αλλάζεις τον κόσμο; Γιατί; Για να δώσεις ψωμί σε φασισταριά και ελαφρόνοες να κράξουν πάλι εμάς τις γυναίκες και τους ΛΟΑΤΚΙ, ως υπεύθυνες όλων των κακών; Οι μάγισσες και οι κίναιδοι που καταστρέφουν την καλή μας και άγια κοινωνία;

Ένιωσα ξένη, χθες τη νύχτα, μέσα σε αυτόν τον κόσμο. Νόμιζα πως είδα τον Γκοντό να διασχίζει χωμένος μες στο παλτό του την Δροσοπούλου. Με κοίταζε λοξά. Λες να ήταν ο ίδιος ο Μπέκετ; Δεν ξέρω, ίσως μου φάνηκε.

Είχε τόση παγωνιά…

ΥΓ: Έστειλα και στον σκηνοθέτη και στο θέατρο. Μέσω Instagram. Δεν έλαβα απάντηση. Εάν λάβω, εσείς, οι αναγνώστες του olafaq, θα είστε οι πρώτοι/ες που θα το μάθετε.