Το έργο «Με νύχια και με δόντια», εμπνευσμένο από την «Aγρύπνια των Φίννεγκαν» του Τζέιμς Τζόυς, είναι μια παράδοξη ιστορία του ανθρώπινου είδους και μια αλληγορική ανάγνωση για το τέλος του κόσμου και της Ιστορίας. Κάνει πρεμιέρα στη Νέα Υόρκη το 1942, ενώ στην Ευρώπη βρίσκεται στην κορύφωσή του ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Περιγράφει πέντε χιλιάδες χρόνια από τη ζωή μιας τυπικής μικροαστικής αμερικανικής οικογένειας, που αγωνίζεται να επιβιώσει μέσα σ’ έναν ατέλειωτο κύκλο από πλημμύρες, λοιμούς, παγετώνες και πολέμους. Η πρώτη πράξη διαδραματίζεται την Εποχή των Παγετώνων, στη δεύτερη βρισκόμαστε σε ένα παραθαλάσσιο θέρετρο πριν από έναν μεγάλο κατακλυσμό και στην τρίτη επιστρέφουμε στο σπίτι της πρώτης πράξης, αυτή τη φορά όμως μετά από έναν πολυετή πόλεμο. Αν και η υπόθεση θα χαρακτηριστεί μη αληθοφανής και εξεζητημένη και το πρώτο ανέβασμα του έργου θα χτυπηθεί από μια μεγάλη μερίδα της κριτικής, σε λίγους μήνες το Με νύχια και με δόντια θα κερδίσει το βραβείο Πούλιτζερ ως το καλύτερο θεατρικό έργο της χρονιάς.

Ο Θόρντον Ουάιλντερ γράφει με ασυνήθιστη πρωτοτυπία, φροντίζοντας να εμπλουτίσει το μοντέρνο ύφος γραφής του με χιούμορ αλλά και ειρωνεία, με απώτερο στόχο ν΄ αναδείξει τον άνθρωπο ως υπαίτιο αλλά και ταυτόχρονα ως θύμα των δεινών που ο ίδιος προκαλεί στον εαυτό του, στον πολιτισμό και στον κόσμο που δημιούργησε. Ο συγγραφέας επιθυμεί επίσης ν’ αξιοποιήσει στο έπακρο τα θεατρικά μέσα που σπάνε την ψευδαίσθηση, προτείνοντας συνεχώς την επικοινωνία- αλληλεπίδραση ανάμεσα στη σκηνή και την πλατεία.

Η σκηνοθέτρια Σοφία Μαραθάκη απαντά στις ερωτήσεις του Olafaq.

– Πώς επιλέξατε το συγκεκριμένο έργο; Τι είναι εκείνο που σας κέντρισε περισσότερο σε αυτό;

Αυτό που μου κέντρισε το ενδιαφέρον είναι η επινόηση του συγγραφέα να βάλει την οικογένεια Ανθρώπου-έτσι είναι το επίθετό τους- να διαπερνά τους αιώνες, να καταστρέφεται και να ξαναγεννιέται από τις στάχτες της, αναπαράγοντας αέναα τα ίδια μοτίβα, συμπεριφορές, λάθη και στερεότυπα. Όλα αυτά ιδωμένα μέσα από μια αστείρευτα δημιουργική, σαρκαστική και σατιρική οπτική. Επίσης, ο συγγραφέας συνεχώς μπλέκει τη θεατρική σύμβαση με την πραγματικότητα, την παράσταση με την πρόβα, τους ρόλους με τους ηθοποιούς. Μιλάει για τις κατασκευασμένες αφηγήσεις της ιστορίας αλλά και για τη συγχρονία της ιστορίας που γράφεται εδώ και τώρα. Όλα αυτά τα στοιχεία καθιστούν το έργο «Με Νύχια και Με Δόντια» μια απίστευτη πρόκληση αναπαράστασης.

– Ποιο ειναι εκείνο το στοιχείο του έργου που ανακαλύψατε σταδιακά στις πρόβες και τυχον επηρέασε τη σκηνοθετική ματιά;

Νομίζω αυτό που επιβεβαιώθηκε στις πρόβες και ίσως να έχει επηρεάσει την ματιά μου, είναι το ότι τα πρόσωπα του έργου, ενώ ακροβατούν – σχοινοβάτες χωρίς δίχτυ ασφαλείας- πάνω από την άβυσσο, «διακτινίζονται» δια μέσου της μικρότητας, της ματαιοδοξίας, της ζηλοτυπίας, της απληστίας, σε περιοχές λήθης και διασκέδασης των φόβων τους. «Διασκεδάστε» είναι το σύνθημα του κυρίου Ανθρώπου. Και λίγο μετά ίσα που προλαβαίνει να σωθεί από έναν κατακλυσμό… Αυτή η αίσθηση του κινδύνου και της επικείμενης καταστροφής που συνυπάρχει με μια ελαφρότητα και σχεδόν φαρσική διάθεση είναι ο συγκερασμός που παλεύω να πετύχω.

– Για ποιο λόγο ανυπομονείτε περισσότερο για την πρεμιέρα;

Δεν ανυπομονώ για την πρεμιέρα! Για την ακρίβεια, θα ήθελα να αναβληθεί για περίπου ένα δίμηνο, μήπως και προλάβω να τα κάνω όλα όπως θέλω…Αν ανυπομονώ για κάτι, είναι η αντίδραση των θεατών. Θα ήθελα να δω αν αυτό το κείμενο αντηχεί με τον ίδιο τρόπο και στα δικά τους αυτιά.

– Αν υπήρχε ένα μόνο στοιχείο της παράστασης που θα έπρεπε να υπερασπιστείτε σε μια υποτιθέμενη play battle ποιο θα ήταν αυτό και τι θα λέγατε για να το κερδίσετε τον αγώνα;

Το στοιχείο που θα επέλεγα θα είχε να κάνει με το ότι το έργο αναδεικνύει ανάγλυφα  την κοινή ανθρώπινη μοίρα. Επίσης το ότι είναι απίστευτα επίκαιρο. Μιλάει για το παρόν και το κάθε παρόν που επαναλαμβάνεται φέρνοντάς μας στο χείλος του γκρεμού.

– Ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημα που έχετε βάλει με τον εαυτό σας για την παράσταση;

Να αναδείξω το άπλετο χιούμορ του Θόρντον Ουάιλντερ χωρίς να εξαφανίσω  τη βαθιά του οντολογική αγωνία…και τούμπαλιν. Και να αντικρίσουμε όλ@ τα είδωλα μας σε αυτές τις φοβερές και κωμικοτραγικές θεατρικές προσωπικότητες της οικογένειας Ανθρώπου. Να βγούμε μετά από την παράσταση με την εντύπωση ότι εμείς, το ανθρώπινο είδος, είμαστε καταδικασμένοι στην ανακύκλωση των ίδιων και χειρότερων καταστροφών αν δεν αποφασίσουμε να γράψουμε επιτέλους κάπως διαφορετικά την ανθρώπινη ιστορία.

Info: «Με Νύχια και Με Δόντια», του Θόρντον Ουάιλντερ σε σκηνοθεσία Σοφίας Μαραθάκη σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά. Παίζουν οι ηθοποιοί: Βασίλης Καλφάκης, Νάντια Κατσούρα, Ελεάνα Καυκαλά, Γιώργος Λόξας, Σοφία Μαραθάκη, Μάριος Παναγιώτου, Μαρία Παρασύρη, Γιώργος Σύρμας. Θέατρο του Νέου Κόσμου, Διεύθυνση: Αντισθένους 7 & Θαρύπου.