Με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία και την εισβολή των ρωσικών δυνάμεων ο όρος «Σιδηρούν Παραπέτασμα» εμφανίστηκε ξανά μετά από πολλά χρόνια στην ειδησεογραφία. Πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε απ’ τον Ρώσο συγγραφέα Βασίλι Ροζάνοφ το 1918 στο βιβλίο «Η Αποκάλυψη της Εποχής μας» αλλά έγινε ευρέως γνωστός όταν βγήκε από τα χείλη του Ουίνστον Τσόρτσιλ στην περιβόητη διάλεξή του στο κολέγιο Ουεστμίνστερ, στο Φούλτον του Μιζούρι, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στις ΗΠΑ το Μάρτιο του 1946.

Για τους περισσότερους ανθρώπους στη Δύση, η πραγματικότητα της ζωής πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα έχει συνδυαστεί με αστυνομική καταστολή και ουρές για ψωμί. Με τον κόσμο  σήμερα να φαίνεται και πάλι διαιρεμένος μεταξύ δημοκρατικών και αυταρχικών καθεστώτων, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την πραγματικότητα της ζωής στο Σοβιετικό Μπλοκ. Ο Αμερικανός φωτορεπόρτερ Arthur Grace ήταν σε θέση να καταγράψει την σκληρή πραγματικότητα.

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ‘70 και του ‘80 ο Grace ταξίδεψε εκτενώς πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, δουλεύοντας κυρίως για ειδησεογραφικά περιοδικά. Ως ένας από τους λίγους δυτικούς φωτογράφους που είχαν συνεχή πρόσβαση, μπόρεσε να διεισδύσει σε στιγμές της καθημερινής ζωής των ανθρώπων, καλύπτοντας παράλληλα σημαντικά γεγονότα. Δεν ήταν ένα εύκολο έργο. “Ενώ ήμουν απασχολημένος παρατηρώντας τι ήταν μπροστά μου, κάποιος από το κρατική ασφάλεια ήταν απασχολημένος να παρατηρεί εμένα”, γράφει στο νέο του βιβλίο Communism(s): Ένα άλμπουμ του Ψυχρού Πολέμου.

«Σύντομα υιοθέτησα τα αντίμετρα που ήταν απαραίτητα για να κάνω τη δουλειά μου: παραπλάνηση, αποπροσανατολισμός, ή ευθεία αποφυγή».

Πολλές από τις φωτογραφίες σε αυτό το αξιόλογο βιβλίο είναι ουσιαστικά ψυχολογικά πορτρέτα που αφήνουν στον θεατή μια αίσθηση των πολλών συναισθημάτων εκείνης της εποχής. Εικονογραφημένο με περισσότερες από 120 ασπρόμαυρες εικόνες -σχεδόν όλες αδημοσίευτες στο παρελθόν-, το λεύκωμα δίνει μια άνευ προηγουμένου ματιά πίσω από την πραγματικότητα  μιας όχι και τόσο μακρινής εποχής γεμάτης από σκληρές και δύσκολες στιγμές, που δεν τις είδαν σχεδόν όλοι, εκτός από εκείνους που τις έζησαν. Φωτογραφίες από την ΕΣΣΔ, την Πολωνία, τη Ρουμανία, τη Γιουγκοσλαβία και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας, παρουσιάζουν πορτρέτα εργατών εργοστασίων, αγροτών, εκκλησιαζομένων, παραθεριστών και περιφερόμενων εφήβων που αντιπαραβάλλονται με τις επιβλητικές πολυκατοικίες σοσιαλο-ρεαλιστικού σχεδιασμού της ΛΔΓ, τις ετήσιες παρελάσεις της Πρωτομαγιάς, το κίνημα της Αλληλεγγύης στην Πολωνία (και την επακόλουθη επιβολή στρατιωτικού νόμου) και την απεραντοσύνη της Κόκκινης Πλατείας της Μόσχας.

Ο Arthur Grace (γεννημένος το 1947) κάλυψε ιστορίες σε όλο τον κόσμο για τα περιοδικά Time και Newsweek. Οι φωτογραφίες του έχουν εμφανιστεί σε κορυφαία έντυπα παγκοσμίως, μεταξύ άλλων στα εξώφυλλα των Life, Time, Newsweek, The New York Times Magazine, Paris Match και Stern. Ο Grace έχει εκδώσει πέντε αναγνωρισμένα φωτογραφικά βιβλία- η δουλειά του έχει εκτεθεί σε γκαλερί και μουσεία στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο εξωτερικό- οι φωτογραφίες του βρίσκονται στις μόνιμες συλλογές πολλών μουσείων, μεταξύ άλλων του Μουσείου J. Paul Getty, της Εθνικής Πινακοθήκης Πορτραίτων στο Smithsonian. Το βιβλίο του αποκαλύπτει πολλά “out takes” που δεν έφτασαν στην εκτύπωση, τα οποία σήμερα αποκτούν μια ανησυχητική νέα σημασία: “Ελπίζω ότι θα χρησιμεύσουν για να θυμίζουν το πώς έμοιαζε ένα απολυταρχικό καθεστώς ­­­τότε, και πως θα μπορούσε να μοιάζει ξανά στο όχι πολύ μακρινό μέλλον”.

Arthur Grace, Communism(s): A Cold War Album, Publisher Damiani Ltd

Κυκλοφορεί στις19 Απριλίου 2022

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News