Ο Masahisa Fukase, επικεντρώθηκε εμμονικά στη σύζυγο και μούσα του Yoko από την ημέρα που γνωρίστηκαν μέχρι την ημέρα που χωρίστηκαν οι δρόμοι τους. Στη συνέχεια, το ενδιαφέρον του μετατοπίστηκε στα κοράκια – και δημιούργησε ένα από τα καλύτερα φωτογραφικά λευκώματα των τελευταίων 25 ετών.

Ο Ιάπωνας φωτογράφος είναι περισσότερο γνωστός για το φωτογραφικό βιβλίο του “The Solitude of Ravens”, το οποίο εκδόθηκε το 1986. Το 2010, μια καλλιτεχνική επιτροπή το ψήφισε ως το καλύτερο φωτοβιβλίο των τελευταίων 25 ετών. Όπως όλα τα έργα του Fukase, πρόκειται για ένα «βαρύθυμο» βιβλίο που αντανακλά τη μελαγχολική και εμμονική φύση του φωτογράφου. Τα κοράκια, φωτογραφημένα σε πτήση, ή καθώς αναπαύονται σε κλαδιά σε κοκκώδη μονοχρωμία, μεταβάλλονται σε σύμβολα της θλίψης του για τη διάλυση του γάμου του με την αγαπημένη του δεύτερη σύζυγο, τη Yoko.

Η Yoko αποτελεί επίσης το θέμα μιας συναρπαστικής σειράς με τίτλο From Window που ο Fukase δημιούργησε το 1974. Σε αυτό το πλαίσιο, η σειρά From Window του Fukase μοιάζει σχεδόν με μια σειρά από στιγμιότυπα, με τη Yoko να κάνει γκριμάτσες, να ποζάρει ή απλώς να του φωνάζει από κάτω καθώς φεύγει από το διαμέρισμά τους.

Αλλά όπως σε όλα τα έργα του, το υποκείμενο είναι αυτό που έχει σημασία. Εδώ, το υποκείμενο είναι η επιθυμία που φτάνει στο σημείο της εμμονής. Ένα μόνιμο ερώτημα που τίθεται από τη σειρά – η οποία αποτελεί μόνο ένα μικρό μέρος του 13ετούς έργου του που είναι αφιερωμένο αποκλειστικά σε εικόνες της Yoko – είναι πώς πρέπει να ήταν για εκείνη να είναι το αντικείμενο μιας τόσο αμείλικτης εξέτασης. Σίγουρα φαίνεται να συνέβαλε στην απόφασή της να τον εγκαταλείψει. Αργότερα περιέγραψε τη ζωή τους μαζί ως στιγμές «ασφυκτικής ανίας διανθισμένες από βίαιες και σχεδόν αυτοκτονικές αναλαμπές ενθουσιασμού».

Για τον Fukase, η φωτογραφική μηχανή μπορεί να ήταν ένας τρόπος ώστε να διαχειρίζεται τη Yoko, καθώς και τον κόσμου γύρω του. «Δουλεύω και φωτογραφίζω ελπίζοντας να σταματήσω τα πάντα», είχε πει κάποτε. «Υπό αυτή την έννοια, η δουλειά μου μπορεί να είναι ένα είδος δραματικής εκδίκησης για τον τρόπο που ζούμε τώρα».

Και όμως, στη σειρά, η Yoko φαίνεται να συμμετέχει πρόθυμα. Παίζει, ντύνεται και ποζάρει. Οι φωτογραφίες που προκύπτουν είναι συχνά χαρούμενες αλλά συνάμα και ζοφερές. Σε ένα πορτραίτο, το πρόσωπό της είναι μακιγιαρισμένο για να φαίνεται ηλικιωμένη – εξακολουθώντας  να είναι όμορφη. Σε μια άλλη, που τραβήχτηκε κατά την ιδιωτική προβολή για την έκθεση New Japanese Photography Exhibition, που επιμελήθηκε ο John Szarkowsi στο MoMA το 1974, σκύβει κάτω από το έργο του Masahisa φορώντας ένα κιμονό καθώς οι VIPs περνούν από δίπλα της, φαινομενικά αγνοώντας την άτακτη παρουσία της και αγνοώντας ότι είναι η πρωταγωνίστρια των φωτογραφιών.

Για τον Fukase, η φωτογραφική μηχανή μπορεί να ήταν ένας τρόπος ώστε να διαχειρίζεται τη Yoko, καθώς και τον κόσμου γύρω του. «Δουλεύω και φωτογραφίζω ελπίζοντας να σταματήσω τα πάντα», είχε πει κάποτε. «Υπό αυτή την έννοια, η δουλειά μου μπορεί να είναι ένα είδος δραματικής εκδίκησης για τον τρόπο που ζούμε τώρα». Αν όλοι οι φωτογράφοι παγώνουν τον κόσμο κάθε φορά που πατάνε το κουμπί του κλείστρου, για τον Fukase η ενέργεια αυτή φαινόταν σκοτεινά φορτισμένη – σαν να μπορούσε μέσω της λήψης μιας φωτογραφίας να σταματήσει με κάποιο τρόπο το πέρασμα του χρόνου. Είναι διαφωτιστικό να μαθαίνουμε ότι φωτογράφιζε επίσης συνεχώς την πρώτη του σύζυγο, Yukiyo Kawakami – που εμφανίζεται στο πρώτο, πολύ σπάνιο (και πολύ ακριβό) φωτογραφικό βιβλίο του, Yugi, από το 1971, όπως και η Yoko.

Όταν η Yoko τον εγκατέλειψε το 1976, ο Fukase άρχισε να πίνει πολύ και υπέφερε από κρίσεις κατάθλιψης που τον εξουθένωναν. Τους αμέσως επόμενους μήνες μετά τον χωρισμό τους, φωτογράφιζε κοράκια που έβλεπε σε σιδηροδρομικούς σταθμούς στο δρόμο για το σπίτι του στο Χοκάιντο με την ίδια εμμονική ένταση που είχε φωτογραφίσει εκείνη. Συνέχισε να τα φωτογραφίζει μέχρι το 1982, μέχρι που ξαναπαντρεύτηκε. Στην ιαπωνική μυθολογία, τα κοράκια είναι σκοτεινά πλάσματα, οιωνοί ταραγμένων καιρών, αλλά στο έργο του αποτελούν σύμβολα της χαμένης αγάπης και του σχεδόν αβάσταχτου σπαραγμού.

Αν το «The Ravens» είναι ένας ύμνος στο σπαραγμό της καρδιάς, το «Yoko» αποτελεί ένα πιο αισιόδοξο βιβλίο, παρά το σχεδόν αυτοεκπληρούμενο υπονοούμενό του. Μαζί, συνθέτουν μια έντονη και προσωπικά αποκαλυπτική αφήγηση της αγάπης και της απώλειας που σπάνια μπορεί να συγκριθεί στη φωτογραφία. Αλλά πάνω απ’ όλα αποκαλύπτουν την ψυχική κατάσταση του δημιουργού τους: είναι βαθιά αυτοβιογραφικά, με τον ίδιο τον Fukase να αποτελεί το πραγματικό υποκείμενο. Το 1982, όταν σταμάτησε να εργάζεται πάνω στο έργο, έγραψε ότι «είχε γίνει κοράκι».

Πέθανε το 2012, αφού βρισκόταν σε κώμα για 20 χρόνια μετά από μια πτώση από τις σκάλες του αγαπημένου του μπαρ το 1992. Η Yoko τον επισκεπτόταν δύο φορές το μήνα καθ’ όλη τη διάρκεια της μακράς του ακινησίας – αν και, δυστυχώς, ο ίδιος δεν γνώριζε την παρουσία της. «Παραμένει μέρος της ταυτότητάς μου», δήλωσε η ίδια, προσθέτοντας: «Με μια φωτογραφική μηχανή μπροστά στο μάτι του, μπορούσε να δει τον κόσμο, αλλά χωρίς αυτήν, όχι».

Απέναντι στο σκοτάδι της ζωής του Fukase, το «From Window» αποτελεί μια φωτεινή αντίστιξη στον μύθο που περιβάλλει πλέον τον ίδιο και το έργο του: μια νεαρή γυναίκα που επιστρέφει και υπονομεύει το αδυσώπητο βλέμμα του εραστή της, αρνούμενη να οριστεί από την κάμερά του. Η αγάπη τους λάμπει μέσα από την εμμονική του αφοσίωση και θριαμβεύει.

 

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News