Η Imogen Cunningham, που πήρε το όνομά της από την ηρωίδα του έργου του Σαίξπηρ «Κυμβελίνος», γεννήθηκε στις 12 Απριλίου 1883 στο Πόρτλαντ του Όρεγκον από αντισυμβατικούς γονείς: ο πατέρας της, Isaac Burns Cunningham, ήταν πνευματιστής, θεοσοφιστής, ελευθερόφρων και χορτοφάγος, ενώ η μητέρα της ήταν μεθοδίστρια από το Μιζούρι και ήρθε στη Δύση για να γίνει γυναίκα του. Όταν η Κάνινγχαμ ήταν 3 ετών, η οικογένειά της εντάχθηκε στην αποικία Puget Sound Co-operative Colony, ένα πείραμα κοινοτικής διαβίωσης. Δεν θυμάται πολλά πράγματα από αυτή την εμπειρία εκτός από τα μαθήματα στο νηπιαγωγείο και το όμορφο φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούσαν.

Η Cunningham περιέγραψε τον εαυτό της ως ένα «κακότροπο» παιδί νιώθοντας ότι δεν ταίριαζε πραγματικά στο περιβάλλον: «Ήμουν πάντα απολύτως μόνη μου, κανείς στην οικογένειά μου δεν ενδιαφερόταν για τα ίδια πράγματα με μένα». Είχε καλλιτεχνικές κλίσεις από μικρή ηλικία- ένα αντίτυπο της Κόλασης του Δάντη με τις σαγηνευτικά τρομακτικές εικονογραφήσεις της τη γοήτευε βαθιά ενώ συχνά ζωγράφιζε με γραφίτη και έκανε μαθήματα ζωγραφικής με μια γειτόνισσα.

Η οικογένεια εγκατέλειψε το κοινόβιο το 1891. Η Κάνινγκχαμ γράφτηκε σε σχολείο στο Σιάτλ και από την ηλικία του λυκείου είχε αρχίσει να την ελκύει πολύ η φωτογραφία. Ανταποκρινόμενος γρήγορα στο νέο πάθος της κόρης του, ο πατέρας της κατασκεύασε έναν σκοτεινό θάλαμο σε μια αποθήκη στο πίσω μέρος του σπιτιού τους στο Queen Anne, και η Cunningham ξεκίνησε ένα μάθημα φωτογραφίας με αλληλογραφία. Κάπως έτσι έφτασε στα χέρια της μια ξύλινη φωτογραφική μηχανή 4×5.

«Με ενδιαφέρουν οι άνθρωποι»

Η Κάνινγχαμ φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Ουάσινγκτον και αφού ήρθε σε επαφή με τις εικαστικές ανησυχίες της καινοτόμου φωτογράφου Γκέρτρουντ Κασέμπιερ, αποφάσισε ότι ήθελε να ακολουθήσει τη δική της καριέρα στη φωτογραφία. Συνεργάστηκε στενά με τον καθηγητή χημείας της και αφοσιώθηκε στην κατανόηση της επιστήμης πίσω από την τέχνη της. Η Κάνινγχαμ έγραψε τότε μια διατριβή με τίτλο «Σύγχρονες διαδικασίες της φωτογραφίας». Μέχρι τότε είχε ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον της για τη φωτογράφηση ανθρώπων, λέγοντας: «Οι άνθρωποι [ως θέματα] άρχισαν να με ενδιαφέρουν πολύ νωρίς. Δεν ξέρω γιατί. Ίσως επειδή υπάρχει αυτό το αλλόκοτο της ύπαρξης, επειδή στους ανθρώπους δεν υπάρχουν αντίγραφα. Αν δεις μια ανατολή του ήλιου συμβαίνει και την άλλη μέρα, αλλά οι άνθρωποι είναι πάντα διαφορετικοί- είναι άλλοι κάθε δευτερόλεπτο». Παρόλα αυτά, όμως, η αναπτυσσόμενη καλλιτεχνική της καριέρα καθιερώθηκε φωτογραφίζοντας φυτά για το τμήμα βοτανικής του Πανεπιστημίου.

Αφού αποφοίτησε το 1907, η Κάνινχαμ πήγε να εργαστεί με τον Έντουαρντ Σ. Κέρτις στο φωτογραφικό του στούντιο. Δύο χρόνια αργότερα της απονεμήθηκε το βραβείο Pi Beta Phi (μια διεθνής γυναικεία αδελφότητα) για σπουδές στο εξωτερικό, και αυτό την οδήγησε στην Technische Hochshule στη Δρέσδη της Γερμανίας, όπου σπούδασε με τον καθηγητή Robert Luther. Καθ’ οδόν προς τη Γερμανία, σταμάτησε στο Λονδίνο για να επισκεφθεί πολλές από τις μεγαλύτερες γκαλερί τέχνης. Μόλις έφτασε στη Γερμανία, απόλαυσε την έρευνα σχετικά με την ταχύτητα εκτύπωσης, τα φωτεινά σημεία και τους τόνους της σέπιας. Ήταν η μόνη γυναίκα στο εργαστήριο, αλλά θυμάται: «Οι άνθρωποι που δίδασκαν ήταν πολύ καλοί. Είμαι σίγουρη ότι νόμιζαν ότι ήμουν λίγο φρικιό, αλλά αυτό δεν φάνηκε να τους επηρεάζει».

Η Cunningham έκανε μια παράκαμψη στη Νέα Υόρκη κατά την επιστροφή της, όπου συναντήθηκε με τον Alfred Stieglitz και την Kasebier. Βρήκε τον Stieglitz πολύ ευγενικό, αλλά δεν την ενδιέφερε να μείνει στη Νέα Υόρκη, παραδεχόμενη ότι φοβόταν κάπως την πόλη. Επιστρέφοντας στο Σιάτλ – με μόνο 12 δολάρια στην τσέπη της – βρήκε έναν χώρο και άνοιξε το δικό της στούντιο πορτραίτων. Η Cunningham φωτογράφισε στο στούντιό της πολλές πολιτιστικές προσωπικότητες, όπως η Frida Kahlo, η Martha Graham, ο Merce Cunningham και ο Man Ray.

Η φάση της περιφρόνησης των κριτικών

Η Κάνινγκχαμ παντρεύτηκε τον συνάδελφό της καλλιτέχνη και δάσκαλο Ρόι Πάρτριτζ το 1915. Έβγαλε μια διάσημη σειρά από οικείες και παιχνιδιάρικες γυμνές φωτογραφίες του νέου της συζύγου να χαίρεται στο δάσος- οι φωτογραφίες αυτές θεωρήθηκαν αμέσως σκανδαλώδεις, επειδή ο άνδρας ήταν ο γυμνός και η γυναίκα ήταν η καλλιτέχνις. Η Κάνινγχαμ γέλασε με την περιφρόνηση των κριτικών και έγραψε: «ένα τρομερό παραλήρημα για τα έργα μου ως πολύ χυδαία, [αλλά] δεν μπορεί να επηρεάσει τη δουλειά μου». Το ζευγάρι απέκτησε τρεις γιους μαζί τα επόμενα πέντε χρόνια και μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο. Αφού εγκαταστάθηκαν στο νέο τους σπίτι, και συνδυάζοντας με επιτυχία το γονεϊκό ρόλο και τη φωτογράφηση, τόσο η Cunningham όσο και η Partridge δίδαξαν επίσης στο Mills College. Τα κύρια θέματα της Cunningham εκείνη την εποχή ήταν τα λουλούδια, τα βιομηχανικά τοπία και τα ζώα. Έτσι, το 1929, ο σπουδαίος φωτογράφος Edward Weston πρότεινε δέκα από τις φωτογραφίες της – οι περισσότερες από τις οποίες ήταν με λουλούδια – για μια αξιοσημείωτη έκθεση, «Film und Foto», στη Στουτγάρδη.

Λίγο καιρό μετά την αξιοσημείωτη αυτή έκθεση, το έργο της Cunningham άλλαξε και πάλι κατεύθυνση και στράφηκε προς την ανθρώπινη μορφή, και ιδιαίτερα προς το πάνω μέρος του σώματος, τα πορτραίτα. Πράγματι, καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας της υπάρχει μια συνεχής ταλάντευση μεταξύ του θέματος των λουλουδιών και των φυτών και του θέματος των ανθρώπων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, οι Cunningham και Weston, ο Ansel Adams, ο Willard Van Dyke και ο Henry Swift σχημάτισαν την πρωτοποριακή ομάδα f/64, η οποία υποστήριζε την ευκρινή εστίαση, μια «καθαρή» φωτογραφία χωρίς χειραγώγηση ή συναισθηματική επιρροή. Η ομάδα είχε μόνο μία επίσημη έκθεση το 1932, αλλά τα μέλη της ήταν πολύ κοντά και μιλούσαν για «τίποτα άλλο παρά για τη φωτογραφία, όχι πάντα για την Ομάδα f/64. Οι φωτογράφοι πάντοτε διαλύουν αυτούς που φωτογραφίζουν».

Αν και ήταν η εποχή της Μεγάλης Ύφεσης, η Κάνινγκχαμ «δεν ένιωσε καμία διαφορά», γιατί, όπως γράφει, «ήμασταν ήδη τόσο φτωχοί που δεν είχε σημασία». Κάπου εκεί, το 1932, η Cunningham άρχισε ξαφνικά να φωτογραφίζει αστέρες του κινηματογράφου για το περιοδικό Vanity Fair. Όταν ρωτήθηκε ποιους ήθελε να φωτογραφίσει, απάντησε με χιούμορ: «Ασχημομούρηδες, γιατί δεν παραπονιούνται ποτέ, ξέρετε». Όταν το περιοδικό την κάλεσε μερικά χρόνια αργότερα για μόνιμη δουλειά στη Νέα Υόρκη, ο σύζυγός της τής ζήτησε να περιμένει για λίγο μέχρι να μπορέσει να πάει κι αυτός μαζί της, εκείνη αρνήθηκε, πήγε ούτως ή άλλως, με αποτέλεσμα το ζευγάρι να χωρίσει λίγο αργότερα.

Όταν βγήκε στην αναζήτηση των ιστοριών του δρόμου

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1940, η Κάνινγκχαμ πειραματίστηκε με τη φωτογραφία δρόμου ενώ κέρδισε κάποια χρήματα με την ενασχόλησή της με την εμπορική φωτογραφία. Το 1945, ο φίλος και συνάδελφος της φωτογράφος, Ansel Adams, της πρότεινε μια θέση στη Σχολή Καλών Τεχνών της Καλιφόρνιας- θα ήταν ένα από τα πρώτα μέλη του διδακτικού προσωπικού του νεοσύστατου τμήματος φωτογραφίας. Εργάστηκε εκεί ως καθηγήτρια και μέντορας για αρκετές δεκαετίες. Καθ’ όλη τη διάρκεια των δεκαετιών του 1950 και 1960 η Κάνινγκχαμ φωτογράφιζε τα αναδυόμενα κοινωνικά και πολιτιστικά κινήματα, συμπεριλαμβανομένων των Beats και της αντικουλτούρας που περιέβαλλε αυτές τις νέες μορφές κοινωνικού αναβρασμού. Αν και προτίμησε να μην αυτοαποκαλείται φεμινίστρια, αναγνώρισε ότι «υπάρχει μεγάλη διαφορά στις δουλειές μεταξύ ανδρών και γυναικών, γιατί οι γυναίκες αμείβονται με λιγότερα χρήματα». Ταξίδεψε επίσης αρκετές φορές στην Ευρώπη με ατμόπλοιο και απολάμβανε να φωτογραφίζει τους ρομαντικούς δρόμους του Παρισιού. Αυτές οι φωτογραφίες ήταν «οι κλεμμένες εικόνες», μια απελευθέρωση από πολλές απόψεις για την Cunningham, καθώς τις περιέγραψε ως εξής: «Δεν κυνηγάω τίποτα, δεν ψάχνω για πράγματα, απλά περιμένω μέχρι κάτι να μου κάνει εντύπωση».

Ένα χρόνο πριν πεθάνει η Cunningham ίδρυσε το Imogen Cunningham Trust για να επιβλέπει τη διατήρηση, την προώθηση και τη διανομή του έργου της. Την ίδια χρονιά συμφώνησε να δώσει συνέντευξη για το Smithsonian Archive of American Art Oral History Program, και τα πνευματώδη, διορατικά λόγια της για τη ζωή και την καριέρα της αποτέλεσαν σταθμό για δημοσιογράφους, ιστορικούς τέχνης και θαυμαστές της. Όταν ρωτήθηκε πώς αισθάνεται που θεωρείται «σημαντικό» πρόσωπο στην ιστορία της φωτογραφίας, γέλασε και απάντησε: «Λοιπόν, δεν ξέρω. Είναι πολύ ενοχλητικό. Ίσως στο τέλος να αποδειχθεί έτσι, αν δεν κάνω κάτι πολύ φοβερό από εδώ και πέρα». Η Κάνινγκχαμ πέθανε το 1976 στο Σαν Φρανσίσκο σε ηλικία 93 ετών.

*Η έκθεση «Imogen Cunningham A Retrospective» θα βρίσκεται στο getty.edu μέχρι τις 12 Ιουνίου του 2022

Ακολουθήστε το OLAFAQ
στο Google News