«Μια σφαίρα αναδύεται μέσα από την ομίχλη. Βρισκόμαστε στην καρδιά της Φωτογραφίας και στο επίκεντρο μιας μάρκας που έχει αποτυπώσει τα πέντε της γράμματα στην ιστορία του μέσου: L-E-I-C-A».

Κάπως έτσι ξεκινάει το εκτενές οδοιπορικό του Blind αναφορικά με το Μουσείο της Leica, που εδράζεται στην Φρανκφούρτη εδώ και λίγα χρόνια και αποτελέι τόπο… προσκυνήματος για τους απανταχού λάτρεις της φωτογραφίας.

«Το να επισκεφτείτε το Leitz Park σημαίνει το να συνειδητοποιήσετε τον αντίκτυπο που είχε η γερμανική μάρκα στην ιστορία της φωτογραφικής τέχνης. Η Leica είναι ο “Φοίνικας” της φωτογραφίας, που εδώ και μερικά χρόνια σηκώθηκε από τις στάχτες της και πλέον καταγράφει ρυθμούς ρεκόρ ανάπτυξης, παρόλο που η εταιρεία βρισκόταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης μόλις πριν από λίγα χρόνια», σημειώνει το άρθρο.

Ωστόσο, όλα άλλαξαν όταν τον Ιούνιο του 2018 εγκαινιάστηκε το Leica Welt, δηλαδή «Ο Κόσμος της Leica» γερμανιστί.

To εργοστάσιο Leitz, 1940 | © Leica Camera

Μέσα εκεί βρίσκεται το Leitz Park 3 – για την δημιουργία του οποίου απαιτήθηκε ένας προϋπολογισμός 60 εκατομμυρίων ευρώ – το οποίο στεγάζει ένα μουσείο, ένα ξενοδοχείο, ένα κατάστημα, εκθεσιακούς χώρους, καθώς και μερικές από τις εγκαταστάσεις παραγωγής της κάμερας: όλα αυτά αποτελουν μια απόδειξη αυτής της αναγέννησης της Leica.

Το περιοδικό Blind μπόρεσε να επισκεφτεί τα αρχεία και το εργοστάσιο και να ανακαλύψει πόσο μεγάλο μέρος της οικογενειακής ιστορίας είναι ακόμα ζωντανό στο Wetzlar, μια κοινότητα 50.000 κατοίκων ακριβώς βόρεια της Φρανκφούρτης.

H πρώτη Ur-Leica που συναρμολογήθηκε το 1914 | © Leica Camera

Μια επίσκεψη στη γενέτειρα της Leica είναι μια υπενθύμιση του πώς η γερμανική μάρκα διαμόρφωσε την τέχνη της φωτογραφίας. Για τους λάτρεις της Leica, το περπάτημα στην αίθουσα με τα Αρχεία είναι ένας πραγματικός θησαυρός: ένα συρτάρι αποκαλύπτει τα σχέδια του μοντέλου του 1923. Τα χέρια του αρμόδιου υπαλλήλου, ο οποίος φοράει ειδικά γάντια, ανοίγουν ένα μαύρο κουτί και βγάζουν από εκεί εμβληματικά μοντέλα της Leica, όπως το άκρως εκλεπτυσμένο μοντέλο «Leica M», που συνσχεδιάστηκε από τον Jonathan Ive, τον επικεφαλής σχεδιαστή της Apple.

Ο Oskar Barnack, ο οποίος γεννήθηκε το 1879 και πέθανε το 1936, δεν ήταν μόνο ένας ιδιοφυής τεχνικός και μηχανικός, αλλά και ένας ενθουσιώδης ερασιτέχνης κινηματογραφιστής και φωτογράφος. Δεν άργησε να υποκύψει στον πειρασμό να τραβήξει φωτογραφίες με τη νέα του μικροσκοπική φωτογραφική μηχανή. Περίπου 170 από τα αρνητικά του 35mm βρίσκονται τώρα στα αρχεία της Leica Camera AG. Ο Barnack αναγνωρίζεται επίσης ως ο εμπνευστής του ρεπορτάζ: όταν μια καταστροφική πλημμύρα κατέκλυσε την πόλη Wetzlar το 1920, δεν ήταν απλώς παθητικός παρατηρητής. Κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, πειραματίστηκε με την ευελιξία της φωτογραφικής μηχανής για καθημερινή χρήση, παραδίδοντας έτσι ένα από τα πρώτα φωτογραφικά ρεπορτάζ. Η ταινία και το ρεπορτάζ για την πλημμύρα στο Wetzlar αποτελούν μέρος της έκθεσης στο Leitz Park. | © Leica Camera

Καθώς ο επισκέπτης βγαίνει από την αίθουσα με τα Αρχεία, τόν ακολουθεί ολόκληρη η Ιστορία του 20ου αιώνα κατά μήκος ενός μακρύ τοίχου στην αίθουσα υποδοχής, με 36 από τις σπουδαιότερες φωτογραφίες που τραβήχτηκαν ποτέ με Leica και που εκτίθενται μέσα σε ειδικά φωτισμένα κάδρα.

Φωτογραφίες όπως η «Νανά», μια φωτογραφία που τραβήχτηκε στο Παρίσι, το 1961, από τον σουηδό φωτογράφο Κρίστερ Στρόμχολμ, ο «Άνδρας με τον επίδεσμο», τον οποίο φωτογράφησε το 1968 ο Πολωνός Φρεντ Χέρτζογκ, ένας πρωτοπόρος της καλλιτεχνικής έγχρωμης φωτογραφίας, το «Κουρείο» από το 1968, ο «Θάνατος ενός Δημοκρατικού πολιτοφύλακα», του Ρόμπερτ Κάπα από το 1936 και φυσικά η πιο διάσημη φωτογραφία όλων, το πορτρέτο του, τότε 31χρονου, Τσε Γκεβάρα, γνωστή ως «Guerrillero Heroico», από τον Κουβανό φωτογράφο Αλμπέρτο Κόρντα, η οποία τραβήχτηκε στις 5 Μαρτίου του 1960, κατά τη διάρκεια της κηδείας των θυμάτων του γαλλικού πλοίου La Coubre που ανατινάχθηκε στο λιμάνι της Αβάνας.

Δημοσιεύτηκε επτά χρόνια αργότερα και αποτελεί μέχρι σήμερα την δημοφιλέστερη ίσως φωτογραφία του Τσε, ενώ σύμφωνα με το Maryland Institute College of Art, είναι «η πιο διάσημη φωτογραφία στον κόσμο και σύμβολο του 20ού αιώνα».

Πάνω από ένας αιώνας για την φωτογραφική μηχανή-φετίχ

Η Leica φέτος κλείνει 109 χρόνια ύπαρξης. Ήταν το 1914 όταν ο Οσκαρ Μπάρνακ, διευθυντής ερευνών στο εργοστάσιο οπτικών ειδών Leitz Werke Wetzlar του Ερνστ Λάιτς, αποφάσισε να δημιουργήσει την πιο επαναστατική ώς τότε φωτογραφική μηχανή.

Ο, τότε, 35χρονος μηχανικός πειραματίστηκε με διάφορες κάμερες μέχρι που τον Δεκέμβριο του 1914 δημιούργησε την πρώτη μηχανή με φιλμ 35 mm, τη Ur-Leica (και μετά σκέτο Leica), όνομα που προέρχεται από τις πρώτες συλλαβές των λέξεων Leitz και Camera – δηλαδή, τα πρώτα γράμματα από το επίθετο του εργοδότη του και από τη λέξη «κάμερα».

Ο Μπάρνακ ουσιαστικά καθιέρωσε το φωτογραφικό format των 35 χιλιοστών, που έκτοτε ίσχυε σε όλες τις μελλοντικές φωτογραφικές μηχανές με φιλμ. Οι πρώτες φωτογραφίες που τράβηξε ο Μπάρνακ με τη Leica του ήταν οι καταστροφικές πλημμύρες του 1920 στο Βέτσλαρ. Ωστόσο, η έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου ανατρέπει τα σχέδια της Leitz Werke Wetzlar, που σχεδίαζε τότε να την βγάλει στο εμπόριο, οπότε έπρεπε να περιμένουμε άλλα δέκα χρόνια μέχρι να συμβεί αυτό, το 1925.

Τότε είναι που παρουσιάζεται στο κοινό της έκθεσης της Λειψίας η νέα Leica, προκαλώντας μεγάλη αίσθηση στους φωτογραφικούς κύκλους. Ο φημισμένος φωτογράφος Ρόμπερτ Κάπα είναι ο πρώτος που χρησιμοποιεί ευρέως μια Leica, καταφέρνοντας να απαθανατίσει τον Λέον Τρότσκι το 1932 σε μια ομιλία του και κατόπιν θα βγάλει εκπληκτικές φωτογραφίες από τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο (1936-39). «Μπορείς να κάνεις τόσα πράγματα με μια Leica», είχε πει κατόπιν ο εξίσου σπουδαίος φωτογράφος Ανρί Καρτιέ Μπρεσόν.

«Καμία άλλη μάρκα δεν επηρέασε και δεν βοήθησε τη διαμόρφωση της φωτογραφίας τα τελευταία εκατό χρόνια όσο η Leica, προμηθεύοντας τους φωτογράφους με τα καλύτερα εργαλεία και με εξαιρετικούς φακούς να τα συνοδεύουν», καταλήγει εμφατικά ο Αντρέας Κάουφμαν, πρόεδρος της εταιρείας.