Όπως έγραψε και η Χριστιάνα Στυλιανού στο αναλυτικό κείμενό της, εδώ στο Olafaq, «Τις τελευταίες δεκαετίες, οι εορτασμοί του Halloween έχουν κερδίσει σε δημοτικότητα, όχι μόνο στα παιδιά και στις οικογένειες τους που ζουν στις ΗΠΑ, αλλά και παγκοσμίως σε όλους εκείνους που γοητεύονται από το γκροτέσκο και τρομακτικό στοιχείο».

Και η αλήθεια είναι πως το Halloween είναι ίσως η πιο σκοτεινή και ταυτόχρονα γοητευτική εορταστική περίοδος όλου του χρόνου.

Θα μου πεις «είχες και στο χωριό σου Halloween;», αλλά αν κουβαλούσαμε σε όλη την διάρκεια της ζωής μας αυτά που είχαμε και ζήσαμε στα χωριά μας, θα γράφαμε κείμενα για πρέφα, καρπούζια, ελιές και κατσίκια. Επίσης, καμία πτυχή της αστικής καθημερινότητάς μας δεν διέπεται από συνθήκες χωριού, οπότε γιατί να μην είμαστε «ανοιχτοί» σε διάφορα ερεθίσματα; Μετά θα σκεφτείς «Ναι μωρέ εντάξει, αμερικανίλα, Halloween και μαλακίες». Εν τω μεταξύ, αν βρεις έστω ένα προϊόν ή μια τεχνολογία που δεν δημιουργήθηκε, εξελίχθηκε, αναγεννήθηκε στην Αμερική (συγκεκριμένα, και πάντα, στις Η.Π.Α.) θα σου βγάλω το καπέλο και σου πω «Μπράβο, είσαι ωραίος. Δίδαξε μας».

Οπότε ας απενοχοποιήσουμε την κολοκύθα και το “trick or treat”, για να απολαύσουμε μια σειρά από τρομακτικά απολαυστικές στιγμές που μπορεί να μας χαρίσει το Halloween. Για παράδειγμα, ταινίες τρόμου (που δεν είναι splatter) τις οποίες κατέγραψε η Αγγελική Κουρουτζή στην λίστα (αφιέρωμα) της και μια σειρά εκδηλώσεων στην πόλη της Αθήνας, όπως το «Μια νύχτα στο μουσείο».

Σε αυτό το Halloween πνεύμα και στο σκοτεινό του πλαίσιο, επέλεξα αγαπημένα μουσικά θέματα και soundtracks από ταινίες τρόμου. Δηλαδή, νότες σε πεντάγραμμο λερωμένες με αίμα και άλλες γραμμένες από δαίμονες, που προκαλούν φόβο, αγωνία και υστερία.

The Shining (1980)

Μετά την επιτυχία της ταινία “A Clockwork Orange”, o σκηνοθέτης παραγωγός Stanley Kubrick συνεργάστηκε ξανά με το δίδυμο των Wendy Carlos – Rachel Elking, για την δημιουργία του soundtrack της κινηματογραφικής μεταφοράς του βιβλίου του Stephen King. Το μεγαλύτερο μέρος της μουσικής ήταν συνθέσεις του Wendy Carlos – η Rachel Elking πιστώθηκε ως συν-συνθέτης – ενώ ο Kubrick άφησε τον μουσικό επιμελητή της ταινίας, Gordon Stainforth, να κάνει το μουσικό μοντάζ όπως αυτός ήθελε. Το αποτέλεσμα, εξαιρετικό. Στη σύνθεση της μουσικής, εργάστηκε και ο Πολωνός Krzysztof Penderecki σε τρία θέματα (“Utrejna”, “The Awakening of Jacob – De Natura Sonoris”, “Kanon”), τα οποία απογείωσαν την αγωνία σε συνδυασμό με τις ερμηνείες του πρωταγωνιστικού cast της ταινίας (Jack Nicholson, Shelley Duvall).

The Exorcist (1973)

Ο σκηνοθέτης William Friedkin αφού πέταξε την κασέτα με τις ηχογραφήσεις του Lalo Schifrin σε έναν χώρο πάρκινγκ (σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ “The Fear of God: The Making of the Exorcist” του 1998) και κάπως έτσι απέρριψε τις συνθέσεις του για την ταινία, αποφάσισε να προχωρήσει σε επιλογές συνθέσεων από σημαντικούς καλλιτέχνες, όπως τους Anton Webern, Krzysztof Penderecki και Jack Nitzsche. Η βασική ατμοσφαιρική επιρροή του Friedkin είχε προκύψει απ’ τις πρώτες κυκλοφορίες του γερμανικού progressive συγκροτήματος Tangerine Dream, ενώ χρησιμοποιώντας το τραγούδι “Tubular Bells” απ’ τον πρώτο ομώτιτλο δίσκο του Mike Oldfield, έκανε το soundtrack της ταινίας κομμάτι της σύγχρονης pop κουλτούρας. Στον «Εξορκιστή», ακούγεται επίσης το τραγούδι «Παραμυθάκι μου» του Γιάννη Καλατζή, σε στίχους Λευτέρη Παπαδόπουλου και μουσική Μάνου Λουίζου.

Rosemary’s Baby (1968)

Η ταινία του Roman Polanski, αφηγείται την ιστορία της εγκύου Rosemary, κάτοικος Μανχάταν, η οποία υποψιάζεται ότι ο γείτονές της είναι μέλη σατανιστικής αίρεσης και θέλουν το μωρό της να θυσιαστεί στις τελετές τους. Ο Polanski για να καταφέρει να περνάει απ’ την σφαίρα του ονείρου στους εφιάλτες, θα χρειαζόταν μια «μεθυστική» μουσική υπόκρουση για τις σκηνές του και έτσι συνεργάστηκε ξανά με τον συνθέτη Krzysztof Komeda. Στο “Lullaby from Rosemary’s Baby, Part 1” τραγουδάει η πρωταγωνίστρια της ταινίας, Mia Farrow, ενώ κατά την διάρκεια της ταινίας ακούγεται και η διάσημη σύνθεση “Für Elise”, του Ludwig van Beethoven. Η μουσική του Komeda έχει αρκετά στοιχεία jazz και avant-garde μουσικής, τα οποία συνδυάζονται με τέτοιον τρόπο που δημιουργούν έντονο συναίσθημα φόβου και υπερέντασης.

Conjuring (2013)

Η βασισμένη σε αληθινά γεγονότα, ιστορία του Ed και της Lorraine Wilson, σχετικά με την υπόθεση της στοιχειωμένης κατοικίας της οικογένειας Peron, χρειαζόταν ένα δυνατό soundtrack ανάλογο της δύναμης της Bathsheba, της διαβολικής δύναμης που ζούσε στο εξοχικό σπίτι του Rhode Island. Αυτό καλέστηκε να δημιουργήσει ο συνθέτης Joseph Bishara – ο οποίος είχε συνεργαστεί ξανά με τον σκηνοθέτη James Wan στη ταινία “Insidious” –  και τα κατάφερε περίφημα ηχογραφώντας έγχορδα και πνευστά με «δαιμονικό» τρόπο. Η Diamanda Galas προσέφερε κάποια «ακατέργαστα» απόκοσμα φωνητικά σε κάποιες συνθέσεις του, ενώ στην ταινία ακούγονται και τα τραγούδια “Time of the Season” των Zombies, “In the Room Where You Sleep” των Dead Man’s Bones [σ.σ. το υπέροχο μουσικό πρότζεκτ του Ryan Gosling] και το “Sleep Walk” της Betsy Brye.

The Omen (1976)

To Οσκαρικό soundtrack του Jerry Goldsmith είναι αντίστοιχα ανατριχιαστικό με την ταινία του Richard Donner. Η αρχή γίνεται με το “Ave Satani”, έναν χαιρετισμό στον Σατανά, όπου η Γρηγοριανή ψαλμωδία του μπορεί να σου τρυπήσει τον εγκέφαλο και να χάσεις κάθε επίγειο ειρμό σκέψης, ενώ στην deluxe edition εκδοχή που κυκλοφόρησε το 2001, το OST κλείνει με το ονειρικό νανούρισμα “The Piper Dreams” της γυναίκας του Goldsmith, Carol. 46 χρόνια μετά την κυκλοφορία της ταινίας, η μουσικής της ακόμα φέρνει στο μυαλό σου τον πιτσιρικά – και Αντίχριστο – Damien (Harvey Spencer) που υιοθετήθηκε απ’ την οικογένεια Thorn (Gregory Peck και Lee Remick) και τους έκανε την ζωή «κόλαση».

Psycho (1960)

Ο συνθέτης Bernard Herrmann διαμόρφωσε το ηχητικό τοπίο των ταινιών τρόμου. Με τις κοφτερές σαν λεπίδι συνθέσεις του, θεμελίωσε τον τρόπο με τον οποίο η ένταση και η αγωνία κορυφώνονται σε ένα κρεσέντο φόβου, που όμοιό του ο κινηματογράφος δεν είχε ξαναζήσει. Ο Herrmann φυσικά δεν ήταν κάποιος «τυχαίος» που βρέθηκε στον δρόμο του Alfred Hitchcock, αλλά είχαν συνεργαστεί σε όλες τις μεγάλες επιτυχίες του κορυφαίου σκηνοθέτη. Τα soundtrack των ταινιών “North by Northwest”, “The Man Who Knew Too Much” και “Vertigo” είχαν τη δική του μουσική υπογραφή, ενώ είχε συνθέσει μουσική και για την ιστορική ταινία “Citizen Kane” του Orson Welles. Ο Hitchcock κάποια στιγμή δήλωσε πως «το 33% της επίδρασης που είχε η ταινία, οφείλεται στη μουσική [του Herrmann]», αλλά θα μπορούσαμε να πούμε πως το ποσοστό είναι μεγαλύτερο, αν αναλογιστούμε την επιρροή που άσκησε η αριστουργηματική μουσική του «Ψυχώ» σε soundtrack άλλων ταινιών τρόμου – και όχι μόνο –  όπως το “Halloween”. Αν δει κάποιος την ταινία, μπορεί να μπει άφοβα για ντους χωρίς να κάνει δεύτερες σκέψεις. Αν ακούσει το soundtrack, δύσκολα.

Halloween (1978)

Είναι η κορυφαία slasher ταινία όλων των εποχών; Ναι. Έχει το κορυφαίο soundtrack αυτής της κατηγορίας; Σίγουρα. Ο Michael Myer, o τύπος που γιγάντωσε στο μυαλό μας την ιδέα πως ένα αργό βάδισμα είναι συνώνυμο δολοφονίας και επίθεσης, πρωτοσυστήθηκε στον κόσμο το 1978 με την ταινία “Halloween”, στην οποία πρωταγωνιστούσε η Jamie Lee Curtis. Από τότε, το franchise της ταινίας (συνολικά 13 κινηματογραφικά φιλμ) αποδείχθηκε ένα απ’ τα πιο κερδοφόρα, ή έστω, ένα απ’ τα πιο αγαπητά με φανατικό κοινό. Η μουσική του John Carpenter (σκηνοθέτη της ταινίας), για τον κριτικό κινηματογράφου James Berardinelli είναι «απλή [στη ιδέα] και απλοϊκή [στη σύνθεση]», αλλά παραδέχεται – αυτό που γίνεται άμεσα αντιληπτό απ’ όλους – πως εξυπηρετεί απόλυτα την ροή της πλοκής και είναι το «απόλυτο όπλο» της ταινίας. Η τελευταία κυκλοφορία του Halloween franchise, είναι η ταινία “Halloween Ends” και προβάλλεται ήδη στους κινηματογράφους.

Alien (1979)

Εδώ θα συναντήσουμε ακόμα μια φορά τον Jerry Goldsmith, του οποίου τις συνθέσεις διαχειρίστηκε με μαεστρία (κυριολεκτικά) ο  Lionel Newman και τις έπαιξε η βρετανική Εθνική Φιλαρμονική Ορχήστρα. Ο Ridley Scott, σκηνοθέτης του ιστορικού “Alien”, αρχικά, ήθελε τον Isao Tomita για το soundtrack της ταινίας αλλά η 20th Century Fox προώθησε ως ιδανική επιλογή τον Goldsmith. Και τελικά είχαν δίκιο, αφού οι ιδέες του εξαιρετικού Αμερικανού συνθέτη για την ηχητική προσέγγιση της ταινίας, ήταν οι κατάλληλες για να αποδοθεί μουσικά η αίσθηση του φόβου απ’ την απειλή ενός «αόρατου» εχθρού (τα alien). Η σκηνοθετική ιδιοφυία του Scott δημιούργησε μια πρωτόγνωρη κινηματογραφική ατμόσφαιρα, όπου ενώ τα alien δεν τα βλέπουμε ποτέ (εξού και «αόρατα), τα νιώθουμε συνεχώς γύρω μας – το βασικό κόνσεπτ της επικής μάχης στο Winterfell του GoT, στο επεισόδιο “The Long Night” της όγδοης σεζόν, όπου οι White Walkers «εμφανίζονται» για να κατακτήσουν το Westeros. Η μουσική του Jerry Goldsmith ακολουθεί τα συναισθήματα που προκαλεί η ροή της ταινίας, αναδεικνύοντας αριστοτεχνικά τις σκηνές της.

The Texas Chainsaw Massacre (1974)

Μια παρανοϊκή ηχητική διαδρομή που ακολουθεί πιστά την βίαιη δράση του Leatherface και της οικογένειάς του με τις κανιβαλιστικές ορέξεις. Η ταινία του «Σχιζοφρενή Δολοφόνου με το Πριόνι» αποτέλεσε βασική επιρροή για ταινίες που αναφέρθηκαν και παραπάνω, όπως το “Halloween” και το “Alien”, αλλά και το περίφημο “Blair Witch Project” (του οποίου έχω ακόμα το εισιτήριο απ’ το Village στο Μαρούσι, με ημερομηνία 01/01/2000). Το low-budget φιλμ του Tobe Hooper συνοδεύτηκε με ένα χαοτικό soundtrack, που απαρτίζεται από ηχογραφήσεις αντικειμένων που σπάνε, κραδασμών, τριξιμάτων, κρουστών και κάποιων σαξοφώνων, ήχων φυσικού περιβάλλοντος και διάφορων εφέ, δίνοντας έτσι μια καθηλωτική και άκρως φοβιστική αίσθηση. Ο Wayne Bell βοήθησε τον σκηνοθέτη Hooper για να πετύχει αυτό το ηχητικό (και όχι τόσο μουσικό) avant-garde αποτέλεσμα.

The Others (2001)

Τα ασφυκτικά «κλειστά» ρούχα που φορούσε η Nicole Kidman και τα βαριά υφάσματα που επιλέχθηκαν να ντύσουν τις κουρτίνες του σπιτιού που πρωταγωνίστησε στην ταινία του Alejandro Amenábar, συνοδεύτηκαν με ένα αντίστοιχα κλειστοφοβικό soundtrack, οι συνθέσεις του οποίου ανήκουν στον ίδιο τον σκηνοθέτη. O Amenábar, ως παιδί συνέθετε μελωδίες στα πλήκτρα και την κιθάρα του, με την ίδια ευκολία που σκάρωνε διάφορες ιστορίες στο χαρτί και τις εξέλισσε στο μυαλό του. Το soundtrack της ταινίας, απαρτίζεται και από ρομαντικά στοιχεία, πέρα από κυρίαρχες στιγμές που εστιάζει στον φόβο, δημιουργώντας μια όμορφη μουσική παλέτα συναισθημάτων πολλαπλών επιπέδων.