Όταν το πρωί της 18ης Νοεμβρίου του 1993 ο Kurt Cobain έμπαινε στα Sony Music Studios της Νέας Υόρκης πονούσε. Πονούσε πολύ.
Ο πόνος αυτός ήταν ένας συνδυασμός του withdrawal, της απότομης αποχής δηλαδή από την ηρωίνη και των κλασικών προβλημάτων που είχε με το στομάχι του από τότε που ήταν μικρό παιδί ακόμη.
«Δεν την βγάζω την βραδιά», είπε στον παραγωγό του MTV Unplugged, φτύνοντας σε μια λεκάνη αίμα και ένα πράσινο υγρό -χολή από το στομάχι του.
«Ή θα μου φέρετε ηρωίνη ή ένα ισχυρό ηρεμιστικό», τους είπε ξεκάθαρα.
Μέσα στο επόμενο δίωρο, είχαν φτάσει το στούντιο δυο καρτέλες με χάπια Valium.
Ο Cobain πήρε δυο χάπια μαζί και ξεκίνησε το γύρισμα του σημαντικότερου και σπουδαιότερου άλμπουμ τους.
Η ώρα περνούσε και το Unplugged έβαινε προς το τέλος του όταν ο Cobain έκανε νόημα στον Grohl και τον Novoselic ότι «πάμε να το κάνουμε».
Η λέξη «το» αναφερόταν σε ένα τραγούδι που είχαν μεν προβάρει τις προηγούμενες ημέρες, αλλά δεν είχαν αποφασίσει αν θα το εντάξουν στην setlist τους.
Οι Nirvana ξεκίνησαν να παίζουν το “Where Did You Sleep Last Night”, που ο αρχικός του τίτλος ήταν “In The Pines” και ήταν ένα τραγούδι που γράφτηκε πριν ακριβώς έναν αιώνα από τον μπλουζίστα Leadbelly.
Ο Cobain το είχε πρωτακούσει τρία χρόνια πριν, από τον κολλητό του, Mark Lanegan και μάλιστα είχε παίξει μαζί του κιθάρα στην διασκευή που έκανε ο φίλος του στο πρώτο σόλο άλμπουμ του με τίτλο “The Winding Sheet”.
Τώρα το ενέταξε και στη setlist των Nirvana, με την διαφορά ότι είναι ένα κομμάτι δύσκολο, με πολλά γυρίσματα και εναλλαγές. Θα τα κατάφερνε;
Το κομμάτι προχωρούσε. Η κάμερα του MTV «έγραφε». Φτάνουμε κοντά στο τέταρτο λεπτό και η φωνή του Cobain σπάει. Γίνεται χίλια κομμάτια. Κατακερματίζεται.
Στο σημείο αυτό δεν ακούμε τον Cobain να βγάζει αυτή τη φωνή επειδή δήθεν «ζούσε το κομμάτι». Επειδή «έβγαζε ψυχούλα».
Το ακούμε έτσι να σπαράζει επειδή τα Valium δεν τον είχαν πιάσει ακόμη και πονούσε φριχτά. Σωματικά.
Και όλος αυτός ο πόνος μετενσαρκώθηκε στην σημαντικότερη μουσική κραυγή της γενιάς του – όπως αντίστοιχα η γενιά πριν από αυτόν είχε για ορόσημο την κραυγή του Roger Daltrey στο “Won’t Get Fooled Again” των Who.
Στο σπάραγμα αυτό της φωνής του Cobain είναι κλεισμένη όλη η κληρονομιά αυτής της μπάντας: πόνος και απελπισία μαζί.
Η ζωή του Cobain δεν ήταν εύκολη εξαρχής. Φτωχοί γονείς, διαλυμένο σπίτι, οικονομική ανέχεια. Ο ίδιος και η μητέρα του, Wendy, δύσκολα τα έβγαζαν πέρα.
Ο ίδιος ο Kurt είχε από μικρός προβλήματα με το στομάχι του. Ποτέ δεν λειτουργούσε καλά, έκανε συνέχεια εμετούς, έπρεπε διαρκώς να προσέχει την διατροφή του, ενώ με το που εξαρτήθηκε και από την ηρωίνη, λίγο μετά τα 20 του χρόνια, η κατάσταση χειροτέρεψε, καθώς το συγκεκριμένο ναρκωτικό το πρώτο όργανο που «χτυπάει» είναι το στομάχι. Το διαλύει. Το καταστρέφει.
Μόνη παρηγοριά του Kurt ήταν η μουσική. Αγόρασε μια κιθάρα και έπαιζε για ώρες κλεισμένος στο δωμάτιό του. Οι δε επιρροές του οι μουσικές ήταν τεράστιες: άκουγε από αμερικανικό hardcore, μέχρι βρετανικό punk και από progressive rock των ’70 μέχρι new wave των αρχών των ‘80s.
Το φθινόπωρο του ’83, δεν ήταν καν 16 ετών, πήγε στη μητέρα του και της είπε:
-Θέλω να αγοράσω το νέο άλμπουμ της αγαπημένης μου μπάντας.
-Ωραία, του λέει η μάνα του, πάμε.
Πηγαίνουν σε ένα δισκοπωλείο στο Αμπερντίν της πολιτείας της Ουάσινγκτον και ο Κurt αρχίζει να ψάχνει το συγκεκριμένο βινύλιο στα ράφια.
-Να’ το μαμά, αυτό σου έλεγα, της λέει, δείχνοντάς της το εξώφυλλο του “Born Again”, του νέου άλμπουμ των Black Sabbath.
-Τι; Θέλεις ένα άλμπουμ που στο εξώφυλλό του απεικονίζει ένα διαβολικό μωρό με δόντια και μακριά νύχια; Δεν υπάρχει περίπτωση, του απαντάει η (θρησκευόμενη) μάνα του, προσθέτοντας: «για ποιο λόγο να βάλεις ένα μωρό στο εξώφυλλο ενός άλμπουμ; Και ειδικά ένα που μοιάζει με τον Σατανά;», για να πάρει μια πληρωμένη (και άκρως προφητική) απάντηση από τον γιό της.
-Εγώ πάντως, αν είχα μπάντα, ένα μωρό θα έβαζα στο εξώφυλλο του άλμπουμ μου.
Το άλμπουμ δεν το αγόρασε τελικά ο Κομπέιν εκείνη την ημέρα. Το απέκτησε με το που ενηλικιώθηκε και είχε δικά του χρήματα.
Ωστόσο, όταν οκτώ χρόνια μετά κλήθηκε να αποφασίσει για το εξώφυλλο του άλμπουμ “Nevermind” των Νirvana, επέλεξε να βάλει στο εξώφυλλό του… ένα μωρό. Έστω όχι διαβολικό και με νύχια, αλλά ένα βρέφος που κυνηγάει ένα χαρτονόμισμα μέσα σε μια πισίνα.
«Here we are now / entertain us»
Κάνουμε ένα fast forward οκτώ χρόνια μετά.
Είναι 17 Αυγούστου του 1991 και στις 11:30 το πρωί περίπου 60 παιδιά ηλικίας 18 έως 25 ετών περιμένουν να ανοίξουν τα GMT Studios στο Culver City της Καλοφόρνια, προκειμένου να μεταβούν στο Stage 6.
Το μυστικό flyer που είχε διακινηθεί τις προηγούμενες ημέρες ήταν σαφές: «ντυθείτε preppy, punk, nerd and jock και ελάτε να γυρίσουμε το νέο βιντεοκλίπ των Nirvana» (ναι, είναι μύθος ότι γυρίστηκε στο γυμναστήριο του Fairfax High School του Λος Αντζελες, σε ένα κανονικό στούντιο γυρίστηκε).
Ο ίδιος ο Cobain είχε μια σπουδαία ιδέα: είπε στον σκηνοθέτη Steven Bayer να καθυστερήσει επίτηδες τα γυρίσματα και να κάνει διαρκώς «cut» στα πλάνα, προκειμένου τα παιδιά να εκνευριστούν πραγματικά και στο βιντεοκλίπ να αποτυπωθεί ο εκνευρισμός τους αυτός.
Το σχέδιο φυσικά πέτυχε: γύρω στις 6 το απόγευμα και με τα παιδιά εντελώς κατάκοπα, ο Bayer είπε «we’re shooting» και αυτό το moshing που βλέπετε σε ένα από τα σημαντικότερα βιντεοκλίπ όλων των εποχών είναι η γνήσια κι ανόθευτη οργή ενός τσούρμου νέων που τους έβαλαν να περιμένουν τόσες ώρες σαν τους μαλάκες μέσα σ’ ένα στούντιο.
Κάπως έτσι ένιωθε και ο ίδιος ο Kurt με το που οι Nirvana άρχισαν να γίνονται ευρύτερα γνωστοί: σαν μια μαϊμού σε ένα ζωολογικό κήπο που της ζητάνε να τους κάνει κόλπα. «Έλα, αφού είσαι εδώ, διασκέδασέ μας», φανταζόταν ότι εννοούσαν όλοι πίσω από την επίπλαστη καλοσύνη τους.
Στην πραγματικότητα ποτέ του δεν ήθελε να γίνει ροκ σταρ. Τα μισούσε όλα αυτά. Να παίζει μουσική ήθελε, με τους φίλους του, χωρίς όλα αυτά τα συμπαρομαρτούντα της μουσικής βιομηχανίας.
Τελικά, άθελά του εντελώς και δίχως να το έχει προγραμματίσει, ο Cobain έγινε, σχεδόν ταυτόχρονα, Προφήτης όλων των teenage angst συγκροτημάτων, Φύλακας Άγγελος για μια ολόκληρη γενιά μουσικών που τον ακολούθησαν πιστά πάνω στα βήματά του, Σωτήρας της ροκ μουσικής η οποία την δεκαετία του ’80 είχε περιπέσει σε ένα τέλμα και, τέλος, Προδότης (για πολλούς που δεν κατάλαβαν ποτέ, ούτε κατανόησαν πλήρως τους λόγους της αυτοχειρίας του) με την αυτοκτονία του και την εθελούσια έξοδό του από την ζωή (του).
Στις 5 Απριλίου του 1994 κρύφτηκε στο σπίτι του, έστρεψε την καραμπίνα στο πρόσωπό του και πάτησε την σκανδάλη, αρνούμενος να ακολουθήσει την παραίνεση των γύρω του: «Here you are now, entertain us».
Λίγες εβδομάδες πριν πεθάνει, είχε (όχι και τόσο περιέργως, εντέλει) εκμυστηρευτεί στην σύζυγό του, Courtney Love, ότι στην κηδεία του, όποτε θα ήταν αυτή, θα ήθελε να ακουστεί ένα συγκεκριμένο τραγούδι από το αγαπημένο του συγκρότημα.
Και όντως, στην κηδεία του, που έγινε πέντε ημέρες μετά, ακούστηκε το “In My Life” των Beatles.
Όταν το πρωί της 18ης Νοεμβρίου του 1993 ο Kurt Cobain έμπαινε στα Sony Music Studios της Νέας Υόρκης πονούσε. Πονούσε πολύ.
Ο πόνος αυτός ήταν ένας συνδυασμός του withdrawal, της απότομης αποχής δηλαδή από την ηρωίνη και των κλασικών προβλημάτων που είχε με το στομάχι του από τότε που ήταν μικρό παιδί ακόμη.
«Δεν την βγάζω την βραδιά», είπε στον παραγωγό του MTV Unplugged, φτύνοντας σε μια λεκάνη αίμα και ένα πράσινο υγρό -χολή από το στομάχι του.
«Ή θα μου φέρετε ηρωίνη ή ένα ισχυρό ηρεμιστικό», τους είπε ξεκάθαρα.
Μέσα στο επόμενο δίωρο, είχαν φτάσει το στούντιο δυο καρτέλες με χάπια Valium.
Ο Cobain πήρε δυο χάπια μαζί και ξεκίνησε το γύρισμα του σημαντικότερου και σπουδαιότερου άλμπουμ τους.
Η ώρα περνούσε και το Unplugged έβαινε προς το τέλος του όταν ο Cobain έκανε νόημα στον Grohl και τον Novoselic ότι «πάμε να το κάνουμε».
Η λέξη «το» αναφερόταν σε ένα τραγούδι που είχαν μεν προβάρει τις προηγούμενες ημέρες, αλλά δεν είχαν αποφασίσει αν θα το εντάξουν στην setlist τους.
Οι Nirvana ξεκίνησαν να παίζουν το “Where Did You Sleep Last Night”, που ο αρχικός του τίτλος ήταν “In The Pines” και ήταν ένα τραγούδι που γράφτηκε πριν ακριβώς έναν αιώνα από τον μπλουζίστα Leadbelly.
Ο Cobain το είχε πρωτακούσει τρία χρόνια πριν, από τον κολλητό του, Mark Lanegan και μάλιστα είχε παίξει μαζί του κιθάρα στην διασκευή που έκανε ο φίλος του στο πρώτο σόλο άλμπουμ του με τίτλο “The Winding Sheet”.
Τώρα το ενέταξε και στη setlist των Nirvana, με την διαφορά ότι είναι ένα κομμάτι δύσκολο, με πολλά γυρίσματα και εναλλαγές. Θα τα κατάφερνε;
Το κομμάτι προχωρούσε. Η κάμερα του MTV «έγραφε». Φτάνουμε κοντά στο τέταρτο λεπτό και η φωνή του Cobain σπάει. Γίνεται χίλια κομμάτια. Κατακερματίζεται.
Στο σημείο αυτό δεν ακούμε τον Cobain να βγάζει αυτή τη φωνή επειδή δήθεν «ζούσε το κομμάτι». Επειδή «έβγαζε ψυχούλα».
Το ακούμε έτσι να σπαράζει επειδή τα Valium δεν τον είχαν πιάσει ακόμη και πονούσε φριχτά. Σωματικά.
Και όλος αυτός ο πόνος μετενσαρκώθηκε στην σημαντικότερη μουσική κραυγή της γενιάς του – όπως αντίστοιχα η γενιά πριν από αυτόν είχε για ορόσημο την κραυγή του Roger Daltrey στο “Won’t Get Fooled Again” των Who.
Στο σπάραγμα αυτό της φωνής του Cobain είναι κλεισμένη όλη η κληρονομιά αυτής της μπάντας: πόνος και απελπισία μαζί.
Η ζωή του Cobain δεν ήταν εύκολη εξαρχής. Φτωχοί γονείς, διαλυμένο σπίτι, οικονομική ανέχεια. Ο ίδιος και η μητέρα του, Wendy, δύσκολα τα έβγαζαν πέρα.
Ο ίδιος ο Kurt είχε από μικρός προβλήματα με το στομάχι του. Ποτέ δεν λειτουργούσε καλά, έκανε συνέχεια εμετούς, έπρεπε διαρκώς να προσέχει την διατροφή του, ενώ με το που εξαρτήθηκε και από την ηρωίνη, λίγο μετά τα 20 του χρόνια, η κατάσταση χειροτέρεψε, καθώς το συγκεκριμένο ναρκωτικό το πρώτο όργανο που «χτυπάει» είναι το στομάχι. Το διαλύει. Το καταστρέφει.
Μόνη παρηγοριά του Kurt ήταν η μουσική. Αγόρασε μια κιθάρα και έπαιζε για ώρες κλεισμένος στο δωμάτιό του. Οι δε επιρροές του οι μουσικές ήταν τεράστιες: άκουγε από αμερικανικό hardcore, μέχρι βρετανικό punk και από progressive rock των ’70 μέχρι new wave των αρχών των ‘80s.
Το φθινόπωρο του ’83, δεν ήταν καν 16 ετών, πήγε στη μητέρα του και της είπε:
-Θέλω να αγοράσω το νέο άλμπουμ της αγαπημένης μου μπάντας.
-Ωραία, του λέει η μάνα του, πάμε.
Πηγαίνουν σε ένα δισκοπωλείο στο Αμπερντίν της πολιτείας της Ουάσινγκτον και ο Κurt αρχίζει να ψάχνει το συγκεκριμένο βινύλιο στα ράφια.
-Να’ το μαμά, αυτό σου έλεγα, της λέει, δείχνοντάς της το εξώφυλλο του “Born Again”, του νέου άλμπουμ των Black Sabbath.
-Τι; Θέλεις ένα άλμπουμ που στο εξώφυλλό του απεικονίζει ένα διαβολικό μωρό με δόντια και μακριά νύχια; Δεν υπάρχει περίπτωση, του απαντάει η (θρησκευόμενη) μάνα του, προσθέτοντας: «για ποιο λόγο να βάλεις ένα μωρό στο εξώφυλλο ενός άλμπουμ; Και ειδικά ένα που μοιάζει με τον Σατανά;», για να πάρει μια πληρωμένη (και άκρως προφητική) απάντηση από τον γιό της.
-Εγώ πάντως, αν είχα μπάντα, ένα μωρό θα έβαζα στο εξώφυλλο του άλμπουμ μου.
Το άλμπουμ δεν το αγόρασε τελικά ο Κομπέιν εκείνη την ημέρα. Το απέκτησε με το που ενηλικιώθηκε και είχε δικά του χρήματα.
Ωστόσο, όταν οκτώ χρόνια μετά κλήθηκε να αποφασίσει για το εξώφυλλο του άλμπουμ “Nevermind” των Νirvana, επέλεξε να βάλει στο εξώφυλλό του… ένα μωρό. Έστω όχι διαβολικό και με νύχια, αλλά ένα βρέφος που κυνηγάει ένα χαρτονόμισμα μέσα σε μια πισίνα.
«Here we are now / entertain us»
Κάνουμε ένα fast forward οκτώ χρόνια μετά.
Είναι 17 Αυγούστου του 1991 και στις 11:30 το πρωί περίπου 60 παιδιά ηλικίας 18 έως 25 ετών περιμένουν να ανοίξουν τα GMT Studios στο Culver City της Καλοφόρνια, προκειμένου να μεταβούν στο Stage 6.
Το μυστικό flyer που είχε διακινηθεί τις προηγούμενες ημέρες ήταν σαφές: «ντυθείτε preppy, punk, nerd and jock και ελάτε να γυρίσουμε το νέο βιντεοκλίπ των Nirvana» (ναι, είναι μύθος ότι γυρίστηκε στο γυμναστήριο του Fairfax High School του Λος Αντζελες, σε ένα κανονικό στούντιο γυρίστηκε).
Ο ίδιος ο Cobain είχε μια σπουδαία ιδέα: είπε στον σκηνοθέτη Steven Bayer να καθυστερήσει επίτηδες τα γυρίσματα και να κάνει διαρκώς «cut» στα πλάνα, προκειμένου τα παιδιά να εκνευριστούν πραγματικά και στο βιντεοκλίπ να αποτυπωθεί ο εκνευρισμός τους αυτός.
Το σχέδιο φυσικά πέτυχε: γύρω στις 6 το απόγευμα και με τα παιδιά εντελώς κατάκοπα, ο Bayer είπε «we’re shooting» και αυτό το moshing που βλέπετε σε ένα από τα σημαντικότερα βιντεοκλίπ όλων των εποχών είναι η γνήσια κι ανόθευτη οργή ενός τσούρμου νέων που τους έβαλαν να περιμένουν τόσες ώρες σαν τους μαλάκες μέσα σ’ ένα στούντιο.
Κάπως έτσι ένιωθε και ο ίδιος ο Kurt με το που οι Nirvana άρχισαν να γίνονται ευρύτερα γνωστοί: σαν μια μαϊμού σε ένα ζωολογικό κήπο που της ζητάνε να τους κάνει κόλπα. «Έλα, αφού είσαι εδώ, διασκέδασέ μας», φανταζόταν ότι εννοούσαν όλοι πίσω από την επίπλαστη καλοσύνη τους.
Στην πραγματικότητα ποτέ του δεν ήθελε να γίνει ροκ σταρ. Τα μισούσε όλα αυτά. Να παίζει μουσική ήθελε, με τους φίλους του, χωρίς όλα αυτά τα συμπαρομαρτούντα της μουσικής βιομηχανίας.
Τελικά, άθελά του εντελώς και δίχως να το έχει προγραμματίσει, ο Cobain έγινε, σχεδόν ταυτόχρονα, Προφήτης όλων των teenage angst συγκροτημάτων, Φύλακας Άγγελος για μια ολόκληρη γενιά μουσικών που τον ακολούθησαν πιστά πάνω στα βήματά του, Σωτήρας της ροκ μουσικής η οποία την δεκαετία του ’80 είχε περιπέσει σε ένα τέλμα και, τέλος, Προδότης (για πολλούς που δεν κατάλαβαν ποτέ, ούτε κατανόησαν πλήρως τους λόγους της αυτοχειρίας του) με την αυτοκτονία του και την εθελούσια έξοδό του από την ζωή (του).
Στις 5 Απριλίου του 1994 κρύφτηκε στο σπίτι του, έστρεψε την καραμπίνα στο πρόσωπό του και πάτησε την σκανδάλη, αρνούμενος να ακολουθήσει την παραίνεση των γύρω του: «Here you are now, entertain us».
Λίγες εβδομάδες πριν πεθάνει, είχε (όχι και τόσο περιέργως, εντέλει) εκμυστηρευτεί στην σύζυγό του, Courtney Love, ότι στην κηδεία του, όποτε θα ήταν αυτή, θα ήθελε να ακουστεί ένα συγκεκριμένο τραγούδι από το αγαπημένο του συγκρότημα.
Και όντως, στην κηδεία του, που έγινε πέντε ημέρες μετά, ακούστηκε το “In My Life” των Beatles.
